Tầm quan trọng của hormon tuyến thượng thận trong cơ thể

1. Kiến thức tổng quan về các hormone tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận gồm hai phần chính: vỏ và tủy. Đây là một tuyến nội tiết nằm trên mỗi thận. Phần vỏ và tủy thượng thận đều có những nhiệm vụ nội tiết riêng biệt.

Phần vỏ thượng thận:

Chức năng của phần này là sản xuất các loại hormone:

• Glucocorticoids (chủ yếu là cortisol): tác dụng chính của chúng là ức chế và kích thích quá trình biểu đạt gen ở các tế bào và hệ cơ quan khác nhau. Nhiệm vụ chính của glucocorticoids là chống viêm và thúc đẩy quá trình phân giải đường ở gan;

• Androgens (đặc biệt là androstenedione và dehydroepiandrosterone): đó là các hormone thể hiện hoạt tính sinh lý của cơ thể sau khi chuyển hóa thành dihydrotestosterone và testosterone;

• Mineralocorticoids (chủ yếu là aldosterone): điều chỉnh việc vận chuyển và giữ cân bằng chất điện phân trên bề mặt của mô biểu mô. Tại các tế bào ống thận, mineralocorticoids giúp điều chỉnh việc tiết kali và giữ natri.

Hình ảnh của tuyến thượng thận

Phần tủy thượng thận:

Tủy thượng thận chứa các tế bào ưa crom, có nhiệm vụ tổng hợp và sản xuất hormone catecholamin (đặc biệt là epinephrine cùng với một lượng nhỏ norepinephrine):

• Các tế bào ưa crom cũng là nơi sản xuất peptid và các amin sinh học như hormone neuropeptide, chromogranins, serotonin và histamine;

• Norepinephrine và epinephrine đóng vai trò quan trọng trong hệ thần kinh giao cảm, ảnh hưởng đến các phản ứng chiến đấu hoặc rút lui (bao gồm việc giãn phế quản, co cơ tim, mở rộng các cơ vân trong và ngoài biên mạch, và một số phản ứng chuyển hóa như tiết renin, thoái lipid và glycogen).

2. Các bệnh lý có thể gặp ở tuyến thượng thận 

Có 2 vấn đề phổ biến ở tuyến thượng thận là hội chứng suy vỏ tuyến thượng thận và cường chức năng tuyến thượng thận, ảnh hưởng đến việc tiết ra hormone. Chi tiết như sau:

Hội chứng suy vỏ tuyến thượng thận:

Đa phần hội chứng suy vỏ tuyến thượng thận ảnh hưởng đến nồng độ hormone ở vỏ thượng thận. Nguyên nhân có thể là tiên phát (do bệnh Addison, giảm chức năng tuyến), hoặc là thứ phát (do tuyến thượng thận không nhận được kích thích từ vùng dưới đồi hoặc từ tuyến yên).

Có nhiều nguyên nhân gây suy vỏ tuyến thượng thận

Hội chứng cường chức năng tuyến thượng thận:

Hội chứng cường tuyến thượng thận có thể do tăng sản xuất tuyến thượng thận bẩm sinh, ung thư biểu mô tuyến hoặc u tuyến. Điều này gây ra các biểu hiện lâm sàng khác nhau, phụ thuộc vào loại hormone tiết ra. Cụ thể:

• Sự tiết ra quá nhiều hormone aldosterone có thể dẫn đến cường aldosterone: thường xuyên gây tăng huyết áp; cảm giác khát nước và tiểu nhiều; cảm thấy mệt mỏi, cơ thể yếu, có thể gây bại liệt, cơn liệt thường kéo dài trong một giờ, thậm chí là vài ngày mà không để lại triệu chứng gì;

• Sự tiết ra quá nhiều glucocorticoids gây ra hội chứng Cushing, biểu hiện bao gồm: khuôn mặt tròn, thân thể béo phì (chất béo tập trung nhiều ở vùng xương đòn và cổ gáy); cánh tay, chân gầy yếu; da dễ bầm tím;

• Sự tăng tiết norepinephrine và epinephrine gây ra u tủy thượng thận, có những dấu hiệu đặc trưng như tăng huyết áp dai dẳng hoặc tăng đột ngột, nhịp tim và nhịp thở tăng nhanh, đổ mồ hôi, đau ngực, cảm giác da ẩm lạnh, đau đầu nặng, đau vùng thượng vị, buồn nôn và nôn mửa, táo bón, khó thở, rối loạn thị giác,...;

• Sự tăng tiết androgen dẫn đến hiện tượng nam hóa ở người bệnh: 

• Các bé gái sơ sinh có thể gặp tăng sản lượng tuyến thượng thận bẩm sinh, biểu hiện như rối loạn phân biệt giới tính;

• Ở trẻ em trước khi bước vào độ tuổi dậy thì, sự tăng trưởng sẽ xuất hiện sớm và nhanh hơn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, phần đầu xương sẽ đóng sớm và trẻ dễ bị thấp lùn, đặc biệt là trẻ trai có thể trưởng thành sinh dục sớm;

• Phụ nữ trưởng thành bị nam hóa có thể gặp tình trạng tinh hoàn ẩn, hậu quả của việc nam hóa bao gồm: lỗ tiểu ở thấp, vô kinh, tăng trương lực tụ, teo cổ tử cung, nhiều mụn trứng cá, giảm kích thước ngực, đồi mồi, giọng trầm, tăng cơ, hói đầu, tăng ham muốn tình dục, lông mọc nhiều ở tứ chi (ngoài ra còn rậm lông ở môi trên, cằm, má, vùng xương vệ và xung quanh núm vú);

• Đối với nam giới trưởng thành, khi androgen được tiết ra quá nhiều có thể gây ức chế chức năng sinh dục dẫn đến vô sinh.

Hiện tượng nam hóa ở phụ nữ khi tuyến thượng thận tiết quá nhiều androgen

Nhìn chung, các hormone tuyến thượng thận đóng vai trò quan trọng trong cơ thể, tham gia vào các hoạt động sống. Tuy nhiên, nếu tuyến thượng thận gặp rối loạn sản xuất hormone, sẽ gây ra các hội chứng bất thường cho người bệnh. Vì vậy, nếu phát hiện dấu hiệu của các bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận, bệnh nhân cần phải đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nếu bạn đang lo lắng không biết nên chọn địa điểm nào để khám chữa các vấn đề về sức khỏe, hãy cân nhắc Bệnh viện Đa khoa Mytour. Đây là một trong những nơi được nhiều người tin tưởng với dịch vụ y tế tích cực, nhờ những lợi ích sau:

• Bệnh viện Đa khoa Mytour đã có hơn 26 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực y tế, với đội ngũ chuyên gia hàng đầu, nhiệt tình và tận tâm;

• Mytour sở hữu hệ thống thiết bị y tế hiện đại, Trung tâm Xét nghiệm được chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012 và CAP;

• Bệnh nhân có thể sử dụng dịch vụ khám bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Đa khoa Mytour và Phòng khám Đa khoa Mytour Tây Hồ. Ngoài ra, Bệnh viện còn chấp nhận bảo lãnh viện phí với 40 đơn vị bảo hiểm bảo lãnh.