Buzz
Hãy cùng khám phá lí do tại sao những trải nghiệm đau thương từ thời thơ ấu lại có ảnh hưởng sâu sắc đến các mối quan hệ khi chúng ta trưởng thành, gây ra cảm giác cô đơn kéo dài.
Cô đơn không chỉ là sự thiếu vắng kết nối thực sự, mà còn thường hiện diện trong nhiều trường hợp khác nhau. Chúng ta cảm nhận sự cô đơn khi không có bạn bè bên cạnh hoặc không thuộc về một nhóm nào đó. Đôi khi, người ta cũng cảm thấy cô đơn dù đang ở bên cạnh nhiều người, vì thiếu đi những mối kết nối cảm xúc.
Hầu hết chúng ta, khi trưởng thành, đều chịu ảnh hưởng từ những trải nghiệm trong tuổi thơ. Một cú shock từ thời thơ ấu có thể tạo ra những trở ngại về mặt cảm xúc, gìn giữ mối quan hệ hoặc cảm giác an toàn với người khác. Tất cả những yếu tố này đều có thể dẫn đến cảm giác cô đơn.
Những người trải qua sang chấn thời thơ ấu thường rơi vào một vòng lặp: mặc dù mong muốn có một mối quan hệ ổn định và lành mạnh, họ thường xung đột với người khác và có xu hướng tạo ra khoảng cách cũng như tránh xa những mối quan hệ gần gũi. Trong trường hợp này, tìm kiếm sự giúp đỡ từ một chuyên gia tâm lý trị liệu là cần thiết.
Sang Chấn Thời Thơ Ấu - Nguồn Gốc của Cảm Giác Cô Đơn
Những sang chấn từ thời thơ ấu có thể gây ra cảm giác cô đơn kéo dài ở giai đoạn sau trong đời do ảnh hưởng đến khả năng tương tác xã hội và xây dựng mối quan hệ sâu sắc.
Theo một nghiên cứu năm 2018, những người từng trải qua sang chấn thời thơ ấu thường phải đối mặt với nhiều triệu chứng cảm giác cô đơn hơn so với người không từng trải qua. Nghiên cứu này bao gồm cả cảm giác cô đơn trong xã hội và cảm xúc.
Theo Jessica Frick - một chuyên gia tư vấn: “Sang chấn ảnh hưởng đến não bộ một cách đáng kể, khiến não phải trở nên thận trọng hơn về những rủi ro tiềm ẩn - những người sống sót sau sang chấn thường có sự đề phòng cao hơn và nhận diện được nhiều nguy cơ hơn so với bình thường”.
“Những người phải đối mặt với sang chấn thường gặp khó khăn trong việc chia sẻ, tâm sự với người khác, đặc biệt là khi họ muốn kể về quá khứ của mình và không nhận được sự hỗ trợ hoặc tin tưởng” - cô nói thêm.
Mỗi khi họ cảm thấy gần gũi với ai đó, họ thường trải qua nỗi lo sợ bị tổn thương.
Việc trải qua những cú sốc từ tuổi thơ có thể dẫn đến hành vi tự huỷ bản thân. Khi cá nhân mang theo những đau đớn từ quá khứ, họ thường tránh sự kết nối với người khác, dù thực sự muốn. Điều này lại kích thích tình trạng lo âu trong tâm trí họ.
Tác động của những cú sốc từ tuổi thơ đến sự gắn kết
Lý thuyết gắn kết cho rằng mối quan hệ giữa trẻ nhỏ và người chăm sóc có tác động sâu rộng đến tính cách của trẻ khi trưởng thành. Khi những cú sốc đến từ người chăm sóc, trẻ em thường phải đối mặt với sự thiệt hại về mặt gắn kết.
Chuyên gia tâm lý lâm sàng, bác sĩ Ryan C. Warner, mô tả tác động của những cú sốc đến sự gắn kết:
“Những cú sốc từ tuổi thơ gây ra những tổn thương nặng nề đến lòng tự trọng, hình ảnh bản thân và khả năng xây dựng mối quan hệ mật thiết với người khác”.
“Những cú sốc này thường bắt nguồn từ việc bị lạm dụng hoặc bỏ rơi trong tuổi thơ và có thể tạo ra những rào cản vĩnh viễn đối với việc xây dựng những mối quan hệ khỏe mạnh. Đồng thời, chúng gây ra sự lo sợ, sự khó tin vào người khác và tâm trạng không ổn định”.
“Cách chúng ta hành động khi trưởng thành được hình thành từ những trải nghiệm của tuổi thơ” - Warner nhấn mạnh. “Nếu một đứa trẻ chưa từng trải qua một mối quan hệ lành mạnh và bị lạm dụng bởi những người thân thương nhất, nó sẽ khó có khả năng xây dựng một mối liên kết ổn định trong tương lai.”
Về cơn sốc từ tuổi thơ
“Sự sốc từ tuổi thơ sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến bản chất của chúng ta. Nó làm thay đổi cấu trúc não và thay đổi hoàn toàn cái nhìn của chúng ta về thế giới - đặc biệt là về mối quan hệ” - Candin Phillips - một chuyên gia tư vấn.
Có nhiều nguyên nhân gây ra cơn sốc, từ việc bị lạm dụng, bỏ rơi đến tai nạn nghiêm trọng.
Khi trải qua một cơn sốc, não bộ và các tế bào thần kinh sẽ thích ứng để bảo vệ bản thân. Điều này dẫn đến mong muốn mạnh mẽ để tránh những tình huống tương tự xảy ra trong tương lai.
