Buzz
1. Lipid là gì và bao gồm những loại nào?
Lipid (hay còn được gọi là chất béo) tồn tại trong cả thực phẩm từ nguồn động vật và thực vật, chúng là các hợp chất hữu cơ phức tạp giữa axit béo và ancol. Lipid từ nguồn động vật được gọi là mỡ, còn từ nguồn thực vật được gọi là dầu.
Lipid là một loại chất béo xuất hiện trong đa dạng các loại thực phẩm
Cách phân loại lipid như sau:
- Chất béo: là axit béo đơn bão hòa có số lượng carbon chẵn (12 - 24C) và không có cấu trúc nhánh.
- Sáp: là hợp chất hữu cơ giữa một loại monoancol cao và axit béo.
- Steroid: là hợp chất hữu cơ gồm một loại monoancol mang gốc hidrocacbon và chung canxi với axit béo.
- Phospholipid: là hợp chất hữu cơ của glycerol có chứa 1 phần tử phosphat hữu cơ và 2 phần tử axit béo.
2. Tầm quan trọng của lipid đối với cơ thể và cách bổ sung lipid
2.1. Ý nghĩa của lipid đối với cơ thể
2.1.1. Cung cấp năng lượng
Lipid chính là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể. 60% tế bào não được hình thành từ lipid, đặc biệt là axit béo không no với chuỗi dài bao gồm Omega-3 và Omega-6.
Bên cạnh đó, lipid cũng là thành phần hữu cơ quan trọng trong việc tạo ra màng tế bào não. Trong não, phospholipid cấu thành myelin, lớp bảo vệ cho các sợi thần kinh, giúp tăng cường chức năng não và bảo vệ não trước nguy cơ suy giảm trí nhớ do tuổi tác.
2.1.2. Xây dựng cấu trúc
Lipid cũng là thành phần cấu tạo nên cấu trúc của các tổ chức trong cơ thể như màng tế bào. Ngoài ra, lipid cũng được tìm thấy trong tủy sống và mô thần kinh.
2.1.3. Duỵ trì nhiệt độ và bảo vệ cơ thể
Lớp lipid ở dưới da giữ cho cơ thể không mất nhiệt. Hợp chất này không chỉ giữ nhiệt mà còn giúp hấp thụ nhiệt từ bề mặt da và truyền vào cơ thể.
Khoảng 10% lượng lipid trong cơ thể được dự trữ dưới da để sử dụng khi cần thiết. Ngoài ra, mỗi cơ quan được bao phủ bởi một lớp lipid, giữ chúng ở vị trí đúng và bảo vệ khỏi tổn thương do va chạm hoặc điều kiện thời tiết.
Mô phỏng một số vai trò của lipid trong cơ thể
2.1.4. Hỗ trợ hấp thu vitamin tan trong chất béo
Một số loại vitamin như A, D, E, K chỉ tan trong chất béo hoặc chất béo. Lipid giúp tăng cường quá trình hấp thu các loại vitamin này. Ngoài ra, lipid còn giúp cảm giác no khi ăn quá nhiều chất béo và thúc đẩy sự hấp dẫn đối với thức ăn.
2.2. Cách bổ sung lipid một cách hợp lý
Mặc dù lipid là một yếu tố không thể thiếu cho cơ thể, nhưng cũng không nên bổ sung chất béo quá mức để tránh gây ra các vấn đề về tim mạch, rối loạn chuyển hóa,...
Khi bổ sung lipid từ chế độ ăn, cần chú ý:
- Trẻ em ở độ tuổi tiểu học cần khoảng 30% lượng lipid so với nhu cầu năng lượng của cơ thể. Khi bổ sung lipid cho trẻ, nên chọn thực phẩm có nguồn gốc thực vật và hạn chế axit béo no.
- Người trưởng thành không nên vượt quá 5 đơn vị dầu/ chất béo/ngày, mỗi đơn vị tương đương với 5g dầu thực vật.
- Hạn chế việc tiêu thụ hơn 13g chất béo bão hòa mỗi ngày.
- Luôn đọc kỹ nhãn dinh dưỡng trước khi mua thực phẩm để biết thông tin về hàm lượng chất béo trước khi quyết định sử dụng.
- Trong gian bếp gia đình, luôn nên có 2 loại dầu:
+ Dầu no dùng để chiên, xào vì chịu nhiệt độ cao và ít tạo ra chất độc hại.
+ Dầu nhẹ dùng để pha trộn món ăn và nấu cháo cho trẻ em.
Dầu no dễ bị oxy hóa ở nhiệt độ cao và tạo ra các gốc oxy hóa có hại cho cơ thể, vì vậy nên tránh việc sử dụng dầu này để chiên nhiều lần.
Bổ sung lipid một cách hợp lý để loại bỏ chất béo độc hại là biện pháp phòng ngừa bệnh tật cho cơ thể
Hầu hết các loại thực phẩm chứa chất béo đều có cả chất béo không bão hòa và bão hòa. Vì vậy, để có một chế độ ăn khoa học, nên giảm lượng chất béo bão hòa và tăng cường chất béo không bão hòa.
Một số người thích ăn các món thức ăn chế biến sẵn từ thịt gia cầm, thực phẩm đóng hộp,... Những thực phẩm này thường giàu chất béo bão hòa và cần được hạn chế trong chế độ dinh dưỡng.
Để giảm cholesterol và bảo vệ tim mạch, hãy hạn chế đồ chiên rán và thức ăn chế biến sẵn, cũng như chất béo trans trong thịt và sản phẩm từ sữa.
Chuyển từ chất béo bão hòa sang chất béo không bão hòa giúp cải thiện sức khỏe tim mạch. Dầu thực vật là nguồn chất béo tốt, như cá ngừ, cá thu, cá hồi, và các loại hạt, quả bơ.
Hiểu rõ vai trò của lipid là quan trọng để chọn lựa nguồn chất béo phù hợp. Hạn chế chất béo tổng cộng và ưa thích chất béo không bão hòa để bảo vệ sức khỏe.
Hy vọng thông tin này giúp bạn xây dựng chế độ ăn đủ dinh dưỡng và cân bằng. Vai trò của lipid là không thể thiếu, hãy lựa chọn sao cho hợp lý.
