Buzz
Con người vốn là những sinh vật xã hội; nghiên cứu đã cho thấy các mối quan hệ xã hội rất cần thiết cho sức khỏe tinh thần và thể chất. Dẫu vậy, thời gian dành cho bản thân cũng không kém phần quan trọng đối với sức khỏe tinh thần. Giao tiếp với người khác mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đồng thời gây ra căng thẳng. Bạn lo sợ về những gì người khác nghĩ. Bạn điều chỉnh hành vi để tránh phải từ chối và hòa nhập với tập thể.
Mặc dù đó có thể là cái giá phải trả để hòa nhập xã hội, nhưng một số khó khăn trong những hành động này lý giải vì sao thời gian cho riêng mình lại quan trọng. Dành thời gian một mình giúp bạn thoát khỏi áp lực xã hội và khám phá những suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm cá nhân.
Đại dịch COVID-19 cho thấy rõ những khó khăn của sự cô đơn và việc thiếu thời gian riêng tư. Nhiều người phải đối mặt với cảm giác bị cô lập, trong khi những người khác gặp khó khăn khi phải ở gần gia đình hoặc bạn cùng phòng quá lâu. Ranh giới giữa công việc và cuộc sống bị xóa nhòa; thiếu thời gian riêng khiến nhiều người phải vật lộn với việc không có không gian cá nhân.
Vì sao thời gian một mình lại quan trọng?
Tìm kiếm 'khoảng trời' riêng mang lại nhiều lợi ích đáng kể, bao gồm:
Khám phá bản thân
Sự sáng tạo
Năng lượng xã hội
Khám phá bản thân
Thoải mái trong 'khoảng trời' của riêng mình giúp bạn có thời gian và tự do để khám phá đam mê mà không bị can thiệp. Đây có thể là cơ hội để thử nghiệm những điều mới, tìm ra những lĩnh vực bạn yêu thích, tích lũy kiến thức và thể hiện những khía cạnh mới của cá nhân.
Dành thời gian cho riêng mình có nghĩa là bạn có thể khám phá nhiều điều mà không bị áp lực hay phán xét từ người khác. Thời gian này rất quan trọng cho sự trưởng thành và phát triển cá nhân, cho phép bạn tập trung vào bản thân thay vì lo lắng về nhu cầu và ý kiến của người khác.
Sự sáng tạo
Thời gian một mình là cơ hội để tâm trí thư giãn và nâng cao khả năng sáng tạo. Không cần bận tâm đến sự hiện diện của người khác, bạn có thể bỏ qua tác động bên ngoài và đắm mình trong những suy tưởng nội tâm.
Nghiên cứu cho thấy rằng việc ở một mình có thể dẫn đến những thay đổi trong não bộ, thúc đẩy quá trình sáng tạo. Một nghiên cứu phát hiện những người chủ động dành thời gian một mình thường có xu hướng sáng tạo hơn.
Trong một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Nature Communications, các nhà khoa học phát hiện rằng sự tách biệt xã hội (hay còn gọi là cô độc) làm tăng hoạt động trong các mạch thần kinh liên quan đến trí tưởng tượng. Khi thiếu kích thích xã hội, não bộ tăng cường mạng lưới sáng tạo để lấp đầy khoảng trống.
Năng lượng xã hội
Sống một mình thường bị xem là tiêu cực. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy những người sống một mình thực sự có đời sống xã hội phong phú và nhiều năng lượng xã hội hơn những người sống chung với người khác.
Trong cuốn 'Going Solo', nhà xã hội học Eric Klineberg ghi nhận rằng cứ bảy người trưởng thành ở Mỹ thì có một người sống một mình. Ông nhận thấy những người này không hề cô đơn mà ngược lại, nhiều người trong số họ có cuộc sống xã hội rất phong phú.
