Buzz
Có lẽ, có bấy nhiêu người trên thế giới, cũng có bấy nhiêu dạng hối tiếc. Nhưng bạn có biết, hầu hết những hối tiếc đó có thể phân loại thành bốn loại chính không?
Trong cuốn sách mới của mình, “Sức Mạnh của Hối Tiếc”, tác giả Daniel H. Pink phân tích điều gì khiến 16.000 người trên 105 quốc gia không thể ngủ. Kết quả cho thấy hầu hết các hối tiếc thuộc vào bốn loại chính: Nền tảng (không xây dựng nền móng vững chắc cho cuộc sống); Can đảm (thiếu dũng cảm trong quá khứ); Đạo đức (quyết định không đúng với lương tâm); Kết nối (mất kết nối với những người quan trọng).
Để hiểu về hối tiếc trong mối quan hệ, hãy nghe câu chuyện về bốn người phụ nữ, hai tình bạn và hai cánh cửa.
Vào cuối thập niên 1980, Cheryl Johnson và Jen là bạn thân tại Đại học Drake ở Des Moines, Iowa. Cả hai đều là thành viên của hội nữ sinh và chia nhau một ngôi nhà với khoảng 40 người phụ nữ khác.
Trong nhóm, với sự nghiêm túc và hoài bão, họ nổi bật. Cheryl là chủ tịch hội nữ sinh, Jen là chủ tịch hội sinh viên. Họ ủng hộ lẫn nhau, chia sẻ ước mơ, và dũng cảm đối mặt với những khó khăn cuộc sống.
Năm 1990, ngay sau khi tốt nghiệp, Jen kết hôn, Cheryl trở thành phù dâu. Jen chuyển đến sống tại Virginia, và cô cũng không quên mời Cheryl đến thăm mình. Jen muốn Cheryl gặp một người bạn của chồng mình, và cô nghĩ chắc hẳn người bạn này sẽ hợp với Cheryl.
Cheryl bất ngờ lắm, vì cô đã hẹn hò với người khác được hai năm rồi. Cheryl nói: “Mình cảm thấy bạn trai mình là người mình đã tìm kiếm”, nhưng rõ ràng, Jen lại không nghĩ như vậy, không nghĩ người đó phù hợp với Cheryl. Vì vậy, Cheryl từ chối lời mời đến nhà của Jen một cách lịch sự. Không xung đột. Không khó khăn.
Sau này, Cheryl và Jen viết thư cho nhau. Nhưng thời gian qua, thư từ ít đi, rồi dừng hoàn toàn. Cheryl không liên lạc với Jen trong 25 năm. Họ không gặp nhau kể từ đám cưới của Jen. Cheryl nói: “Chúng mình không cãi nhau cả. Chỉ là mối quan hệ dần trở nên xa cách. Mình hối tiếc về điều đó.”
Hối tiếc về mối quan hệ là loại hối tiếc lớn nhất trong bốn loại hối tiếc sâu sắc trong lòng mỗi người.
Trong mọi trường hợp, hối tiếc về mối quan hệ đều có chung một cốt truyện. Mối quan hệ đã từng hoàn hảo, nhưng giờ không còn. Nhiều khi, chúng ta mong muốn mối quan hệ trở nên trọn vẹn. Nhưng để thực hiện điều đó, ta cần nỗ lực, sẵn lòng đối mặt với bất kỳ rủi ro nào. Vậy nên, ta phải đối mặt với sự lựa chọn: Cố gắng giữ mối quan hệ trọn vẹn – hay để nó rời xa?
Người phụ nữ thứ ba trong câu chuyện tôi muốn kể là Amy Knobler. Khi học cấp hai, cô ấy gặp một bạn nữ tên là Deepa. Deepa là một đứa trẻ luôn thui thủi một mình, cha mẹ em phải làm những công việc vất vả, và nơi em ở cách trường học vài dãy nhà. Amy và Deepa sẽ đến nhà em sau mỗi giờ học. Tình bạn của hai đứa trẻ được nuôi dưỡng một cách vô tư tự tại trong một ngôi nhà vắng bóng người.
Trong ký ức của Amy, những buổi chiều như vậy là một trong những khoảng thời gian hạnh phúc nhất đời cô. Cô ấy nói với tôi, “Nghĩ về việc được gắn bó với một người bạn thân thì đối với cậu, như vậy là đủ rồi.”
