[Tâm Lý] Rối Loạn Lo Âu Là Gì?

Lo âu là một phản ứng tự nhiên của cơ thể. Nhưng khi nó trở nên quá mức và gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, điều đó có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu.

Rối loạn lo âu hiện nay là một trong những vấn đề tâm thần phổ biến nhất tại Mỹ. Vì thế, nếu bạn lo lắng về sức khỏe tâm thần của mình, hãy nhớ rằng bạn không phải một mình. Thực tế, Viện Nghiên cứu Sức khỏe Tâm thần Quốc gia ước tính rằng gần một phần ba người trưởng thành tại Hoa Kỳ sẽ gặp rối loạn lo âu trong suốt cuộc đời của họ.

Mặc dù lo âu có thể làm bạn cảm thấy đầy áp lực, nhưng vẫn có nhiều cách để giải quyết nó. Với liệu pháp phù hợp, bạn có thể kiểm soát lo âu và cảm thấy nhẹ nhõm hơn.

Hãy đọc tiếp để hiểu rõ hơn về các loại rối loạn lo âu, triệu chứng và cách điều trị, cũng như mẹo giúp bạn kiểm soát lo âu.

1. Các rối loạn lo âu phổ biến

Lo âu là cảm giác căng thẳng, sợ hãi hoặc bận tâm. Hầu hết mọi người đều cảm thấy lo lắng trước một buổi phỏng vấn việc làm, khi làm bài kiểm tra, hoặc khi bắt đầu làm việc hoặc học tập ở một nơi mới.

Ngược lại, rối loạn lo âu là sự sợ hãi hoặc lo lắng mức độ cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng hoạt động của bạn. Ví dụ, những suy nghĩ và hành vi lặp đi lặp lại ảnh hưởng đến công việc, học tập, sở thích và mối quan hệ của bạn.

Rối loạn lo âu được định nghĩa bởi những tình huống và sự vật gây ra sự lo lắng cho bạn. Có nhiều loại rối loạn lo âu với các triệu chứng và suy nghĩ tiêu cực khác nhau đi kèm.

Các dạng rối loạn lo âu

Rối loạn lo âu tổng quát (Generalized anxiety disorder – GAD):

 Sự tấn công hoảng loạn (Panic Attack):

Nỗi sợ không gian mở rộng (Agoraphobia):

Lo lắng xã hội (Social Anxiety Disorder):

Nỗi sợ riêng biệt đặc biệt (Specific Phobias hay còn được gọi là Simple Phobias)

Rối loạn lo âu ly biệt (Separation Phobias):

Theo DSM-5, nhiều tình trạng tâm thần khác cũng có thể có các biểu hiện lo âu, tuy không được xem là một dạng rối loạn lo âu:

Stress căng thẳng sau cú sốc (PTSD)

Rối loạn ám ảnh kiểm soát (OCD):

2. Dấu hiệu và triệu chứng

Rối loạn lo âu được mô tả bằng cảm giác sợ hãi hoặc lo lắng mạnh mẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động hàng ngày của bạn.

Rối loạn lo âu dữ dội thường dẫn đến những thay đổi trong hành vi. Cảm giác lo âu rất khó chịu, vì vậy mọi người có xu hướng tránh những tình huống hoặc đồ vật có thể kích động sự lo lắng của họ.

Dấu hiệu lo âu phát sinh khi cơ thể cảm thấy nguy hiểm và muốn tự vệ. Đây cũng là một phần của phản ứng chiến đấu, bay hoặc đóng băng.

Các hormone như adrenaline và cortisol tăng lên để chuẩn bị cho cơ thể hoạt động, điều này làm cho tim bơm nhanh hơn, tăng tốc độ thở và chuẩn bị cho cơ bắp vận động. 

Lo âu ảnh hưởng không chỉ đến cơ thể mà còn đến tinh thần, bao gồm:

• Có những ý nghĩ không thực tế.
• Khó thở.
• Nhịp tim nhanh hoặc cảm giác như tim đập mạnh.
• Đau bụng.
• Mồ hôi nhạt.
• Cảm giác chóng mặt.
• Sợ hãi hoặc hoảng sợ.
• Đổ mồ hôi.
• Tầm nhìn giảm.
• Bồn chồn.
• Cơ thể căng cứng.
• Suy nhược cơ thể.
• Trí nhớ suy giảm.
• Hoang mang.
• Khó tập trung.
• Lo lắng không ngừng.
• Tránh giao tiếp với người khác.

3.