Những lý do khiến việc ở một mình không phải lúc nào cũng dễ dàng
Thời gian ở một mình có thể là thách thức đối với một số người vì nhiều lý do khác nhau. Một nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều người thà chịu đau vì điện giật hơn là chỉ ngồi một mình với những suy nghĩ riêng. Dưới đây là một vài lý do khiến mọi người gặp khó khăn khi ở một mình:
Thiếu kinh nghiệm ở một mình: Một số người không quen với việc ở một mình vì họ đã quá quen với việc giao tiếp xã hội. Sự thiếu vắng kích thích xã hội đột ngột có thể làm họ cảm thấy bị tách rời hoặc mất kết nối.
Suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực: Ở một mình với những suy nghĩ nội tâm có thể gây khó khăn hoặc thậm chí đau khổ. Mọi người có thể xem việc tự xem xét bản thân là tồi tệ hoặc thấy mình đang dần chìm đắm trong lo âu.
Kỳ thị xã hội: Kỳ thị việc ở một mình cũng góp phần vào cảm giác cô đơn. Những người đã gặp thái độ tiêu cực khi ở một mình hoặc coi đó là hành vi chống đối xã hội có thể thấy cô đơn như một hình thức trừng phạt.
Giáo sư Marketing Rebecca Ratner tại Đại học Maryland phát hiện rằng mọi người thường né tránh làm những việc họ thích nếu phải làm một mình. Điều này đặc biệt đúng với các hoạt động có thể bị người khác quan sát như đi ăn tối hoặc xem phim một mình. Những phát hiện này cho thấy sự kỳ thị về việc ở một mình ảnh hưởng đến cách mọi người tận hưởng các hoạt động đó.
Ratner giải thích: “Mọi người thường tận hưởng nhiều hơn mong đợi khi làm việc một mình” - “Mọi người đánh giá quá cao lợi ích của việc giao tiếp xã hội.”
Cũng cần lưu ý rằng các khía cạnh trong tính cách và sở thích cá nhân có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xác định bạn cần bao nhiêu thời gian ở một mình và điều đó có lợi cho bạn như thế nào.
Những người hướng ngoại thường cảm thấy tràn đầy năng lượng từ các hoạt động xã hội, vì vậy sự cô độc có thể là một thách thức lớn đối với họ. Ngược lại, những người hướng nội lại lấy lại năng lượng từ thời gian ở một mình.
Tuy nhiên, đừng nghĩ rằng chỉ vì bạn là người hướng ngoại mà bạn sẽ không thích thời gian dành cho riêng mình. Trong một nghiên cứu, nhà tâm lý học xã hội Nguyễn Thị Thùy Vy nhận thấy rằng cả người hướng nội và hướng ngoại đều không khác nhau nhiều về mức độ tận hưởng khi ở một mình. Trái ngược với suy nghĩ thông thường, người hướng nội không nhất thiết thích sự cô đơn hơn người hướng ngoại.
Nhiều tác giả cũng lên tiếng: “Phát hiện của chúng tôi cho thấy những người kiên định với lựa chọn và niềm tin của mình có nhiều khả năng quan tâm và thấy giá trị hơn khi dành thời gian cho bản thân, mặc cho những xu hướng xã hội hoặc cảm giác thiếu tự tin đối với mọi người”.
Bất kể bạn thuộc loại tính cách nào, vẫn có những thời điểm bạn có thể thu nhận được lợi ích từ khoảng thời gian chất lượng dành cho bản thân.
Đơn độc và Cô đơn
Ngay cả trước đại dịch Covid, các chuyên gia đã cảnh báo về đại dịch cô đơn đe dọa sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Nghiên cứu cho thấy mọi người cảm thấy cô đơn nhiều hơn so với trước đây. Theo báo cáo năm 2018, một nửa số người Mỹ thỉnh thoảng cảm thấy cô đơn, trong khi 25% cho biết họ hầu như lúc nào cũng cảm thấy trống trải.
