Buzz
Bài làm
Không có sách không có tri thức
Từ xưa đến nay, việc coi sách như một kho tàng vô giá đã trở thành truyền thống của con người, xem sách như một kho báu mà cha mẹ để lại cho con cái: 'Để vàng để bạc chẳng bằng để sách cho con' (Ngạn ngữ Việt Nam). Các danh ngôn trên thế giới cũng ghi nhận vai trò không thể thiếu của sách đối với cuộc sống tinh thần của con người, ví như sách như là bánh mì cho tinh thần, căn nhà không có sách giống như cơ thể không có linh hồn, sách là người bạn đồng hành tốt nhất, đặc biệt là một cuốn sách tốt được coi như một người bạn chân thành không bao giờ phản bội.
Sách thật sự có vai trò quan trọng như vậy không? Trong lớp tôi, trong nhóm bạn cũ, họ hàng và hàng xóm, có rất nhiều người không thích đọc sách, họ ít đọc, mỗi năm chỉ đọc một cuốn sách chẳng bằng. Tuy nhiên, cuộc sống của họ vẫn tiếp diễn bình thường, hạnh phúc. Họ cho rằng, thiếu tiền, thiếu gạo thì chết nhưng thiếu sách không thể chết được, đọc sách chỉ làm người ta trở thành 'mọt sách' vô dụng. Ý kiến của họ như thế nào, bạn có đồng ý không? Riêng tôi, tôi không chấp nhận quan điểm coi thường sách của những người không thích đọc sách đó. Tại sao phải đến trường học? Từ xưa đến nay, nếu không có sách lưu giữ tri thức, kinh nghiệm của nhiều thế hệ trước thì khi mỗi người ra đi, cái gì còn lại cho thế hệ sau tiếp tục học hỏi, tiếp nối? Hãy tưởng tượng, trong thời đại công nghiệp hiện đại như vậy mà thế giới không có thư viện, không có sách, con người sẽ tồn tại như thế nào?
Hãy trả lời một vài câu hỏi đơn giản đó, chúng ta sẽ thấy rõ vai trò quan trọng và không thể thiếu của sách trong cuộc sống nhân loại từ xưa đến nay.
Từ khi chữ viết ra đời, sách cũng xuất hiện. Dù rằng cách đây vài ngàn năm, sách được làm từ vỏ mai, xương thú, sau đó tiến tới bằng đá, lá tre... Những cuốn sách đầu tiên gần giống với ngày nay có lẽ xuất hiện vào thế kỷ XV khi con người phát minh ra kĩ thuật in ấn. Như vậy, suốt quá trình tiến hóa, loài người đã đánh dấu các giai đoạn phát triển bằng sự tiến hóa của sách. Sách ngày càng trở nên đa dạng, phong phú hơn. Học sinh trong trường học có sách giáo khoa, sách tham khảo. Người có tri thức có sách giáo khoa, sách chuyên môn. Người làm nghề liên quan đến nghệ thuật, văn chương, ngôn ngữ có sách truyện, tiểu thuyết, thơ, sách nghiên cứu phê bình,... Ngoài ra, còn nhiều loại sách khác phục vụ mọi người độc giả như: sách giáo trình, sách giải trí, sách dạy nấu ăn, sách võ thuật... và mỗi loại sách đều có tác dụng riêng của mình, như một triết gia đã nói: 'Sách cũng có lợi cho sức khỏe như việc tập thể dục'. Sách giúp con người nâng cao hiểu biết, bổ sung tri thức, quan trọng hơn là nuôi dưỡng tâm hồn để con người trở nên nhân văn hơn. Đối với chúng ta, những tác phẩm kinh điển của văn học thiếu nhi như: Không gia đình, Túp lều bác Tâm, Những tấm lòng cao cả... dạy chúng ta biết sống yêu thương, nhân ái, sẻ chia. Với hai mươi vạn dặm dưới biển hay cuộc phiêu lưu của Tôm Xoay-ơ, chúng tôi khám phá những miền đất lạ với mong muốn thể hiện bản lĩnh vượt khó, những cuốn sách quý đó luôn ở bên tôi, là nguồn động viên và an ủi hay khích lệ, chính là một phần hành trang giúp tôi tiến bước trong cuộc đời.