Amy và Deepa vẫn chơi thân với nhau đến tận cấp ba, họ vẫn giữ liên lạc ngay cả khi đã tốt nghiệp, lên đại học, có sự nghiệp và lập gia đình. Năm 2005, chồng của Deepa gửi thư đến những người quen của vợ mình, báo rằng Deepa đã được chẩn đoán mắc phải một căn bệnh ung thư quái ác.
Amy muốn gọi điện cho người bạn cũ của mình, nhưng cuối cùng lại thôi.
Vào một đêm tháng 12 năm 2008, Amy nhận được tin nhắn từ một người bạn chung, báo rằng sức khỏe của Deepa đang ngày càng trầm trọng.
Ngày tiếp theo, Amy gọi điện đến nhà của Deepa để hỏi thăm cô ấy. Người nhấc máy cho biết, Deepa đã qua đời vào sáng hôm đó.
Amy chia sẻ: “Tôi sẽ mãi không quên khoảnh khắc đó, tôi nhận ra mình đã bỏ lỡ nhiều cơ hội đến mức nào.”
Mọi người thường nghĩ đến hình ảnh của cánh cửa khi nhắc đến những điều hối tiếc.
Hai loại hối tiếc này đeo đuổi chúng ta với những lý do khác nhau. “Cánh cửa hối tiếc đã đóng” khiến ta nuối tiếc vì không còn cơ hội nào nữa. “Cánh cửa hối tiếc còn mở” khiến ta lo lắng, vì có khả năng thực hiện nhưng cần phải nỗ lực.
Trong Khảo Sát Về Sự Hối Tiếc Trên Thế Giới, tôi thu thập được hơn 18.000 nỗi hối tiếc từ mọi người ở 109 quốc gia. Nhiều người tham gia đã chia sẻ rằng, cảm giác mất mát của họ đi đôi với “cánh cửa hối tiếc đã đóng”
“Cánh cửa hối tiếc đã đóng” khiến ta lo lắng, vì ta không thể mở lại được cánh cửa đó. Nó đã khép lại rồi. Tuy nhiên, sau những cánh cửa đóng lại cũng có điều có ích: Chúng cho ta thấy rằng hối tiếc có thể giúp ta trở nên tốt hơn nhiều.
Vài năm sau cái chết của Deepa, Amy biết thêm rằng một người bạn thời thơ ấu khác của cô cũng bị ung thư. Amy thường xuyên gọi điện và thăm viếng cô ấy. Họ liên lạc qua email và tin nhắn.
“Chúng tôi đã giữ liên lạc cho đến khi cô ấy qua đời.” Amy chia sẻ. “Không dễ dàng chút nào. Nhưng tôi không hối tiếc.”
Trong số hàng ngàn loại hối tiếc về mối quan hệ được ghi nhận trong các cuộc khảo sát, chỉ có 2 kết cục chính khi mối quan hệ chấm dứt – tan vỡ hoặc phai mờ.
Mối quan hệ tan vỡ thường bắt đầu từ một sự cố gây ra xúc tác, như một lời lẽ đáng buồn, sự thật được phơi bày, hoặc một sự phản bội. Mối quan hệ tan vỡ khiến hai bên trở nên tức giận và thù địch, mặc dù với người ngoài cuộc, mối hiềm khích đó dường như có thể được giải quyết dễ dàng.
Mối quan hệ phai mờ là câu chuyện bi thảm hơn. Những mối quan hệ như vậy thường thiếu một phần nào đó rõ ràng, có thể là phần đầu, phần giữa hoặc phần cuối của mối quan hệ. Chúng được xây dựng gần như mập mờ. Một ngày, mối kết nối giữa hai người tồn tại; ngày hôm sau, kết nối ấy biến mất.
Tình cảm đã vỡ vụn làm lòng ta đau đớn hơn. Nhưng những tình cảm nhạt phai lại thường xuyên xuất hiện hơn.
