Tầm quan trọng của thời kỳ vua Lê - Chúa Trịnh được thể hiện qua 40 cảm nhận đặc sắc (sôi động và súc tích)

Bài văn Cảm nhận về đất nước thời vua Lê - Chúa Trịnh tuyệt vời nhất, ngắn gọn và bao gồm dàn ý chi tiết, sơ đồ tư duy cùng với các mẫu văn được tổng hợp và chọn lọc từ những bài văn xuất sắc nhất của học sinh lớp 9. Hy vọng rằng với cảm nhận này, các bạn sẽ thấy hứng thú và viết văn tốt hơn.

Top 40 Cảm nhận về đất nước thời vua Lê - Chúa Trịnh

Cảm nhận về đất nước thời vua Lê - Chúa Trịnh – Mẫu 1

Tác phẩm “Vũ trung tùy bút” của danh sĩ Phạm Đình Hổ là tập bút kí sinh động của xã hội Viêt Nam thời Lê-Trịnh. 'Thượng kinh kí sự' ghi lại hành trình của ông đến kinh đô Thăng Long chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Đoạn văn 'Vào phủ chúa Trịnh' trích trong cuốn kí sự ấy thực sự có giá trị và cho thấy sự tài hoa của một ngòi bút tài năng.

Lần đầu tiên, Lê Hữu Trác được vào phủ của chúa Trịnh. Ông quan sát và suy ngẫm mọi thứ rất kỹ lưỡng. Cửa sau vào phủ chúa phải đi qua con đường ở bên trái, ông nhìn lên và thấy một cảnh tượng tuyệt vời: 'mọi nơi đều là cây cỏ um tùm, tiếng chim ríu rít, hoa thơm nức nở, gió mang hương thơm mát mẻ'.

Nơi cung cấm, hành lang 'quanh co nối liền với nhau', người canh gác cửa và các vệ sĩ đều rất nghiêm ngặt, ai muốn vào hoặc ra phải có thẻ, mọi người qua lại như mắc cửi, 'tin tức nóng hổi'. Khi quan sát cảnh cung cấm, Lê Hữu Trác nghĩ: 'Bước chân đến đây thì mới thấy sự giàu có của vua chúa thực sự khác biệt so với mọi người bình thường'. Sau đó, ông viết thơ diễn đạt sự ngạc nhiên và xúc động của mình như một 'ngư phủ Đào nguyên ngày xưa':

'Quê hương lạ lẫm chưa thân quen,

Chẳng khác gì ngư phủ Đào nguyên xưa!'.

Khinh thường danh vọng, ông rời thôn quê đến Hương Sơn, Hà Tĩnh sinh sống, tận tâm nghề y, cho rằng chữa bệnh cứu người là lẽ sống. Với tài năng và tiếng tăm như sấm, ông được mời vào cung chữa bệnh cho thế tử. Ông viết một cách hóm hỉnh về công việc quần trọng: 'Đuổi theo như ngựa chạy, tôi chỉ bị va chạm một lần, khổ cực không thể diễn tả hết'. Nửa thế kỷ sau, Cao Bá Quát châm biếm viết: 'ân sủng vua kèm theo tiếng sấm!'.

