Buzz
Ái Kỷ là một đặc điểm tính cách đã được biết đến suốt lịch sử, nhưng nhận thức về rối loạn nhân cách ái kỷ và đặc điểm ái kỷ trong văn hóa đang ngày càng tăng. Điều này khiến mọi người tự hỏi liệu họ đang giao tiếp với một người ích kỷ, thiếu sự nhạy cảm và tham vọng hoặc chỉ đơn giản là đang gặp phải một người có rối loạn thực sự.
Có nhiều cách để xác định tính ái kỷ, bao gồm cả ái kỷ ác tính, một hình thức nghiêm trọng nhất của nó. Đây là lí do tại sao quan trọng phải nhận biết xem có ai trong xung quanh chúng ta đang gặp phải tình trạng này hay không, và những gì sẽ xảy ra khi chúng ta tương tác với họ. Kiến thức này sẽ giúp ta hiểu sâu hơn về cách xử lý tình huống một cách tốt nhất.
Bản Chất của Tính Ái Kỷ Ác Tính
Ngược lại với mong đợi rằng họ chỉ quan tâm đến bản thân và được người khác đánh giá cao trong cuộc sống, những người có tính ái kỷ ác tính thường tự thụt lùi vào bản thân một cách tiêu cực. Họ thường kiểm soát mọi thứ một cách quá đáng và không quan tâm đến việc có làm tổn thương người khác hay không.
Rối Loạn Ái Kỷ Ác Tính có nhiều biến thể khác nhau mặc dù chỉ có một chẩn đoán chính xác. Người có tính tự ái cao thường cần phải được tán dương và chú ý, trong khi những người tự ái thấp thường dễ bị tổn thương và cần sự quan tâm và hỗ trợ nhiều hơn.
Trong hàng loạt hình thái khác nhau, những người có tính ái kỷ ác tính thường gây ra ảnh hưởng lớn nhất đối với người khác. Nhà tâm lý xã hội Erich Fromm, người đầu tiên đưa ra thuật ngữ ái kỷ ác tính, gọi những người có đặc điểm này là “nguồn gốc của sự ác.”
Những người ở nhánh phụ thường có những đặc điểm chung của ái kỷ ác tính, bao gồm cả tính ích kỷ thông thường. Họ cũng có thể có các tính cách phản đối xã hội và thậm chí là bạo lực, hoặc đơn giản chỉ là tự ti và thiếu sự đồng cảm. Họ cũng thường mơ mộng về ái kỷ ác tính.
[Một số chuyên gia đã nhận thấy sự khác biệt không lớn giữa ái kỷ ác tính và rối loạn nhân cách, vì cả hai đều có những hành vi phản đối xã hội và thiếu sự đồng cảm.
Dấu hiệu và biểu hiện của Ái Kỷ Ác Tính
Dấu hiệu và biểu hiện của rối loạn nhân cách ái kỷ (và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng này) thì phụ thuộc vào từng trường hợp. Tuy nhiên, dưới đây là những biểu hiện chung nhất của người có tính ái kỷ ác tính.
Chìm đắm trong ảo tưởng về sắc đẹp, thông minh, thành công và quyền lực.
Không thể chịu đựng được sự phê phán.
Luôn cảm thấy tổn thương nếu bị xem thường.
Luôn lo lắng về ngoại hình.
Mong muốn được chú ý như một người có địa vị cao.
Thiếu sự đồng cảm.
Tôn trọng bản thân và không tự điều chỉnh được.
Không hối tiếc khi làm tổn thương người khác và không bao giờ xin lỗi nếu không có lợi cho họ.
Tin rằng họ xứng đáng những điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống.
Thường chiếm đoạt cuộc trò chuyện hoặc chế nhạo những người họ coi là yếu đuối.
Mang theo sự bất an tiềm ẩn và tự hình dung thấp về bản thân.
Thích phàn nàn về hành vi xấu của người khác.
Một số biểu hiện thông thường khác của ái kỷ ác tính có thể bao gồm:
Quan sát thế giới theo cách đơn giản, phân biệt mọi thứ thành đen hoặc trắng, thậm chí coi người khác là bạn hoặc kẻ thù.
Đặt mục tiêu chiến thắng mà không ngần ngại, từ bỏ mọi đau khổ, không hài lòng và thậm chí cả cơn đau đầu sau khi thức dậy.
