[Tâm Lý] Tính Cởi Mở và Ảnh Hưởng Đến Hành Vi của Một Người Như Thế Nào?

Tính cởi mở, thường được gọi là sự phóng khoáng hoặc sự hiểu biết sâu sắc, là một trong năm yếu tố của mô hình Big Five về tính cách con người. Mô hình này cho rằng tính cách bao gồm 5 chiều chính, mỗi chiều tượng trưng cho một thể liên tục, từ đó tính cách của mỗi người có thể cao, thấp hoặc nằm ở một vị trí nào đó giữa mỗi đặc điểm có liên quan.

Các Yếu Tố Trong Mô Hình Big Five:

Ngoài tính cởi mở, mô hình Big Five còn bao gồm:

- Tính Tận Tâm

- Tính Hướng Ngoại

- Tính Dễ Chịu

- Tâm Lý Bất Ổn

Việc phân loại các đặc điểm này là một công cụ hữu ích để hiểu biết về tính cách. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng 5 chiều hướng này có thể dự đoán kết quả cuộc sống trong nhiều lĩnh vực như sức khỏe, học tập, làm việc và các mối quan hệ xã hội.

Những người có tính cởi mở thường sẵn lòng khám phá những điều mới mẻ và trải nghiệm tươi mới. Họ là những người phóng khoáng, sáng tạo và thích khám phá. Họ cũng giỏi trong việc kết nối và sáng tạo mối liên hệ giữa các ý tưởng khác nhau.

Ngược lại, những người ít cởi mở thích sự ổn định và quen thuộc. Họ có thể gặp khó khăn khi đối mặt với sự thay đổi và thích sự nhất quán.

Những người có tính cởi mở thấp có thể bỏ lỡ nhiều cơ hội để trải nghiệm những điều mới mẻ, kể cả những thay đổi mang lại cơ hội phát triển nghề nghiệp và học tập.

Đặc Điểm Chung Của Tính Cởi Mở

Theo một định nghĩa: “Tính Cởi Mở/Tính Hiểu Biết Sâu Sắc phản ánh trí tưởng tượng, sự Sáng Tạo, sự Tò Mò và sự Thưởng Thức các trải nghiệm thẩm mỹ. Tính Cởi Mở/Tính Hiểu Biết Sâu Sắc thường liên quan đến khả năng và sở thích tham gia và xử lý các kích thích phức tạp.”

Những người có tính cởi mở cao thường mong muốn khám phá những trải nghiệm mới mẻ. Họ yêu thích sự Đa Dạng, khác biệt và đầy ngạc nhiên. Họ cũng có khả năng cao trong việc chú ý đến cảm xúc và trải nghiệm nội tâm của bản thân.

Những người có tính cởi mở cao thường có những đặc điểm sau:

- Sáng Tạo

- Thông Minh và Hiểu Biết

- Tập Trung vào Giá Trị Tinh Thần

- Quan Tâm Đến Những Điều Mới Mẻ

- Sẵn Sàng Lắng Nghe Ý Tưởng Mới

- Thích Suy Ngẫm về Các Khái Niệm Trừu Tượng

- Thường Tự Do và Mở Rộng với Sự Đa Dạng

- Nhạy Cảm và Có Tình Yêu Thích Đối Với Thẩm Mỹ

- Tính Mạo Hiểm, Sẵn Sàng Phiêu Lưu và Trải Nghiệm

Sự Sẵn Sàng để Trải Nghiệm (openness to experience) cũng thường liên quan đến một đặc điểm tâm lý học khác, được gọi là khả năng hấp thụ, một khía cạnh liên quan đến khả năng đắm chìm trong trí tưởng tượng hoặc hình ảnh tưởng tượng. Điều này có thể liên quan đến tính dễ bị thôi miên hoặc xu hướng có thể bị thôi miên.

Nguyên Nhân

Tính Mở Rộng hoặc Đóng Kín đối với trải nghiệm của một cá nhân có thể bị ảnh hưởng bởi cả yếu tố di truyền và môi trường sống. Trong tâm lý học, điều này thường được tranh luận trong 'cuộc chiến' giữa hai quan điểm 'bản năng hay môi trường' (the nature or nurture debate). Quan điểm 'bản năng' cho rằng một số khuynh hướng tâm lý chủ yếu được quy định bởi yếu tố di truyền, trong khi quan điểm 'môi trường' cho rằng trải nghiệm và môi trường sống đóng vai trò quan trọng nhất.

Theo một số nghiên cứu về các đặc điểm tính cách trong mô hình Big Five, hệ số di truyền chiếm từ 40% đến 60% sự khác biệt giữa các cá nhân. Mặc dù chưa có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân cụ thể của mỗi đặc điểm, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 21% sự khác biệt trong mức độ cởi mở giữa các cá nhân có nguồn gốc từ yếu tố di truyền. Một nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng sự di truyền chiếm khoảng 10% sự khác biệt trong đặc điểm tính cách yêu thích sự mới lạ.