Tiếp xúc với cảnh và con người tại Trịnh phủ, Lê Hữu Trác đôi khi tự nhiên, đôi khi sợ hãi, hoặc 'hạ mình' hoặc 'nhìn lén'. Khi kiểm tra mạch, ông phải cúi đầu lạy một đứa trẻ khoảng 5,6 tuổi, mỗi lần lạy bốn lần. Khi viết toa thuốc là một cuộc chiến tranh tư tưởng khốc liệt xoay quanh vấn đề danh vọng, phẩm giá và sự thoải mái. Ông nghĩ: 'Nếu mình thành công ngay lập tức, sẽ bị buộc vào danh vọng, không thể quay về núi', mong muốn sống tự do, thoải mái, hòa mình với thiên nhiên. 'Không bóp méo, mở cửa cho thiên nhiên tự do. Lương tâm của một người y lại nhắc nhở ông 'phải dốc hết cái tấm lòng thành, để tiếp tục tấm lòng trung dung của cha mẹ mình'. Cái tấm lòng thành mà ông nói đến là lòng nhân ái, là tinh thần y học coi trọng việc chữa bệnh cứu người như một nguyên tắc sống cao quý. Vì vậy, mặc dù quan chức gợi ý sử dụng những loại thuốc 'mới vừa phát triển', mặc dù có nhiều bác sĩ hàng đầu của cung và hai viện luôn sẵn sàng, Lê Hữu Trác vẫn giữ quan điểm của mình, với lý lẽ riêng: 'Tôi thấy cơ thể suy nhược, mạch yếu, thiếu sức sống. Vậy nên cần dùng thuốc thật bổ để bảo vệ gan và thận, giữ vững nền tảng của sức khỏe...'. Từ đó, ta thấy tài năng và phẩm hạnh của Lê Hữu Trác, một bác sĩ tài giỏi coi thường danh vọng, sống trong sạch, thích sự thoải mái, lấy việc chữa bệnh cứu người là quan trọng nhất, hơn hết. Biệt danh 'Lãn Ông' thực sự ý nghĩa: ông lười biếng, không thích làm quan và không ham muốn danh vọng. Thật thú vị, như một cuộc dạo chơi trong cung điện Thăng Long thời Lê - Trịnh.'

Phần văn này như cả tác phẩm 'Thượng kinh kí sự' không chỉ có giá trị văn học mà còn chứa đựng giá trị lịch sử. Đoạn văn phản ánh một cách rất thực tế cảnh đẹp và cuộc sống xa hoa tại Trịnh phủ, cuộc sống của vua chúa và quan lại thời Lê - Trịnh. Cách viết của Lãn Ông rất độc đáo và hấp dẫn. Ông không chỉ mô tả, kể chuyện mà còn chứa đựng cảm xúc, rất thực tế, hài hước. Ngôn ngữ văn học, ngôn ngữ hàng ngày, ngôn ngữ cung đình và ngôn ngữ chuyên môn y học được tác giả sử dụng rất sáng tạo, linh hoạt.

Đánh giá và cảm nhận về quê hương thời kỳ vua Lê - Chúa Trịnh

1. Khai mạc

- Giới thiệu tổng quan về tác phẩm và tác giả của đoạn trích (Nêu quan điểm của đề).

- Không chỉ là một danh y xuất sắc, Lê Hữu Trác còn là một nhà văn kiệt xuất của nước ta ở thời kỳ XVIII.

- Không thể nào nhắc đến ông mà không nhắc đến 'Thượng kinh kí sự'. Tác phẩm phản ánh một cách rất thực tế cuộc sống xa hoa, giàu có, quyền uy của nhà chúa. Giá trị đó đặc biệt được thể hiện qua đoạn trích 'Đi vào cung chúa Trịnh'.

2. Thân bài

- (Triển khai vấn đề: Bức tranh sống động về cuộc sống giàu có, xa hoa, quyền uy của nhà chúa).

+ Cảnh vật tại phủ chúa mới rực rỡ và tươi đẹp không thể nào nổi bật hơn: Khắp nơi đều là cây cỏ um tùm, tiếng chim ríu rít, hoa tươi nở rộ, gió thổi mang theo hương thơm. Tất cả đều là những loài cây hoa quý hiếm, toàn những vật quý mà chỉ có ở nơi này. Chưa kể đến kiến trúc của phủ chúa với những con đường uốn cong nối liền nhau. Điều này tạo nên sự lộng lẫy, uy nghi của phủ chúa, thể hiện sự giàu có và trang trọng.

+ Bên trong cung điện toàn là những vật phẩm quý giá như: bàn vàng, chén bạc, ghế rồng, tấm rèm vàng, màn trải, tấm thảm toàn là những thứ 'không thể tin nổi'. Phong cảnh tại phủ chúa đẹp và giàu có đến mức khiến người xem phải trầm trồ: 'Đây chính là nơi sang nhất trên cả Nam kỳ'. Trong khi cuộc sống của dân chúng vẫn khổ sở thì cuộc sống tại phủ chúa thực sự xa xỉ đến khó tin. Điều này thể hiện giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm. Tác phẩm vẫn khen ngợi, nhưng vẫn giữ được sự dửng dưng, không bị cuốn hút bởi sự giàu có tại phủ chúa.