Không quan tâm đến nỗi đau mà họ gây ra cho người khác và thậm chí tận hưởng và trải nghiệm nó như một sức mạnh.
Làm mọi cách để bảo vệ họ khỏi mất mát, phiền toái hoặc thất bại trong việc đạt được mục tiêu.
Nguyên nhân gây ra Ái kỷ ác tính
Không thể biết chính xác nguyên nhân gây ra Ái kỷ ác tính. Giống như nhiều rối loạn sức khỏe tinh thần khác, Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD) có thể phát triển từ nhiều yếu tố. Ví dụ, các trải nghiệm trong tuổi thơ có thể đóng vai trò trong việc hình thành NPD:
Bị lạm dụng.
Được nuông chiều quá mức.
Chịu ảnh hưởng của sự nuông chiều độc đoán.
Sự quan tâm thiếu thường xuyên.
Bằng chứng cho thấy việc có mối quan hệ gắn bó với người mắc NPD cũng có thể tăng nguy cơ phát triển tình trạng này. Hoặc có thể liên quan đến sinh học thần kinh. Theo nghiên cứu được công bố vào năm 2021, một số bệnh nhân mắc NPD được phát hiện có thay đổi về chất xám và chất trắng trong não.
Các phân tích về tật ác tính của Tâm thần học
Mặc dù Tật ác tính không được công nhận là một chẩn đoán chính thức trong DSM-5 - chuẩn mực chẩn đoán các rối loạn tâm thần, nhưng các chuyên gia sức khỏe tâm thần thường sử dụng thuật ngữ này để diễn đạt sự kết hợp của các yếu tố sau:
Rối loạn nhân cách phản kháng.
Rối loạn nhân cách tật ác tính.
Bạo lực và hành vi tấn công (với bản thân, người khác, hoặc cả hai).
Ảo giác.
Rối loạn nhân cách phản kháng (APD)
Theo DSM-5, một người bị APD ít nhất 18 tuổi, có xu hướng coi thường quyền lợi của người khác, và phải có ít nhất 3 trong số các biểu hiện sau:
Coi thường sự an nguy của bản thân và người khác.
Không tuân thủ pháp luật và các quy tắc xã hội.
Thường xuyên vi phạm pháp luật.
Không hối cải về hành vi sai trái của bản thân.
Lừa dối và chiếm đoạt người khác vì lợi ích cá nhân hoặc giải trí.
Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD)
Dưới đây là một tóm tắt ngắn gọn về tiêu chí chẩn đoán DSM-5 cho NPD
Tự tin vượt trội về bản thân.
Mong mỏi thành công và quyền lực không giới hạn.
Tin rằng họ đặc biệt và duy nhất, chỉ có tổ chức và cá nhân ưu tú mới có thể hiểu và giao tiếp với họ.
Khao khát sự chú ý, khen ngợi và ngưỡng mộ từ người khác.
Thích thưởng thức và mong muốn đặc quyền.
Sử dụng người khác cho mục đích và nhu cầu cá nhân.
Thiếu sự đồng cảm hoặc lòng tốt, không nhận biết và tôn trọng nhu cầu và cảm xúc của người khác.
Ghen tức và tự ngộ nhận rằng họ bị đối xử không công bằng.
Thể hiện tính kiêu căng qua hành động hoặc thái độ.
Ái kỷ và NPD
Cần lưu ý rằng không tất cả các đặc điểm ái kỷ đều biểu thị một rối loạn nhân cách, theo APA, cần ít nhất hai trong số 4 lĩnh vực sau:
Tình cảm (cách phản ứng với cảm xúc).
Nhận thức (cách suy nghĩ về bản thân và người khác).
Kiểm soát cảm xúc (cách kiểm soát hành vi).
Quan hệ cá nhân (cách quan tâm đến người khác).
Dù người mà bạn yêu không được chẩn đoán mắc NPD, nhưng các biểu hiện ái kỷ vẫn có thể gây ra khó khăn và ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ của bạn.
Mặc dù không phải tất cả những người có đặc điểm ái kỷ đều là người tự ái kinh điển theo cách hiểu là họ mắc NPD, thậm chí những người không đáp ứng được các tiêu chí chẩn đoán vẫn có thể gây ra nhiều bất lợi với các đặc điểm của họ.