Trong trường hợp cơn sốc đến từ một mối quan hệ thân mật, việc tin tưởng vào người khác trở nên khó khăn.
Phillip mô tả một người trưởng thành mang theo cơn sốc từ tuổi thơ giống như một đứa trẻ - thiếu sự an toàn, ổn định và sự trưởng thành về mặt tâm lý. Phillip cũng nêu rõ ba yếu tố này là quan trọng đối với sự phát triển của một đứa trẻ.
Đồng thời, không có một thời điểm cụ thể nào mà cơn sốc bắt đầu ảnh hưởng đến cách chúng ta hành động. Những trải nghiệm gây tổn thương từ thuở nhỏ, từ một sự kiện đơn lẻ cho tới chuỗi các sự kiện gây sốc (complex trauma), có thể tạo ra những tác động tiềm ẩn.
“Tác động có thể kéo dài dù cơn sốc xuất phát từ một sự kiện cụ thể, một chuỗi các sự kiện liên tiếp hoặc khi đứa trẻ lớn lên trong một môi trường độc hại mà họ không thể xây dựng một hình ảnh ổn định về phụ huynh và gia đình.” Phillip giải thích.
Cách giảm bớt sự cô đơn sau cơn sốc
1. Tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý:
Nhà chuyên môn trong tâm lý học, Kyler Shumway, khuyến khích những người đang trải qua cảm giác cô đơn tìm đến các chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ điều trị.
“Bạn không đơn độc trong hành trình hồi phục,” ông nhấn mạnh. “Tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý là bước quan trọng và cũng là biện pháp hiệu quả nhất để vượt qua những tổn thương do sự sốc gây ra.”
Có nhiều phương pháp điều trị cho sự sốc, tuy nhiên phương pháp xử lý tâm lý là phổ biến nhất, ví dụ như liệu pháp xử lý nhận thức (CPT - cognitive processing therapy).
2. Hãy mạnh mẽ đối mặt với rủi ro và hành động:
“Hãy dám bước ra khỏi vùng an toàn, làm quen với những người mới và mở lòng đón nhận họ vào cuộc sống của bạn. Dù có thể bạn sẽ gặp thất vọng, nhưng cũng có khả năng bạn sẽ tìm thấy sự ổn thỏa. Đằng sau cánh cửa đó, có rất nhiều người đang đợi chờ bạn, sẵn lòng yêu thương và quan tâm bạn.” Shumway chia sẻ.
“Qua những trải nghiệm cải thiện tâm trạng, có thể bạn sẽ học được cách vượt qua nỗi sợ và thay đổi niềm tin sai lầm,” ông thêm.
3. Phấn đấu nuôi dưỡng tinh thần hướng về sự phát triển và tiến bộ:
Shumway nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc sở hữu một tư duy mở cửa về sự phát triển (growth mindset - một khái niệm được tiến sĩ Carol Dweck định nghĩa). Bạn cần tập trung vào việc phát triển và tiến bộ theo thời gian.
“Nếu bạn mắc kẹt trong niềm tin rằng bạn bị cô đơn và không thể thoát ra (một niềm tin cố định), có thể bạn sẽ mãi ở đó. Tuy nhiên, nếu bạn tin rằng tình hình có thể được cải thiện và bạn có khả năng học được cách xây dựng mối quan hệ và nhận được sự yêu thương, bạn đang tạo điều kiện cho bản thân để vượt qua vòng lặp,” ông nhấn mạnh.
Thực tế, rất nhiều người đã trải qua những thay đổi tích cực trong quá trình phục hồi của họ - mối quan hệ được cải thiện, niềm tin vào khả năng của bản thân tăng cao hoặc những mối liên kết sâu sắc hơn. Hiện tượng này được gọi là sự phát triển sau sang chấn (post-traumatic growth).
4. Luyện tập yêu thương chính mình:
Theo Dimitrios Pexaras - một nhà tư vấn chuyên nghiệp, chìa khóa để vượt qua khó khăn là tự học cách yêu thương bản thân, nhận biết và điều trị sang chấn.
“Khi mọi người bắt đầu nhận ra [...] những gì đã xảy ra với họ, tại sao chúng lại xảy ra và rằng họ không có lỗi, họ bắt đầu yêu thương và thấu hiểu chính mình hơn. Mặc dù việc này mất thời gian nhưng hoàn toàn khả thi, và tôi đã chứng kiến nhiều bệnh nhân thành công trong quá trình điều trị,” ông chia sẻ.
5. Hãy dũng cảm bước vào xã hội:
Dù hiện tại bạn có thể cảm thấy lo sợ khi tiếp xúc với mọi người, dù là người mới hay quen, hãy dũng cảm vượt qua và dần dần thoải mái với bản thân.
Ví dụ, bạn có thể liên lạc với một người bạn đã lâu không gặp, hỏi thăm về cuộc sống hiện tại của họ. Hãy sắp xếp một cuộc gặp gỡ, tham gia một nhóm có cùng sở thích, đều là những ý tưởng tốt để mở rộng mạng lưới xã hội của bạn.
Các bước tiếp theo
Nếu bạn đang trải qua cảm giác cô đơn từ khi trẻ con, hiểu được sự liên kết giữa hai vấn đề này sẽ giúp bạn cải thiện mối quan hệ với người khác.
Bạn không có lỗi khi rút mình khỏi cuộc sống xã hội hoặc gặp khó khăn trong việc kết nối với người khác. Đó chỉ là một cơ chế tự bảo vệ mà bạn đã học được từ khi còn nhỏ.
Nguồn: PsychCentral