+ Sinh hoạt trong hậu cung: Để vào hậu cung, tác giả phải trải qua nhiều lần đi qua các cửa với những thủ tục phức tạp, rườm rà. Dù cứu bệnh như cứu lửa nhưng tác giả vẫn phải rút lui chờ đợi vì 'chúa thượng đang ở đó'. Ông ta vẫn đắm chìm trong niềm vui với các cung tần xinh đẹp. Xung quanh chúa và con chúa có không ít người hầu, mặt trắng da phấn, di chuyển yên lặng như bóng tối.

+ Nơi ở của thế tử cũng rất khác biệt: phải vượt qua 5 - 6 lần rèm vàng, nơi ở tối tăm, ngột ngạt và thiếu sinh khí. Con người vì thừa ăn thừa mặc mà bệnh tật, ốm đau đã là điều tất yếu, nhưng ở đây lại vì 'ăn nhiều, mặc ấm quá' mà cảm thấy đau đớn và đau khổ. Chính tác giả cũng giúp người đọc hiểu rõ hơn rằng nguyên nhân của sự yếu đuối, ốm đau, suy nhược của con chúa chính là kết quả của cuộc sống xa hoa, giàu có mà thiếu thiết yếu của không khí và ánh sáng tự nhiên.

- Sự xa hoa, lãng phí = > thời kỳ đất nước hỗn loạn, suy thoái, tiêu vong

3. Kết luận

- Tái khẳng định ý nghĩa của vấn đề

- Tóm tắt nội dung và nghệ thuật

Sơ đồ tư duy Cảm nhận về đất nước thời kỳ vua Lê - Chúa Trịnh

Phản ánh về quốc gia thời vua Lê - Chúa Trịnh – mẫu 2

Xã hội Việt Nam trong thời kỳ triều đại Lê - Trịnh vào cuối thế kỷ XVIII. Những ghi chép này chứa đựng một giá trị hiện thực rất tinh tế. Lý do phải vào phủ Chúa, thời gian được ghi lại rất chi tiết: “Mồng 1 tháng 2. Sáng sớm, tôi nghe tiếng gõ cửa vội vàng. Tôi chạy ra mở cửa…. Có thánh chỉ triệu cụ vào….” Và sau đó là khung cảnh trong phủ chúa được mô tả tỉ mỉ, kỹ lưỡng.

Con đường vào phủ phải đi qua nhiều cửa, những hành lang liên tiếp, mỗi cửa đều có người canh gác. Khung cảnh trang trọng, được bảo mật cẩn thận. Dưới ánh mắt sắc bén của Lê Hữu Trác, ông nhận ra “khắp nơi đều là cây cỏ um tùm, chim ríu rít, hoa đua sắc; gió thoảng mùi hương”. Tác giả nhận xét: “Đến đây mới hiểu sự giàu sang của vua chúa thực sự khác biệt”.

Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa cũng khác thường. Cần thánh chỉ để vào phủ, mỗi lần cửa phải có thẻ. Khi tác giả lên phủ chúa, có “tên đầy tớ chạy trước hét đường” và “cáng chạy như ngựa lồng”. Cách gọi hết sức kính cẩn, lễ phép. Bầu không khí khám bệnh rất nghiêm túc, trước khi khám, Lê Hữu Trác phải quỳ lạy một đứa trẻ dù tuổi đã cao. Thủ tục rất rắc rối.

Trước cuộc sống xa hoa, tác giả đã phân tích căn nguyên bệnh của Thế tử: “ở trong trốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi”. Quả thật lời phân tích của ông vô cùng chính xác. Nhưng khi bắt bệnh xong, ông đối diện với tình thế khó xử.

Đoạn trích đã thể hiện tài năng nghệ thuật của Lê Hữu Trác. Nghệ thuật miêu tả, ghi chép rõ nét, trung thực. Lựa chọn chi tiết tiêu biểu, ấn tượng qua quang cảnh phủ chúa, hình ảnh thế tử,… tất cả đều ngầm lên án cuộc sống xa hoa. Giọng điệu châm biếm, hài hước nhẹ nhàng kín đáo cũng là một yếu tố góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm.