Cô giáo thường khuyên chúng tôi, khi đọc sách nên có tư duy độc lập và phản biện: Không nên tin tưởng hoàn toàn vào những điều viết trong sách mà phải luôn đặt ra câu hỏi 'tại sao', giả thiết ngược lại như thế nào: đọc sách đúng cách mới đem lại hiệu quả. Đúng như một triết gia đã nhận xét, cách đọc thông minh là cách đọc của người 'suy nghĩ nhiều' để nhận ra rằng họ 'biết ít', và cố gắng 'đọc thêm nữa': 'nếu đọc nhiều mà không suy nghĩ thì bạn sẽ tự hình dung rằng bạn biết nhiều, nhưng nếu suy nghĩ nhiều trong khi đọc thì bạn sẽ nhận ra rằng bạn biết ít'. Mẹ tôi cũng thường nhắc nhở tôi khi thấy tôi đọc truyện kinh dị hoặc truyện ma mà tin tưởng mù quáng vào những điều kỳ quái đến mức mất trí: mẹ dùng lời một người dạy: “nếu bạn tin tất cả những gì trong sách thì có sách chăng còn bằng không có sách'. Mẹ luôn nhắc tôi, đọc sách phải biết lựa chọn, phải kiểm soát được sự quan tâm của mình, một cuốn sách cũng giống như một người bạn xấu, có thể gây hại cho bạn. Nhưng một cuốn sách tốt giống như một người bạn chân thành, không bao giờ phản bội, mở ra là niềm hi vọng và đóng lại là sự hữu ích. Khi lựa chọn những cuốn sách tốt và kết hợp hài hòa thông tin trong sách với cuộc sống thực tế, chúng ta có thể tránh được tình trạng 'mọt sách' đáng tiếc.
Gần đây, internet phát triển với tốc độ chóng mặt, làm cho xã hội thay đổi đáng kể. Mặc dù có những tiềm năng tích cực nhưng cũng không thiếu những vấn đề tiêu cực. Một trong những vấn đề tiêu biểu đó là sự suy giảm đáng kể về sự quan tâm đến việc đọc sách. Tôi không biết có bất kỳ nghiên cứu xã hội nào đã thống kê sự quan tâm đến sách của người đọc Việt Nam trong những năm gần đây, nhưng thông tin từ truyền thông và giáo dục cho thấy, sự quan tâm đến việc đọc sách của học sinh, sinh viên đặc biệt là sinh viên các ngành xã hội nhân văn đang giảm đi đáng kể. Do đó, các chuyên gia văn hóa giáo dục đã phải tổ chức nhiều hội thảo để giới thiệu sách với thông điệp hàng đầu: 'Không có gì có thể thay thế được văn hoá đọc'. Những câu chuyện hài hước như việc một học sinh trả lời năm sinh và năm mất của Nguyễn Du là số điện thoại nhà riêng của ông, không còn là hiếm. Lý do chính là sự hấp dẫn từ thế giới ảo, khiến cho các bạn trẻ bị cuốn vào các chương trình và trò chơi trên internet đến mức không còn thời gian và niềm đam mê cho việc đọc sách nữa. Điều này dẫn đến tình trạng cảm xúc cứng nhắc, tình cảm lạnh lùng - đây là nguyên nhân sâu xa của các hành vi bạo lực nghiêm trọng hoặc vi phạm pháp luật xuất hiện ở lứa tuổi trẻ: đâm chém khi không đồng ý, trả thù, tổ chức lạm dụng tình dục tập thể, bắt cóc tống tiền, giết người cướp tài sản... Dĩ nhiên, cũng có nhiều nguyên nhân xã hội khác cùng đóng góp vào việc thay đổi cách thức ứng xử của thế hệ trẻ ngày nay. Tuy nhiên, từ góc độ của giáo dục và gia đình, việc suy giảm văn hoá đọc cả về số lượng và chất lượng là một nguyên nhân sâu xa dẫn đến các hành vi tội phạm. Hầu hết trẻ em phạm tội thường sinh ra và lớn lên trong một môi trường thiếu sách tốt, hoặc không có hướng dẫn để chọn sách, hoặc không được khuyến khích yêu thích đọc sách từ khi còn nhỏ... Thiếu sách tốt trong giai đoạn đầu đời là một vấn đề nghiêm trọng cần phải được xã hội quan tâm và giúp đỡ khi gia đình và giáo dục đã 'bó tay'.
Thời đại của công nghệ thông tin không hẳn là 'kẻ thù' của văn hoá đọc. Ngày càng có nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng thế giới hoặc những cuốn sách chuyên môn sâu có uy tín được công bố trên internet. Chỉ cần chúng ta cân nhắc thời gian, điều chỉnh sự quan tâm, việc 'đi đến thư viện' để đọc những cuốn sách quý có thể dễ dàng thực hiện ngay tại nhà hoặc tại các quán cà phê internet với chiếc máy tính nhỏ của chúng ta.
