[Tâm Lý] Khi Thấy Mình Lừa Dối

“Thỉnh thoảng, tôi cảm thấy mình khác biệt so với cái mà mọi người nhìn thấy” Beth nói với tôi sau khi nhận giải thưởng cho một dự án mà cô ấy đã đầu tư nhiều tháng vào. “Tôi biết mình đã làm tốt,” cô ấy nói, “Nhưng vấn đề là, tôi đã thực sự thích làm việc đó. Nó không khó khăn với tôi.' Tôi sắp mở miệng để nói, nhưng cô ấy đã gián đoạn trước khi tôi kịp nói điều gì đó, “Tôi biết rồi, tôi biết rồi, tôi đã bỏ rất nhiều thời gian và công sức vào dự án này. Chỉ là, tôi vẫn không biết, tôi không nghĩ rằng mình xứng đáng nhận lời khen từ mọi người.'

Kirsten Weir (2013) đã viết rằng,

'Hội chứng kẻ mạo danh thường xuất hiện ở những người đạt được nhiều thành tựu lớn, những người không thể tin vào và chấp nhận thành công của mình. Họ thường nghĩ rằng thành tựu của họ là do may mắn hơn là năng lực thực sự và lo sợ một ngày nào đó mọi người sẽ phát hiện ra họ là kẻ lừa đảo.'

Hơn nữa, mặc dù không được liệt kê trong sách Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn tâm thần (DSM) chính thức, nhưng đó là cụm từ thường được các bác sĩ lâm sàng sử dụng để mô tả cái mà Weir gọi là 'một dạng tự nghi ngờ trí tuệ rất cụ thể và thực tế. Cảm giác mạo danh thường đi kèm với lo âu và thường là trầm cảm.'

Đáng chú ý là phần lớn những người gặp phải vấn đề này thực sự là những người thành công. Khi những người như Beth được hỏi về lý do họ cảm thấy như một kẻ lừa đảo trước thành tựu của mình, họ thường nói về việc họ đã làm việc chăm chỉ đến mức độ nào.

Beth chia sẻ, 'Tôi luôn cảm thấy mình cần phải làm việc chăm chỉ hơn để thành công hơn những người khác. Tôi luôn tự đặt áp lực lên bản thân, cố gắng hết sức và tìm cách đảm bảo rằng tôi phải cống hiến 150% nỗ lực trong mọi công việc.'

'Có vẻ như bạn đã rất mệt mỏi phải không?' tôi nói với cô ấy.

Cô ấy đáp,

'Thực sự như thế. Và điều tồi tệ hơn, có vẻ như tôi biết rằng mình sẽ không bao giờ thực sự đủ tốt. Tôi có thể sẽ không bao giờ có cơ hội nghỉ ngơi và thưởng thức những gì mình đang làm, đã làm hoặc đã đạt được. Tính cách của tôi luôn tập trung vào công việc tiếp theo, bất kể đó là gì, để đảm bảo bản thân luôn là số một trong lĩnh vực mà tôi theo đuổi.'

Rất khó để xác định ai đó có đang mắc hội chứng kẻ mạo danh hay không. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng 75% nữ giám đốc điều hành được phỏng vấn từng phải đối mặt với hội chứng này.

Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng nam giới cũng không phải lúc nào cũng nhận ra họ đang mắc bệnh. Những người đàn ông được thử đã phản ứng với 'các triệu chứng tương tự của hội chứng kẻ mạo danh mỗi khi gặp áp lực'.

Rõ ràng, đây không chỉ là một vấn đề tâm lý cá nhân - đúng vậy, nó không phải là tất cả những gì bạn nghĩ. Các kỳ vọng về văn hóa, chủng tộc và giới tính đều là những yếu tố quan trọng của hội chứng kẻ mạo danh. Andrea Salazar Nuñez, một nhà tâm lý học được cấp phép tại Đại học Washington ở Seattle, gần đây đã trả lời cuộc phỏng vấn trên NPR rằng 'Với những người da màu và đặc biệt là phụ nữ, hội chứng kẻ mạo danh … là kết quả của những thông điệp mà chúng ta nhận được hàng ngày.'

Một quan điểm khác, Ruchika Tulshyan và Jodi-Ann Burey đã viết rằng chính cách tiếp cận này có vấn đề vì,

'Người ta thường cho rằng hội chứng kẻ mạo danh khiến cá nhân đổ lỗi cho bản thân mình, mà không xem xét đến bối cảnh lịch sử và văn hóa của họ. Điều này là căn bản cho cả phụ nữ da màu và da trắng. Hội chứng kẻ mạo danh đã định hình cách nhìn của chúng ta về việc phân biệt phụ nữ tại nơi làm việc thay vì tạo điều kiện cho họ tham gia tại nơi làm việc.' 

Nếu bạn cảm thấy mình như một kẻ lừa đảo trong môi trường làm việc hoặc học tập, bạn có thể làm gì?

Tôi chưa thấy tài liệu nào cho thấy có rất nhiều phụ nữ thành đạt rời bỏ nơi làm việc vì hội chứng này, nhưng tôi đoán rằng con số đó sẽ là khá lớn.

Sau khi suy ngẫm từng điều một, Beth cảm thấy khá hơn. Cô nói,

'Tôi đã đặt ra những kỳ vọng không thực tế và cố gắng thay đổi quan điểm của gia đình. Tôi sinh ra trong một nền văn hóa mà phụ nữ thường chỉ được ở nhà chăm sóc gia đình, chồng và con cái. Vậy nên nếu tôi không tuân thủ những tiêu chuẩn đó, không ai nghĩ rằng tôi đã thành công.'

Vì vậy, tôi phải tìm cách đánh giá cao những thành tựu của mình và dành thời gian nhiều hơn với những người đã công nhận tôi vì con người thực của mình và những gì tôi đã đạt được. Thực sự là vậy. Tôi có thể. Tôi đã chứng minh điều đó ở nơi làm việc. Bây giờ, tôi chỉ cần bắt đầu lắng nghe ý kiến của đồng nghiệp và sếp của mình.

Và dừng việc tưởng tượng rằng họ sẽ đột ngột khuyên tôi nên ở nhà với gia đình thay vì làm việc. Họ hiểu rằng tôi đang ở nơi mà tôi thực sự thuộc về. Và bản thân tôi cũng cần nhận ra điều đó.'

Tác giả: F. Diane Barth L.C.S.W.