Nhưng trong việc đánh giá và dự đoán tình huống khó khăn, chúng ta thường tỏ ra vụng về ở một góc nhìn khác. Ví dụ, trong một nghiên cứu vào năm 2020, Erica Boothby của Đại học Pennsylvania và Vanessa Bohns của Đại học Cornell đã chứng minh một hiện tượng liên quan: Sự lo lắng khi ta khen ngợi ai đó. Boothby và Bohns chỉ ra rằng, việc ta khen ngợi ai đó có thể làm ta trở nên căng thẳng. Ta lo lắng về “sự vụng về của mình bị lộ ra, mọi người sẽ nhận ra và phê phán sự hậu đậu đó vì những thiếu sót và lầm lỗi của mình.”
Các khám phá về hối tiếc trong mối quan hệ được phản ánh một cách nhất quán với Nghiên cứu về Sự phát triển của Người trưởng thành tại Đại học Y Khoa Harvard. Đây là một cuộc điều tra kéo dài lâu nhất trong lịch sử nghiên cứu tâm lý về hạnh phúc con người.
Năm 2017, Harvard Gazette đã tổng hợp các khám phá từ nghiên cứu này như sau:
Trên cả tiền bạc hay danh vọng, những mối quan hệ thân thiết chính là thứ giữ ta hạnh phúc trong suốt chặng đường đời… Các mối quan hệ đó bảo vệ ta khỏi những bất mãn trong cuộc sống, giúp đẩy lùi những sa sút về mặt tinh thần và thể chất. Đồng thời, so với các yếu tố như giai cấp, IQ, thậm chí cả gen, những mối quan hệ thân thiết là dấu hiệu báo trước rõ ràng hơn về một cuộc sống hạnh phúc bền lâu. Phát hiện này đã được chứng minh là đúng, không chỉ với những sinh viên nam của Harvard mà còn cả với những cư dân trong thành phố tham gia vào cuộc điều tra.
Nhà tâm lý học của Harvard, George Vaillant đã dẫn dắt một cuộc nghiên cứu trong hơn 30 năm. Trong một bản thảo không được công bố, ông đã nêu những suy ngẫm của mình về những gì ông đã học được. Sau tám thập kỷ, với hàng trăm đối tượng, hàng nghìn cuộc phỏng vấn và hàng triệu điểm dữ liệu, ông đã có thể tóm tắt bài kiểm tra lâu nhất lịch sử về hạnh phúc con người trong vài từ: “Hạnh phúc là tình yêu. Chấm hết.”
Điều mang lại ý nghĩa và sự hài lòng cho cuộc sống của chúng ta là những mối quan hệ có nghĩa
Tuy nhiên, những lo lắng này hầu như luôn đặt nhầm chỗ. Đôi khi chúng ta sẽ bị từ chối, đó là điều chắc chắn. Nhưng thường thấy hơn đó là, chúng ta đánh giá quá cao việc ta sẽ khó xử chừng nào và đánh giá quá thấp khả năng đối phương sẽ mở lòng bao nhiêu với lời đề nghị giảng hoà của ta.
Vì vậy, vấn đề đơn giản này có một cách giải quyết thậm chí còn đơn giản hơn. Hãy gạt sự ngại ngùng sang một bên
Khi Amy Knobler suy ngẫm về “cánh cửa hối tiếc đã đóng” của mình, cô ấy ước mình có thể quay ngược thời gian. Cô sẽ khẳng định với Amy lúc trẻ rằng “dù có cảm thấy khó xử, thậm chí cực kỳ lo lắng và e sợ, nhưng rồi em sẽ vui vì em đã vượt qua được trải nghiệm đó. Vui vì em không còn những băn khoăn không lời giải đáp quẩn quanh trong đầu khi đó nữa, và vui vì những gì hành động của em mang lại cho người kia.”
Nhận ra từ những nỗi hối tiếc căn bản, chúng ta học được điều quan trọng nhất: tình yêu. Đây không chỉ là tình yêu lãng mạn mà còn là sự kết nối, tận tâm và đồng cảm với nhau, có thể là gia đình, bạn bè hoặc người thân.
Bài học từ những cánh cửa đã đóng là: hãy cố gắng hơn vào lần tiếp theo. Từ những cánh cửa chưa đóng, chúng ta hãy hành động ngay bây giờ. Nếu có mối quan hệ dang dở, hãy liên lạc, thăm hỏi và chia sẻ cảm xúc để thể hiện tình quan tâm của mình.
Tác giả: Daniel H. Pink
