Tầm quan trọng của Hiện thực và Nhân đạo trong Vợ nhặt

2 Bài luận về Giá trị Hiện thực và Nhân đạo trong Vợ nhặt của Kim Lân

1. Tầm Quan Trọng của Hiện Thực và Nhân Đạo trong Vợ Nhặt của Kim Lân, Mẫu số 1:

Kim Lân đã chia sẻ: 'Ý nghĩa của truyện: trong bối cảnh túng đói khốc liệt, dù ở hoàn cảnh khó khăn nào, người nông dân vẫn khát khao đứng lên trước cái chết, trước cảnh khốn khổ để tìm niềm vui, để gìn giữ hy vọng' (Cách mạng, kháng chiến và đời sống văn học - NXB Tác phẩm mới, 1985)

Với ý đồ độc đáo đó, Kim Lân lựa chọn nạn đói kinh hoàng năm Ất Dậu làm bối cảnh cho truyện, tạo ra một không khí đặc biệt. Vợ Nhặt trở thành tác phẩm thiên truyện về nỗi đói. Chỉ một vài từ 'Cái đói tràn đến...' đủ đánh thức những ký ức kinh hoàng của người Việt về thảm họa khiến mất gần một phần mười dân số. Theo như Kim Lân nói, hiểm họa đó 'tràn đến', tức là mạnh mẽ như thác đổ. Cách mô tả của ông tạo ra một hình ảnh ám ảnh về con người đói và không gian năm đói. Ông miêu tả khuôn mặt của những người đói 'hốc hác u tối' và so sánh họ với ma: 'Gia đình từ Nam Định, dắt nhau lên như bóng ma', và 'bóng những người đói di chuyển lặng lẽ như bóng ma'. So sánh này thể hiện cảm nhận đặc biệt của Kim Lân về thời kỳ đen tối: sự mờ nhạt giữa con người và ma, giữa sự sống và cái chết chỉ nhẹ nhàng như sợi tóc. Thế giới của linh hồn xen vào thế giới thực, nơi thế giới thường bị đánh mất trong miệng vực của âm phủ. Trong không gian đó, tiếng gà quạ 'gào lên thê thiết' kèm theo 'mùi của xác người' càng làm đậm sự đau đớn của thời kỳ đói khó. Đó là cái đói huỷ diệt cuộc sống đến mức kinh khủng. Trong một bối cảnh như vậy, Kim Lân đặt một câu chuyện tình cảm, thật sự là điều khó tin. Giống như chiêu thức 'trêu ghẹo' của điện ảnh, Kim Lân tạo ra một 'kịch bản' vô cùng hài hước. Khi dạ dày chưa đủ no, ngay cái sản phẩm tinh thần tuyệt vời nhất của con người là tình yêu cũng không tránh khỏi sự méo mó. Ôi, toàn bộ câu chuyện đều khiến người đọc cười đến nước mắt: bốn bát bánh đúc trong ngày đói làm nên một câu chuyện tình, nồi cám trong ngày đói đủ làm bữa cưới... Bút của Kim Lân không tránh khỏi khắc khổ, không tránh khỏi hiện thực đến tận đáy, tạo nên nền cho thiên truyện một 'bức tranh' đặc sắc, đen tối, u ám và phải nói là có phần rùng rợn.

Bài viết Phân Tích Giá trị Hiện Thực và Nhân Đạo trong Vợ Nhặt của Kim Lân

Tuy nhiên, tập trung chủ yếu của nhà văn không nằm ở việc tạo ra một tuyên ngôn trong Vợ Nhặt, mà là hướng về một khía cạnh quan trọng hơn. Từ bóng tối của hoàn cảnh, Kim Lân mong muốn tỏa sáng một chất thơ đặc biệt của tâm hồn con người. Mảng tối của bức tranh hiện thực đau lòng là một đòn bẩy để khám phá mảng sáng về tình người, phát ra ánh hào quang đặc biệt của tinh thần nhân văn cảm động.