Làm thế nào để Đo Lường Sự Cởi Mở?

Sự Cởi Mở cũng như 4 yếu tố tính cách khác, thường được đánh giá bằng cách sử dụng “các bảng tự báo cáo” (self-report inventories). Những bảng này thường chứa các câu hỏi về các phát biểu điển hình, sau đó chúng ta phải chọn câu trả lời phản ánh mức độ đồng tình của chúng ta với mỗi phát biểu.

Ví dụ, một bảng tự báo cáo thường bao gồm một loạt các câu hỏi như dưới đây, và chúng ta phải chọn câu trả lời từ mức 1 (hoàn toàn không đồng ý) đến mức 5 (hoàn toàn đồng ý).

Bạn có muốn trải nghiệm những điều mới mẻ không?

Nếu bạn muốn biết cách đánh giá bản thân đối với đặc điểm tính cách này, những câu hỏi dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nó. Dưới đây là một số ví dụ về các phát biểu có thể được liên kết với Sự Cởi Mở:

- Tôi thích tìm ra những ý tưởng mới.

- Tôi thường suy nghĩ sâu sắc về ý nghĩa của mọi thứ.

- Tôi Luôn Tò Mò Về Cách Mọi Thứ Hoạt Động.

- Tôi Thích Suy Ngẫm về Những Ý Tưởng Không Thực Tế.

- Tôi Có Nhiều Sở Thích Trong Nghệ Thuật.

- Tôi Trân Trọng Giá Trị của Thẩm Mỹ và Nghệ Thuật.

- Tôi Sở Hữu Trí Tưởng Tượng Sáng Tạo.

- Tôi Tôn Trọng Sự Đa Dạng của Con Người.

- Tôi đam mê suy tư về Triết học.

- Tôi thường mơ mộng và mê mải với những ý tưởng sâu xa.

- Tôi yêu thích tham gia các sự kiện văn hóa, thăm viếng bảo tàng nghệ thuật, và thưởng thức thơ ca.

- Tôi thích thảo luận về học thuyết, lý thuyết hơn là nói chuyện phiếm.

Nếu bạn đồng ý với hầu hết hoặc tất cả những phát ngôn trên, bạn có khả năng rất mở lòng với những trải nghiệm. Nếu bạn đồng tình ở mức độ vừa phải với tất cả hoặc một số phát ngôn này, bạn gần như chắc chắn tương tự như đa số và nằm ở một vị trí trung bình trong sự mở cửa. Nếu bạn hoàn toàn không đồng ý với tất cả hoặc phần lớn các phát ngôn, bạn có thể là người khá kín đáo.

Ưu điểm của phương pháp đánh giá này là có thể thực hiện nhanh chóng và dễ dàng. Tuy nhiên, một nhược điểm tiềm ẩn là đôi khi người trả lời phải đưa ra những câu trả lời theo cách mà xã hội kỳ vọng hơn. Trong một số trường hợp khác, mọi người thường chọn những gì họ muốn thay vì chọn điều mà thực sự phản ánh hành vi và suy nghĩ của họ.

Tác động của sự mở lòng đến hành vi là như thế nào?

Sự mở lòng thường được xem là một phẩm chất tích cực. Những người mở lòng thường có động lực nội tại cao hơn để tìm kiếm kiến thức vì lợi ích cá nhân. Họ tò mò về thế giới và mong muốn tìm hiểu thêm về cách thức hoạt động của nó. Họ cũng háo hức trải nghiệm những điều mới mẻ, vì vậy những cá nhân như thế có khả năng thích ứng và phát triển tốt hơn khi đối mặt với những thay đổi trong môi trường sống, hoàn cảnh hoặc các mối quan hệ xung quanh.

Tuy vậy, điều này không có nghĩa là sự mở lòng không có nhược điểm. Với những người có phẩm chất này, họ có khả năng cao sẵn lòng tham gia vào những hành vi nguy hiểm. Tuy nhiên, một số nghiên cứu thú vị chỉ ra mối liên hệ giữa việc giảm sự mở lòng và nguy cơ sử dụng ma túy.

Sự sáng tạo

Trong số 5 đặc điểm tính cách được miêu tả bởi thuyết Big Five, sự mở lòng là yếu tố tính cách duy nhất mà nghiên cứu chỉ ra có liên kết mạnh mẽ với sự sáng tạo. Nói chung, những người mở lòng thường có năng khiếu sáng tạo cao hơn, có khả năng đạt được thành tựu sáng tạo, có suy nghĩ độc đáo và tham gia vào các hoạt động sáng tạo.

Sự học hỏi và hiểu biết

Sự mở lòng để trải nghiệm cũng liên quan đến nhu cầu nhận thức. Nhu cầu nhận thức là khao khát tham gia vào các hoạt động yêu cầu tư duy, như suy nghĩ về ý tưởng, tham gia vào các nhiệm vụ tinh thần phức tạp. Những người có nhu cầu nhận thức cao thích giải các câu đố, sử dụng trí tuệ để giải quyết vấn đề và phân tích ý tưởng.