Có nhiều bằng chứng cho thấy cô đơn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Nó liên quan đến tăng huyết áp, suy giảm nhận thức nhanh, lo âu xã hội và tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Cô đơn liên quan đến hàng loạt hệ quả tiêu cực về sức khỏe, bao gồm nguy cơ cao bị trầm cảm, lo âu, béo phì, cao huyết áp và tử vong sớm.
Nhưng điều quan trọng cần nhớ: ở một mình không đồng nghĩa với cô đơn. Trong khi cô đơn được đặc trưng bởi cảm giác tiêu cực về sự cô lập, thời gian ở một mình lại là việc tìm kiếm sự tự do, cảm hứng và sự trẻ hóa khi làm việc độc lập.
Gần đây, các nhà nghiên cứu bắt đầu nhận thấy rằng thời gian chất lượng ở một mình cũng có thể quan trọng đối với sức khỏe tinh thần và thể chất.
Dấu hiệu bạn cần một chút thời gian riêng
Không phải lúc nào bạn cũng dễ dàng nhận ra dấu hiệu cho thấy bạn cần tạm rời xa đời sống xã hội. Một số dấu hiệu cần chú ý bao gồm:
Thường cảm thấy nóng bỏng
Đôi khi dễ cáu kỉnh vì những điều nhỏ nhặt
Mất hứng thú khi làm việc với người khác
Cảm thấy bị áp đặt hoặc bị kích động quá mức
Khó tập trung
Lo lắng về việc dành thời gian cho người khác
Tin vui là ngay cả khi bạn đang đấu tranh với bất kỳ dấu hiệu nào ở đây, một chút thời gian một mình cũng có thể có hiệu quả khá lớn trong việc phục hồi. Trong một nghiên cứu, những người dành khoảng 11% thời gian một mình ít cảm thấy tiêu cực hơn trong các tình huống xã hội căng thẳng sau này.
Cách dành thời gian một mình
Nếu bạn đang nghĩ về việc dành thời gian một mình, điều quan trọng là phải biết làm thế nào để có lợi cho sức khỏe tinh thần của bạn. Dành thời gian một mình tốt nhất là khi bạn tự nguyện làm. Một điều quan trọng khác là bạn cảm thấy tự tin có thể trở lại cuộc sống xã hội bất cứ khi nào bạn muốn.
Chọn thời điểm phù hợp: Xác định khoảng thời gian bạn muốn dành cho riêng mình. Lên lịch cho thời gian đó trong lịch trình của bạn và đảm bảo người khác hiểu rằng họ không nên làm phiền bạn trong khoảng thời gian đó.
Tắt điện thoại và máy tính, hãy giải phóng bản thân khỏi cám dỗ của mạng xã hội. Hãy tập trung vào bản thân và sở thích của mình, đừng để ý đến những gì người khác đang làm.
Lập kế hoạch cho thời gian một mình: Không phải ai cũng thích ở một mình, nhưng việc lập kế hoạch cho thời gian này có thể mang lại nhiều lợi ích. Hãy dành thời gian cho việc thư giãn, tìm hiểu sở thích mới hoặc đọc sách.
Đi dạo ngoài trời: Nghiên cứu đã chứng minh rằng việc vận động ngoài trời có thể tốt cho sức khỏe tinh thần. Nếu bạn cảm thấy căng thẳng vì quá nhiều giao tiếp xã hội, hãy dành thời gian để thư giãn ngoài trời và tận hưởng không khí trong lành.
Không có một quy tắc cứng nhắc nào về thời gian một mình phù hợp với tất cả mọi người. Hãy suy nghĩ về những hoạt động bạn thích làm khi một mình và bắt đầu trải nghiệm chúng.
Mỗi người có nhu cầu riêng về thời gian cá nhân và giao tiếp xã hội, vì vậy hãy cân nhắc để đạt được sự cân bằng phù hợp với bản thân. Một số người chỉ cần ít phút để thư giãn và lấy lại tinh thần, trong khi người khác có thể cần thêm thời gian một mình.