Nguyên nhân

Rối loạn lo âu, giống như các bệnh tâm lý khác, có thể do sự kết hợp phức tạp của các yếu tố, bao gồm cả các yếu tố môi trường và di truyền.

Tuy nghiên cứu vẫn chưa giải thích được lý do tại sao một số người phải trải qua cơn hoảng sợ hoặc phát triển chứng sợ hãi trong khi những người lớn lên trong cùng một gia đình hoặc có cùng trải nghiệm lại không bị. 

Có nhiều yếu tố có thể đóng vai trò trong việc phát triển rối loạn lo âu, bao gồm:

• Phát triển trong thời thơ ấu.
• Y học di truyền.
• Sự phát triển của hệ thần kinh.
• Phát triển cá nhân.
• Yếu tố xã hội và môi trường.
• Yếu tố an toàn.

Những yếu tố rủi ro: 

• Tiếp xúc với các sự kiện căng thẳng trong tuổi thơ hoặc khi trưởng thành.
• Có tiền sử gia đình về chứng lo âu hoặc các tình trạng tâm thần khác.
• Một số vấn đề sức khỏe thể chất như vấn đề về tuyến giáp hoặc rối loạn nhịp tim.
• Sự nhút nhát trong thời thơ ấu.

Rối loạn lo âu phổ biến hơn ở phụ nữ, chiếm khoảng 23,4% trong số họ và 14,3% trong số nam giới. Các cộng đồng mắc phải sự phân biệt đối xử thường có tỷ lệ rối loạn lo âu cao hơn. Ví dụ: 39% người LGBT+ báo cáo đã mắc các vấn đề tâm lý trong năm trở lại đây, và họ có xu hướng đối mặt với các vấn đề như lo âu và trầm cảm nhiều hơn những người không gặp khó khăn về giới tính.

3. Phương pháp điều trị

Đối với nhiều người, việc điều trị căng thẳng và lo lắng có hai phương pháp chính: tư vấn tâm lý (tư vấn trò chuyện) và sử dụng thuốc khi cần thiết.

Rối loạn lo âu có thể điều trị, mặc dù ADAA ước tính chỉ có 36,9% người được điều trị.

Hiệu quả của phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại lo âu mà người bệnh gặp phải.

Ngay cả khi không có sự tư vấn từ chuyên gia, bạn vẫn có thể giảm bớt căng thẳng bằng cách sử dụng các phương pháp hàng ngày. Cách tiếp cận khác nhau phụ thuộc vào từng người, vì vậy hãy thử nghiệm một số phương pháp để tìm ra phương pháp phù hợp nhất với bạn.

Tư vấn tâm lý

Hầu hết các loại lo âu đều có thể được cải thiện thông qua tư vấn tâm lý đơn giản.

Đặc biệt, nghiên cứu cho biết liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và các phương pháp hành vi khác là hiệu quả đối với hầu hết người mắc bệnh.

CBT cung cấp một không gian an toàn và sự hướng dẫn của chuyên gia để nhẹ nhàng điều chỉnh cách suy nghĩ và phản ứng của bệnh nhân đối với các tình huống gây ra lo lắng.

Một phương pháp khác có thể hữu ích đối với một số chứng rối loạn lo âu, như chứng sợ ám ảnh, là phương pháp ngăn ngừa phản ứng phơi nhiễm (ERP).

Phương pháp ERP liên quan đến việc hợp tác với một chuyên gia sức khỏe tâm thần để từ từ và an toàn giải thích nguyên nhân của sự lo lắng.

Thuốc

Thuốc trị lo âu không chữa trị lo âu, nhưng chúng có thể giúp giảm các triệu chứng. Tùy thuộc vào loại thuốc, mọi người có thể sử dụng chúng khi cần thiết trong các tình huống cụ thể gây ra lo lắng hoặc hoảng sợ, để giảm các triệu chứng trên cơ thể hoặc hàng ngày.

Benzodiazepines là một trong những loại thuốc chống lo âu phổ biến thường được sử dụng khi bắt đầu mắc bệnh. Chúng có thời gian tác động nhanh và tồn tại trong cơ thể không lâu so với các loại thuốc điều trị mất vài tuần hoặc vài tháng để loại bỏ hoàn toàn.

Cảnh báo hộp đen

Điều quan trọng cần nhớ là các thuốc benzodiazepine, như Xanax và Ativan, có cảnh báo hộp đen từ FDA và có thể gây nghiện hoặc tác dụng phụ.