Trong văn chương, đặt nặng chữ 'tâm' hơn chữ 'tài'. Tuy nhiên, nếu tài năng không đạt đến một mức độ nào đó, thì trái tim kia làm sao mà tỏ ra. Vợ Nhặt cũng vậy: tấm lòng đặc biệt của Kim Lân thực sự chạm vào lòng độc giả nhờ vào tài năng xây dựng câu chuyện và sau đó là tài năng dẫn dắt câu chuyện. Tài năng xây dựng câu chuyện ở đây là khả năng tạo ra những tình huống truyện độc đáo. Ngay cả đề mục 'Vợ Nhặt' cũng ẩn chứa một tình huống như thế. Trong một cuộc phỏng vấn, Kim Lân phân tích: 'Nhặt có nghĩa là nhặt nhạnh, nhặt vu vơ. Trong thời kỳ đói năm 1945, dường như không ai thoát khỏi cái chết. Bóng tối của nó lan ra xóm làng. Trong tình cảnh ấy, giá trị của một con người trở nên rất rẻ tiền, người có thể có vợ chỉ với vài bát bánh đúc bán ngoài chợ - đó là 'nhặt được vợ như tôi nói trong truyện' (Báo văn nghệ số 19, ngày 8 - 5 - 1993 - tr5). Như vậy, điều thiêng liêng (vợ) đã trở thành điều rẻ tiền (nhặt). Tuy nhiên, tình huống truyện còn chứa một chiều sâu khác: người chủ thể của hành động 'nhặt' là Tràng, một chàng trai nghèo xấu xí, dân ngụ cư trong thời kỳ đói khát, nhưng đột nhiên có được vợ, thậm chí là theo đuổi vợ. Điều này thực sự là điều kỳ lạ. Kỳ lạ đến mức nó tạo ra nhiều kinh ngạc cho xóm làng, bà cụ Tứ và chính Tràng: 'Đến giờ này, anh ta vẫn còn ngờ ngợ như không phải như vậy. Rốt cuộc, anh ta đã có vợ rồi ư?'. Tình huống trên đưa ra một trạng thái tinh tế của tâm trạng: trạng thái khó nói rõ ràng - mọi thứ đều chập chờn, như có như không. Đây là niềm vui hay nỗi buồn? Nụ cười hay nước mắt?... Đặc tính đặc biệt của tâm trạng này khiến cho bút của Kim Lân mang đậm dấu của thơ ca.

Xây dựng truyện không đơn giản như việc đốt lửa châm ngòi pháo. Có lửa nhưng nếu pháo quá nhiều quả điếc, sẽ vẫn chỉ xịt thường. Để truyện có sự sâu sắc, hấp dẫn, tài xây dựng truyện cần phải kết hợp với tài dẫn truyện. Kim Lân thể hiện tài dẫn truyện thông qua việc sử dụng ngôn ngữ nông dân đặc biệt thành công. Lời văn áp sát tận cùng đời thực khiến mỗi câu chữ như 'bứng' ra từ chính cuộc sống đầy ắp. Nhưng quan trọng nhất vẫn là ở bút pháp hiện thực tâm lý. Tình huống truyện tạo ra một cơ hội tuyệt vời cho Kim Lân khai thác mạch tâm lý tinh tế ở mỗi nhân vật. Điều đáng chú ý là cách hai nhân vật, bà cụ Tứ và Tràng, phản ứng tâm lý trước một tình thế giống nhau, nhưng không giống ai. Tràng, một chú rể hạnh phúc, trải qua một cuộc chuyển biến tâm lý đầy phức tạp. Khởi đầu là sự ngỡ ngàng. Hạnh phúc tạo ra cảm giác mới mẻ, kỳ diệu, làm say đắm toàn bộ con người Tràng. Tâm linh và vật chất hóa thành cảm giác da thịt. Đoạn văn như thể là 'thần bút', khiến người đọc cảm nhận tinh thần nhân văn. Niềm vui hữu tình cụ thể là niềm hạnh phúc gia đình, không gì sánh kịp. Câu chuyện của Tràng là một cuộc hành trình từ khổ đau đến hạnh phúc, từ sự chán chường đến niềm yêu đời, từ sự ngây ngô đến ý thức. Kim Lân tạo ra một chi tiết quan trọng: 'Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại căn nhà'. Hành động 'xăm xăm' là bước ngoặt quan trọng, thay đổi số phận và tính cách của Tràng. Tràng đã 'phục sinh tâm hồn' và nhận ra bổn phận lo lắng cho vợ con. Còn bà cụ Tứ, qua quá trình tâm lý phức tạp, phản ánh sự trải qua và nhân hậu của người già.

Nhận xét về truyện Vợ Nhặt, có một câu rất quan trọng của Kim Lân thường bị bỏ qua. Câu kết truyện nói: 'Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói lả và lá cờ đỏ bay phấp phới...' Câu này chứa đựng nhiều sức nặng về nghệ thuật và đưa Vợ Nhặt vượt qua giới hạn của văn học 1930-1945, chạm vào nền văn hóa mới. Kết cấu mở này tạo ra sự động lòng và nhân vật Tràng tiếp tục hướng về niềm tin và cuộc sống. 'Lá cờ đỏ' như biểu tượng của một sự đổi đời. Tràng tiếp tục vận động về phía niềm tin, về cuộc sống. 'Lá cờ đỏ' mở ra cơ hội cho những số phận mới. Chi tiết này không phải là mơ ước, mà là điều chắc chắn từ hiện thực.