Tạo không gian riêng cho bản thân
Tìm kiếm thời gian một mình không phải lúc nào cũng dễ dàng. Những người xung quanh bạn có thể có nhu cầu xã hội khác nhau và không hiểu được nhu cầu riêng của bạn. Cả trách nhiệm gia đình và nuôi dạy con cái cũng có thể làm bạn gặp khó khăn trong việc dành thời gian cho bản thân. Dưới đây là một số cách bạn có thể thử để đảm bảo bạn có đủ thời gian cho bản thân:
Rõ ràng trong yêu cầu: Hãy cho những người xung quanh bạn biết rằng bạn cần thời gian riêng. Dù đó là bạn cùng phòng, thành viên trong gia đình hay đồng nghiệp, hãy làm rõ điều này.
Hãy cụ thể hơn: Hãy giải thích rõ hơn ý định của bạn. Ví dụ, bạn có thể nói bạn cần một khoảng thời gian nhất định không bị gián đoạn để đọc sách, xem phim hoặc nghe podcast.
Hãy cảm ơn: Nếu những người xung quanh sẵn lòng tạo điều kiện để bạn có thời gian riêng, hãy biết ơn điều đó bằng cách đề xuất giúp đỡ họ trong các nhiệm vụ của họ khi họ cần thời gian riêng.
Hãy linh hoạt: Nếu bạn phải tìm thời gian cho bản thân khi sống cùng người khác, hãy linh hoạt và tận dụng mọi cơ hội để có thời gian một mình.
Hãy thử dậy sớm để có thời gian yên bình cho bản thân trước khi những thành viên khác trong nhà thức dậy. Nếu không thể làm vậy, bạn có thể thử đi dạo ngoài trời hoặc nhờ sự giúp đỡ từ thành viên khác trong gia đình để bạn có thời gian nghỉ ngơi.
Phát triển tư duy đúng đắn
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kiểm soát thời gian ở một mình có thể hữu ích nếu bạn cảm thấy sợ hãi về sự cô đơn do ý nghĩa độc lập. Những người tham gia nghiên cứu được yêu cầu đọc về tình trạng cô đơn, tác dụng tích cực của việc ở một mình hoặc đọc về một chủ đề không liên quan.
Sau khi hoàn thành bài đọc này, mọi người ngồi một mình trong 10 phút. Trong từng trạng thái, họ cảm thấy giảm cảm giác tiêu cực và tích cực. Kết quả này cho thấy rằng mặc dù không phải lúc nào ở một mình cũng có thể cải thiện tâm trạng của bạn, nhưng vẫn có thể giúp bạn điều chỉnh cảm xúc tốt hơn.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trong khi những người đọc về lợi ích của việc ở một mình không nhất thiết phải cảm thấy tốt hơn, họ không có sự giảm cảm giác tích cực như những người ở hai nhóm còn lại.
Những phát hiện này cho thấy rằng việc tái đánh giá cách bạn đánh giá thời gian ở một mình có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát những ảnh hưởng tiêu cực có thể xảy ra khi cô đơn.
Kết luận
Mặc dù một mình đôi khi bị hiểu lầm là cô đơn, nhưng rõ ràng việc dành thời gian cho bản thân ngay bây giờ và trong tương lai là rất quan trọng đối với sức khỏe và hạnh phúc tinh thần của bạn. Nếu việc dành thời gian cho riêng mình khiến bạn cảm thấy buồn chán hoặc không thoải mái, hãy thử bắt đầu với một khoảng thời gian nhỏ cho phép bạn tập trung vào một nhiệm vụ cụ thể.
Khi bạn cảm thấy thoải mái hơn trong việc tận hưởng khoảng thời gian một mình của mình, bạn sẽ nhận ra rằng thời gian này đã làm thay đổi con người bạn và mang lại cảm hứng mới khi bạn quay lại với cuộc sống xã hội.