Khi tham gia vào một cuộc tranh luận, những người có nhận thức cao thường tập trung vào các khía cạnh của các ý tưởng. Trong khi đó, những người kém nhận thức hơn thường chú ý đến những điều khác như sự đáng yêu của người tham gia tranh luận.

Quan điểm chính trị

Theo nghiên cứu, sự mở lòng có liên quan đến quan điểm chính trị và xã hội. Những người có tính mở lòng cao thường có quan điểm chính trị tự do hơn. Họ cởi mở và chấp nhận mọi người từ nhiều nền văn hóa, xã hội và tôn giáo khác nhau. Tuy nhiên, sự mở lòng cũng liên quan một cách tiêu cực đến chủ nghĩa độc tài cánh phải và các quan điểm chính trị bảo thủ.

Tuy nhiên, trong khi lòng mở cửa có liên quan đến một số thái độ xã hội và chính trị nhất định, cần nhớ rằng việc phát triển những niềm tin như vậy phức tạp hơn nhiều so với một đặc điểm tính cách đơn lẻ. Trong khi quan điểm truyền thống cho rằng đặc điểm tính cách đóng vai trò trong việc hình thành thái độ chính trị sau này, một số nghiên cứu cho thấy mối tương quan giữa hai đặc điểm này có thể là kết quả của các yếu tố di truyền tiềm ẩn.

Nghiên cứu cũng chỉ ra các đặc điểm khác bao gồm: sự trách nhiệm (conscientiousness), nhu cầu sắp xếp (the need for order), không chịu được sự mơ hồ (intolerance of ambiguity), nhu cầu kết thúc (the need for closure) và sợ hãi trước các mối đe dọa (fear of threats) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các quan điểm chính trị tổng thể.

Các mối liên kết

Sự mở cửa cũng có thể đóng vai trò trong các mối liên kết. Mặc dù dường như không quan trọng bằng một số yếu tố tính cách khác, nhưng nó đã được chứng minh là có vai trò quan trọng đối với tình dục. Những người mở cửa cao có xu hướng hiểu rõ hơn về các mối liên kết tình dục, có thái độ mở cửa đối với tình dục và có nhiều trải nghiệm tình dục hơn.

Nghiên cứu cũng đã tìm thấy mối liên hệ giữa mức độ cao trong lòng mở cửa của phụ nữ và sự thỏa mãn tình dục của họ trong hôn nhân. Một nghiên cứu khác cho rằng lòng mở cửa đóng vai trò quyết định tần suất quan hệ tình dục ở các cặp vợ chồng đã kết hôn.

Mức độ phổ biến của sự mở cửa?

Tương tự như các đặc điểm khác, lòng sẵn sàng trải nghiệm và kiến thức thường đi đôi với nhau. Một số người có xu hướng cao về đặc điểm này và một số rất thấp, nhưng phần lớn chúng ta nằm ở giữa. Hiện chưa có nhiều thông tin về tỷ lệ phần trăm mọi người có xu hướng cao, thấp hoặc trung bình về đặc điểm này.

Tuy nhiên, nhà tâm lý học Robert McCrae, một trong những nhà nghiên cứu chính về năm yếu tố của tính cách, cho rằng sự cởi mở thường theo một đường cong phân bổ chuẩn, với hầu hết mọi người đưa ra điểm trung bình về đặc điểm này và một số ít hơn cho điểm rất cao hoặc rất thấp.

McCrae và các cộng sự cũng phát hiện ra rằng năm yếu tố thay đổi theo độ tuổi. Mặc dù mỗi cá nhân khác nhau, nghiên cứu cho thấy sự cởi mở đạt đỉnh ở tuổi 19. Những phát hiện này cũng chỉ ra rằng những người trẻ tuổi có thể chấp nhận sự thay đổi hơn, nhưng điều này giảm khi họ già đi.

Một nghiên cứu về sự khác biệt giữa các nền văn hóa trong các đặc điểm tính cách cho thấy nơi sinh sống ảnh hưởng đến sự cởi mở của cá nhân. Kết quả từ mô hình Big Five cho thấy người dân Chile và Bỉ có mức cởi mở cao nhất, trong khi ở Nhật Bản và Hồng Kông lại thấp nhất. Phân tích khu vực chỉ ra rằng Đông Á có mức cởi mở thấp hơn so với các khu vực khác trên thế giới, trong khi Nam Mỹ có mức cao hơn.

Kết luận

Sự cởi mở có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực của cuộc sống, bao gồm: sự sáng tạo, quan điểm chính trị và thái độ về tình dục, cùng nhiều điều khác. Tuy nhiên, cần nhớ rằng tính cách như sự cởi mở chỉ là một trong nhiều yếu tố hình thành cuộc sống. Tính cách ảnh hưởng đến sự hạnh phúc, chất lượng mối quan hệ và sự hài lòng trong công việc, nhưng các yếu tố khác như hoàn cảnh, tình huống và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng.

Người viết: Kendra Cherry