Quá trình tâm lý của cụ Tứ phức tạp hơn nhân vật Tràng. Niềm vui là trung tâm, tâm lí phát triển theo chiều đứng phù hợp với một bà mẹ trung niên đang trải qua hạnh phúc. Tâm lí của bà chạy theo kiểu gấp khúc, phản ánh nỗi niềm trắc ẩn trong chiều sâu của người già. Câu chuyện của cụ Tứ là hành trình của niềm vui, nhưng cũng là của nỗi buồn. Cùng một tình huống, hai nhân vật phản ứng khác nhau. Tràng từ khám phục sang hạnh phúc gia đình, trong khi cụ Tứ đối mặt với những tình cảm phức tạp của người già. Tâm lý của cả hai nhân vật đều đem lại sự chân thật và đầy cảm xúc cho độc giả.

Giống như con trai, tâm lý đầu tiên của bà cụ Tứ là sự ngỡ ngàng. Cô gái xuất hiện như một hiện tượng kỳ lạ, khiến trái tim bà ngập tràn những câu hỏi nghi vấn. Sự nhạy cảm của người mẹ bị mất đi vì hoàn cảnh khó khăn. Điều này không phải là sự tạo dựng, mà là nỗi đau của người viết vì cuộc sống gặp nhiều khó khăn.

Khác với Tràng, bà cụ Tứ có một tâm lý phức tạp hơn. Sau khi hiểu được mọi chuyện, bà giữ im lặng và thể hiện lòng thương con trai. Tình cảm nhân hậu của bà mẹ được thể hiện qua sự chấp nhận hạnh phúc của con bằng kinh nghiệm sống. Câu chuyện của bà là hành trình của niềm vui và nỗi buồn, thể hiện bằng cách chuyển động tâm lí phức tạp.

Tình thương của bà Tứ chìm trong lo sợ, tạo nên một trạng thái tâm lý triền miên. Tác giả mô tả suy nghĩ của bà về bổn phận làm mẹ, lo lắng về nhiều điều và cuối cùng biểu hiện tất cả trong câu nói đơn giản 'Chúng mày lấy nhau lúc này, u thương quá'. Dù trên đống lo buồn, niềm vui của mẹ vẫn ánh lên, chứng minh rằng tình nghĩa và hy vọng không bao giờ bị mất đi. Nhà văn không lãng mạn, niềm vui vẫn là tội nghiệp, vì thực tế vẫn khó khăn.

Thành công của nhà văn là sự thấu hiểu và phân tích tinh tế về tâm trạng của con người trong hoàn cảnh đặc biệt. Tác phẩm vượt lên trên khó khăn, mang lại vẻ đẹp tinh thần của những người nghèo. Sức mạnh vượt qua khó khăn tạo ra nội dung nhân đạo độc đáo và cảm động. Thông điệp của Kim Lân là một thông điệp nhân văn, khẳng định ý chí sống của những người nghèo giữa những khó khăn.

Thông điệp của Kim Lân đã được thể hiện một cách xuất sắc trong thiên truyện ngắn, với cách dẫn truyện và tình huống độc đáo, kết hợp với bút pháp tinh tế miêu tả tâm lý, tạo nên tác phẩm đầy cảm xúc và hấp dẫn.

2. Giá trị hiện thực và nhân đạo trong Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 2:

Nông thôn và nông dân luôn là đề tài quen thuộc trong văn học, từ xưa đến nay. Trong thể loại tiểu thuyết về nông thôn, nhiều tác phẩm nổi tiếng như Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Chí Phèo của Nam Cao, và Con trâu của Trần Tiêu đã mang lại giá trị đặc biệt. Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân, mặc dù viết sau và ít, nhưng ngay khi xuất hiện đã thu hút và nhận được sự hoan nghênh. Kim Lân viết chân thật, sắc sảo, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Tác phẩm đứng vững nhờ nội dung mới và cách diễn đạt độc đáo.

Ngay từ tựa đề Vợ Nhặt, tác phẩm đã thu hút độc giả bởi sự độc đáo và ý nghĩa của nó. Việc nhặt vợ được coi là một trong những vấn đề khó khăn nhất trong đời người, còn được tổ chức và long trọng. Việc anh Tràng nhặt được cô vợ trở thành điều bất ngờ và thú vị, phản ánh thực tế khó khăn của người nông dân trong thời kỳ đói kém. Tác phẩm nói lên thân phận của lao động nông dân bằng cách độc đáo và sâu sắc.

Yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của tác phẩm là nghệ thuật xây dựng câu chuyện. Trang truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân tạo ra một tưởng tượng phong phú, mô phỏng cuộc sống nông dân đối mặt với đói kém. Bức tranh hiện lên trước mắt độc giả về nông dân với nỗi đau đớn của đói khát, đặc biệt là trẻ em đánh đuợc. Mọi góc tường, phố chợ ngập tràn người đói, cảnh 'mùi của xác người chết' gây kinh tởm và đau đớn.

Giá trị hiện thực và nhân đạo trong Vợ nhặt của Kim Lân

Kim Lân độc đáo trong cách dựng cảnh thực tế, nhưng càng đặc sắc hơn là cách xây dựng nhân vật và tâm lý nhân vật. Nhân vật Tràng được mô tả với hình ảnh chân thật của người nông dân đói khát, với chiếc áo vắt trên vai như biểu tượng của mệt mỏi và khó khăn. Tiếng xưng gọi 'hắn' khiến độc giả cảm nhận được niềm đau và thương cảm. Cả Kim Lân và Nam Cao đều đưa ra tiếng hắn với tình cảm sâu sắc và trân trọng.

Cuộc sống cảm xúc của cụ Tứ, mẹ của Tràng, khi con nhặt được vợ phản ánh rất phong phú và phức tạp. Trong cảnh đói kém, cụ hiểu rõ về việc dựng vợ, dựng chồng cho con mình. Nhưng đời sống khó khăn đã khiến mọi kế hoạch trở nên khó khăn. Cụ chỉ có thể nghĩ đến 'tủi thân, tủi phận'. Bà thương con và con dâu, với ánh nhìn đầy thương xót. Sự yêu thương và đồng cảm đã làm cho những từ lời của cụ 'Chúng mày lấy nhau lúc này' trở nên cảm động. Hoàn cảnh khó khăn lại tạo nên không khí ấm áp yêu thương, là giá trị truyền thống của dân tộc.

Vấn đề Tràng có vợ mang lại niềm vui và lo sợ cho bà cụ Tứ. Mọi cha mẹ đều hạnh phúc khi con cái trưởng thành và có gia đình. Tuy nhiên, bà lo lắng vì hoàn cảnh khó khăn, nạn đói khiến việc nuôi thêm một miệng ăn trở nên khó khăn hơn. Bà giữ kín nỗi lo để con dâu được vui vẻ, nhưng vẫn 'nghẹn' lời. Bà tin tưởng vào tương lai tươi sáng hơn và khuyên bảo con trai với lòng tin và tự tin: 'Tụi mày ráng bảo nahu mà làm ăn may ra trời cho khá hơn không...có ai giàu ba họ có ai khó ba đời đâu'.

Với cách dựng câu chuyện độc đáo và sự biến đổi tâm lý tinh tế của nhân vật, Kim Lân đã thành công với Vợ Nhặt. Nhân vật và câu chuyện là sự mở đầu cho ý thức đấu tranh và nhận thức cách mạng. Mặc dù chỉ thông qua những đề cập nhỏ về 'lá cờ đỏ', 'Việt Minh', nhưng Kim Lân đã tạo ra một bức tranh tích cực, không để nhân vật rơi vào tình cảnh u tối như các nhân vật khác trong văn học trước đó.

Tóm lại, đồng cảm với Kim Lân, chúng ta hãy chia sẻ niềm thương cảm và xót thương cho những con người trong Vợ Nhặt. Hãy cùng hát lên theo lời ca khúc truyền thống của dân tộc Việt Nam:

Có gì trên đời đen tối hơn thế
Người sống để yêu thương nhau.

""""""KẾT THÚC""""""-

Viết về nạn đói, Kim Lân không chỉ mô tả đời sống xã hội Việt Nam khi nạn đói bùng phát mà còn tôn vinh vẻ đẹp của con người hiện hữu giữa khó khăn. Thêm thông tin về truyện ngắn, có thể tham khảo các bài văn như Cảm nhận về tình mẫu tử của bà cụ Tứ trong Vợ nhặt, Phân tích vẻ đẹp tâm hồn và hy vọng trong cuộc sống của các nhân vật trong truyện Vợ nhặt, Phân tích nhân vật Tràng trong Vợ nhặt, Ý nghĩa của tựa đề và tình huống truyện Vợ nhặt.

Xem thêm bài văn và tác phẩm Vợ Nhặt trên Mytour

- Giá trị nhân đạo sâu sắc trong truyện Vợ nhặt
- Giá trị nhân đạo và hiện thực của Vợ chồng A Phủ và Vợ nhặt
- Nghệ thuật đặc sắc của Vợ Nhặt