Các loại thuốc điều trị rối loạn lo âu phổ biến nhất bao gồm:

• Thuốc chống lo âu.
• Thuốc chống trầm cảm.
• Thuốc chặn beta.

Phương pháp hàng ngày

Có thể bạn sẽ phải trải qua thử thách và sai lầm trong quá trình tìm ra những gì phù hợp nhất với bạn. Nhưng điều quan trọng là phải tuân thủ con đường của riêng bạn và làm những gì bạn cảm thấy thoải mái. Sau đó, hãy thực hiện những gì bạn cảm thấy hữu ích.

Bạn không thể luôn dự đoán được khi nào sự lo lắng hoặc cơn hoảng sợ sẽ xuất hiện, nhưng việc lập kế hoạch cho những điều cần thiết có thể giúp bạn kiểm soát được nhiều hơn. Điều này cũng giúp mọi thứ dễ dàng hơn trong tầm tay của bạn.

Nhiều người thấy rằng các biện pháp thư giãn là một công cụ hữu ích để giảm căng thẳng. Bao gồm:

• Bài tập hít thở sâu: Hít thở sâu và thở ra, tập trung vào từng hơi thở. Điều này giúp bạn cảm thấy vững vàng hơn và kiểm soát được cơ thể của mình. Hít thở sâu cũng có thể làm dịu phản ứng căng thẳng của cơ thể.
• Thiền: Khi bạn cảm thấy lo lắng, thiền có thể giúp bạn bình tĩnh và tạo ra một không gian để thở. Hãy thiền thường xuyên, ngay cả khi bạn không cảm thấy lo lắng, vì nó có thể cung cấp cho bạn một công cụ để kiểm soát lo lắng khi nó xuất hiện.

Tập thể dục đều đặn cũng là một cách thực sự hữu ích để đối phó với lo âu. Nếu điều này khó khăn với bạn, hãy thử bắt đầu bằng cách đi bộ hoặc đứng lên và vươn vai trong vài phút.

Vận động giúp tạo ra endorphin, là hormone tạo cảm giác thoải mái cho chúng ta. Những kích thích này sẽ nâng cao tâm trạng của bạn và giúp bạn giảm căng thẳng.

Đối với một số người, caffeine và một số loại thuốc nhất định có thể gây ra các triệu chứng lo âu hoặc làm cho chúng trở nên tồi tệ hơn. Trong những trường hợp này, hãy hạn chế caffein và rượu để giảm bớt lo lắng.

4. Cách nhận trợ giúp

Lo lắng đôi khi có thể khiến người ta cảm thấy cô đơn hoặc cảm thấy rời rạc khỏi môi trường xung quanh, nhưng rối loạn lo âu phổ biến hơn nhiều so với mọi người nghĩ.

Nhận sự hỗ trợ từ bạn bè có thể là một phần quan trọng trong việc điều trị rối loạn lo âu. Điều này có thể thông qua các cộng đồng trực tuyến hoặc các cuộc gặp gỡ trực tiếp.

Một số kênh trực tuyến có thể hữu ích cho bạn:

• Liên minh Quốc gia về Sức khỏe Tâm thần (NAMI): Họ cung cấp các liên kết đến các tổ chức giáo dục để nhận hỗ trợ và các mẹo để đối phó với rối loạn lo âu và cách giúp những người bị lo âu.
• Viện Sức Khỏe Tâm thần Hoa Kỳ: Tìm danh sách các nhóm hỗ trợ trực tuyến và địa phương chuyên biệt.
• Đường dây trợ giúp quốc gia của SAMHSA: Gọi điện 24/7 tới Đường dây trợ giúp quốc gia của Cơ quan Quản lý Dịch vụ Sức khỏe Tâm thần và Lạm dụng Chất gây nghiện theo số 1-800-662-4357 để được hỗ trợ tìm kiếm sự giúp đỡ và hỗ trợ tại địa phương.
• Tìm kiếm một nhà cung cấp dịch vụ điều trị tại địa phương.

Biện pháp phòng tránh tự tử:

Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đang có ý định tự tử, hãy nhớ rằng bạn không cô đơn. Luôn có sự giúp đỡ sẵn có xung quanh bạn:

• Gọi đến “Đường dây nóng Ngăn chặn Tự tử Quốc gia” mọi lúc trong ngày theo số 800-273-8255.
• Soạn tin “HOME” gửi đến “Đường dây khẩn cấp khủng hoảng” qua số 741741.
• Bạn không ở Hoa Kỳ? Tìm thông tin liên lạc trợ giúp ở quốc gia của bạn với Befrienders Worldwide.