Phản ánh về quốc gia thời vua Lê - Chúa Trịnh – mẫu 3

Lê Hữu Trác không chỉ là một danh y nổi tiếng, mà còn là một tác giả có nhiều tác phẩm văn học có giá trị thời trung đại. Ông để lại cho đời một sự nghiệp y học đồ sộ, nổi bật nhất là bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh được coi là bách khoa toàn thư về y học thế kỉ XVIII. Các tác phẩm của ông không chỉ có giá trị về y học mà còn mang nhiều giá trị văn học sâu sắc, vì đã ghi lại cảm xúc chân thật cùng như bộc lộ tâm huyết, đức độ của người thầy thuốc. Thượng kinh kí sự là tập kí sự nổi tiếng trong cuộc đời ông.

Phương tiện đi lại của vua chúa là hai cái kiệu; đồ nghi trượng đều sơn son thiếp vàng. Thứ để ngồi và nằm là một cái sập thiếp vàng, trên sập mắc một cái võng điều đỏ. Xung quanh cái sập bày bàn ghế vô cùng quý giá, sang trọng làm cho ông thầy thuốc phải tấm tắc và cảm thấy 'những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy'. Thế tử - con bệnh - là con Trời, mới lên 5, 6 tuổi mặc áo lụa đỏ, ngồi trên cái sập thiếp vàng. Bên cạnh sập đặt một cái ghế rồng sơn son thiếp vàng, trên ghế bày nệm gấm. Lê Hữu Trác phải đi qua năm, sáu lần trướng gấm mới đến được nơi thế tử ngồi để 'lạy bốn lạy' trước và sau khi khám bệnh.

Lê Hữu Trác vốn dòng dõi thế tộc thời Lê, sinh trưởng ở chốn phồn hoa, trong cấm thành chỗ nào cũng đã từng biết, nhưng Trịnh phủ thì 'ông mới nghe nói thôi', lần đầu đi vào ông choáng ngợp như bước vào cảnh thần tiên. Vào Trịnh phủ là đoạn trích kể lại sự việc ông được chúa Trịnh Sâm triệu vào chữa bệnh cho Đông Cung Thế tử Trịnh Cán. Qua đoạn trích, tác giả đã thể hiện chân thực bức tranh sinh động về cuộc sống kiêu sa, vương giả và hiện thực cuộc sông nơi phủ chúa.

'Lính nghìn cửa vác đòng nghiêm ngặt'

Ở đây, cả trời Nam tỏa sáng rạng ngời...

... Khác gì khi ngư phủ lạc vào cung điện xa xôi của quá khứ.

Dù bản thân không màng danh lợi, nhưng trước cảnh đẹp này, Lê Hữu Trác không tỏ ra khinh thường hay phản đối. Thay vào đó, ông vẫn ngợi ca, tràn đầy cảm xúc trước vẻ đẹp tuyệt vời ở đây, vì ông có tâm hồn sâu lắng đối với thiên nhiên, con người và cuộc sống.

Ông tự coi mình như là một người nông dân lạc vào cung điện, không khác gì khi ngư phủ lạc vào thiên đường. Dù cảnh đẹp, nhưng lòng người chẳng có gì vui vẻ. Đoạn trích này là một phần trong tập kí sự giàu cảm xúc về cảnh giàu sang ở phủ chúa và tình hình bệnh tật của thế tử.

Chốn lầu son gác ngọc ấy đã làm cho con người trở nên hao mòn, mất đi nét đẹp tự nhiên, lại chứa đựng những kẻ ngu dốt như quan chánh đường và các quan thái y chỉ lo dùng thuốc theo ý mình. Điều này khiến thế tử ngày càng suy nhược. Thế tử chính là nạn nhân của sự ngu ngốc và sự thừa thãi quá mức ở phủ chúa.

Đánh giá về thời kỳ vua Lê - Chúa Trịnh – mẫu 4

Xưa kia, những người tài giỏi thường không ưa sự ham danh lợi, họ chỉ giúp vua một thời gian rồi rút về ẩn dật, giúp đỡ nhân dân trong cuộc sống hàng ngày. Như Nguyễn Bỉnh Khiêm đã nói:

'Ta ngu ngốc, ta tìm chốn yên bình...