Phương pháp điều trị Rối loạn nhân cách ái kỷ
Việc điều trị Rối loạn nhân cách ái kỷ khá nan giải, đặc biệt khi người mắc NPD thường không tiếp tục điều trị - nếu họ tìm được cách điều trị.
Therapy
Tư vấn hoặc trị liệu là phương pháp điều trị phổ biến nhất với NPD. Nếu bạn hoặc một người thân của bạn có biểu hiện của rối loạn nhân cách ái kỷ, đây là những phương pháp điều trị sẽ hữu ích. Mặc dù thông tin về chủ đề này vẫn còn hạn chế, nhưng các phương thức điều trị thường bao gồm:
Therapy trị liệu tâm động: phương pháp này giúp hiểu sâu hơn về suy nghĩ và cảm xúc.
Therapy nhận thức hành vi (CBT): phương pháp giúp nhận ra và thay đổi suy nghĩ và hành vi không tốt.
Therapy hành vi biện chứng: phương pháp dạy kỹ năng đối phó lành mạnh, kiểm soát cảm xúc và sống trong hiện tại.
Therapy cặp đôi: phương pháp cải thiện mối quan hệ với đối tác hoặc bạn đời.
Therapy gia đình: phương pháp nhận biết và giải quyết các vấn đề trong gia đình như giao tiếp hoặc tranh cãi.
“Những người mắc NPD thường tránh therapy vì sợ bị phê phán; Tuy nhiên, nếu có ý định hợp tác trong buổi tư vấn, có thể sẽ đạt được nhiều kết quả tích cực”
Dược phẩm
Không có thuốc đặc trị cho NPD, nhưng thuốc vẫn được kê để giảm triệu chứng như giận dữ, cáu kỉnh, hoang tưởng. Chúng cũng có thể được kê để điều trị rối loạn tâm thần khác như rối loạn lưỡng cực, sử dụng chất kích thích và một số rối loạn nhân cách khác
Dựa vào triệu chứng và vấn đề sức khỏe, có thể kê thuốc sau
Thuốc chống lo âu.
Thuốc chống trầm cảm.
Thuốc chống loạn thần.
Thuốc ổn định tâm trạng.
Cách xử lý Ái kỷ ác tính
Làm thế nào để giải quyết NPD trên người thân hoặc đồng nghiệp. Dưới đây là vài gợi ý hữu ích cho bạn
Giữ khoảng cách: Duy trì khoảng cách là quan trọng, mặc dù khá khó khăn với những người có đặc tính ái kỷ vì họ thường không tôn trọng ranh giới.
Đừng cố gắng thay đổi: Không nên kỳ vọng họ sẽ thay đổi. Một số người có thể nhận ra nhu cầu điều trị và tìm kiếm sự trợ giúp.
Thách thức: Tránh đối đầu trước mặt đông người, điều này chỉ khiến họ muốn giữ thể diện hơn và có thể khiến họ trả đũa.
Tham gia nhóm hỗ trợ: Xung quanh bản thân với năng lượng tích cực để hấp thụ những năng lượng xấu khi ở gần người ái kỷ.
Khi nào cần tìm sự giúp đỡ.
Vì NPD có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ, tìm kiếm sự giúp đỡ có thể cải thiện chất lượng cuộc sống. Quyết định cuối cùng vẫn tùy thuộc vào họ.
Nếu bạn cần, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia tâm lý. Họ có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về hành vi ái kỷ và đưa ra các chiến lược đối phó để bảo vệ tâm trí và cảm xúc của bạn.
Lời khuyên từ VeryWell.
Giao tiếp với người tự ái ác tính không dễ dàng, nên tạo ra khoảng cách giữa bạn và họ. Nếu họ là người trong gia đình hoặc đồng nghiệp, việc này có thể khó khăn. Tuy nhiên, việc nhận biết và xử lý giao tiếp một cách lành mạnh là quan trọng.
Nếu bạn nghĩ rằng người thân của bạn có thể mắc tự ái ác tính, hãy tìm sự giúp đỡ từ nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Một chuyên gia sẽ hỗ trợ bạn học cách đối phó và thiết lập ranh giới, cùng với việc thực hành các kỹ năng tự chăm sóc. Therapy nhóm và nhóm hỗ trợ cũng có thể hữu ích.
Tác giả: Elizabeth Scott