Người thông minh tìm đến nơi huyên náo'

Có thể nói rằng việc tránh xa sự huyên náo là cách cư xử của nhiều nhà hiền triết, người có trí tuệ. Như Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, ông được biết đến là một nhà tư tưởng lười biếng với danh lợi. Sống ẩn dật, ông không chỉ là một bác sĩ tài năng mà còn là một văn hào. Tác phẩm nổi tiếng của ông là viết về phủ chúa Trịnh. Trong đó, ông chỉ trích những thói ăn chơi xa hoa của các vị chúa vua. Nơi này không khác gì một thiên đường, nhưng không có hạnh phúc. Ông ghi lại những cảm nhận khi được mời vào chữa bệnh cho Thế tử Cán và sau đó trở về Hương Sơn. Khi vào kinh, ông được mời vào phủ chúa Trịnh để chữa bệnh cho Thế tử Cán. Đây là lần đầu tiên ông bước vào nơi tráng lệ này. Ông được ấn tượng bởi vẻ đẹp và sự xa hoa trong phủ chúa.

Ban đầu là cảnh sắc trong phủ chúa Trịnh, tác giả nhìn thấy những cảnh vật hoành tráng, chim hót, hoa thắm nở rộ. Đây là một nơi tráng lệ nhất, xa hoa nhất. Đi vào phủ chúa là phải vượt qua hàng loạt cửa nguy hiểm, và điều này khiến người ta cảm thấy e sợ. Bên trong, mọi thứ đều được làm từ vàng. Từ những cột đến những bát chén đều rực rỡ vàng. Tác giả ghi lại sự xa hoa trong phủ chúa nhưng cũng tự hỏi tại sao Thế tử Cán lại bị ốm. Dường như cuộc sống xa hoa này không mang lại hạnh phúc cho ai.

Đoạn trích này ghi lại cảnh giàu cảm xúc về cảnh giàu sang trong phủ chúa và tình hình bệnh tật của thế tử. Tuy nhiên, ngoài những chi tiết hiện thực, tác giả cũng nhấn mạnh tâm hồn và nhân cách cao đẹp của Lãn Ông. Ông không mải mê danh lợi, sống trong yên bình của rừng núi. Trước các quan lại, ông không tỏ ra khiêu ngạo, mà chỉ khiêm nhường và dũng cảm chỉ ra những sai lầm trong triều đình.

Không chỉ lành mạnh cảnh sắc, mà cả cách cư xử trong cung cũng là điểm mà nhà văn chú ý mô tả. Như 'người đưa tin chạy trước, người làm việc quan qua lại như kẹo cắn'. Thực sự đó là một nơi hối hả như Nguyễn Bỉnh Khiêm đã mô tả. Mọi người luôn phát biểu với sự tôn kính và lịch sự khi nhắc đến thế chúa và thế tử. Riêng chúa Trịnh luôn có các cung tần mĩ nữ vây quanh. Chúa trở thành như một vị thánh, khiến cho tác giả không được gặp chúa mà chỉ được vào cung để thăm thế tử Trịnh Cán. Sau khi kiểm tra sức khỏe cho thế tử, không được giao tiếp trực tiếp với chúa mà phải viết báo cáo. Thế tử thậm chí còn được bảo vệ bởi một đám y tế lớn. Người gọi chúa Trịnh là 'thánh thượng', liệu có phải chúa Trịnh đã lạm dụng quyền lực của mình không?

Trước quang cảnh và cách cư xử trong phủ chúa, tác giả đã thể hiện quan điểm của mình. Ông cảm thấy bất mãn với sự giàu có được xây dựng bằng cả mồ hôi và nước mắt của nhân dân. Tác giả sử dụng lời lẽ mỉa mai để chỉ trích cuộc sống xa hoa ở đây. Ông phản ánh sự lãng phí của chúa Trịnh và gia đình trong việc tiêu tiền. Thế tử Trịnh Cán bị ốm là vì cuộc sống xa hoa quá mức. Khi các y tế không đồng ý với đơn thuốc của tác giả, ông đã quyết định bảo vệ nó. Các y tế phải khâm phục kiến thức và tài năng của ông.