Tầm quan trọng của ý nghĩa tư tưởng và nét độc đáo trong truyện ngắn Vợ Nhặt

Đề bài: Tầm quan trọng của ý nghĩa tư tưởng và nét độc đáo trong truyện ngắn Vợ Nhặt

Bài văn mẫu về Tầm quan trọng của ý nghĩa tư tưởng và nét độc đáo trong truyện ngắn Vợ Nhặt

Bài làm sáng tạo

Từ đầu năm 1940, quân Nhật xâm lược Đông Dương, khiến dân Việt Nam chịu cảnh khốn khổ. Pháp tiếp tục lợi dụng và bóc lột dân, gây ra nạn đói. Mùa Ất Dậu (1945), đất nước đối diện với nạn đói nghiêm trọng chưa từng thấy, đặc biệt là ở Bắc Bộ với hàng triệu người chết đói. Trong tình hình đó, Mặt trận Việt Minh kêu gọi phá kho thóc của Nhật để cứu dân và khởi nghĩa tháng Tám 1945. Kim Lân qua tác phẩm Vợ Nhặt đã lưu diễn tình cảm và tư tưởng đáng quý về sự sống và tự do.

Nội dung của Vợ Nhặt đơn giản nhưng sâu sắc. Tác phẩm tập trung vào tâm lí nhân vật, từ việc nhặt vợ đến tâm trạng của gia đình. Dù cốt truyện đơn giản, nhưng Vợ Nhặt chứa đựng ý nghĩa triết học sâu sắc.

Tác phẩm Vợ Nhặt của Kim Lân không chỉ phản ánh sự khốn khổ của nhân dân trong nạn đói 1945, mà còn tôn vinh tinh thần chiến đấu và lòng yêu nước của họ.

Ngay từ trang đầu, nhà văn đã tái hiện một bức tranh u ám: Sự thay đổi của cuộc sống bình thường ở xóm dân cư. Nạn đói khiến cho mọi người ngồi bất lực dưới những góc phố không một chút sự sôi động. Cảnh tượng đen tối lan tỏa khắp nơi: Người chết rải rác. Không một buổi sáng nào không có người trong làng bắt gặp những người nằm bất động bên đường. Mùi hôi thối từ rác và mùi tanh của xác chết lan tỏa. Tiếng khóc đau đớn và tiếng gào thét của quạ đều vang lên...

Bên cạnh câu chuyện về Tràng 'nhặt' vợ, (một người phụ nữ đồng ý làm vợ ngay lập tức vì nghèo đói; bốn bát bánh đúc thay cho lễ cưới), còn có câu chuyện về nồi cám của bà cụ Tứ dành cho nàng dâu... tất cả đều phản ánh sự đau đớn của nạn đói này. Mọi người trong xóm dân cư đều sống trong sự lo lắng và khó khăn do nạn đói đe doạ.

Cuộc sống đã bị nạn đói đẩy vào bước đường cùng. Nhưng 'có những điều kỳ diệu'. Cuối câu chuyện, 'vợ nhặt' thông báo với mẹ chồng và một tin quan trọng: Ở Thái Nguyên, Bắc Giang, người ta đã không còn phải đóng thuế nữa. Họ còn phá kho thóc của Nhật, chia cho người đói. Trong tâm trí Tràng, hình ảnh của người đói và lá cờ đỏ vẫn hiện lên...

Trong thời kỳ đen tối này, Tràng, và cả quần chúng đều hướng về cách mạng, vì chỉ có cách mạng (biểu tượng là lá cờ đỏ) mới có thể cứu họ khỏi cái chết.

Trong truyện Vợ Nhặt, Kim Lân đã thể hiện một quan điểm nhân văn sâu sắc, cảm động, khám phá bản chất của con người lao động: dù đối mặt với hoàn cảnh khó khăn nhất vẫn hướng về cuộc sống gia đình, mong muốn giúp đỡ lẫn nhau và tràn đầy hy vọng về tương lai.

Khi Tràng cưới vợ, bà cụ Tứ lo lắng, tự hỏi liệu: 'Họ có thể nuôi sống được nhau trong hoàn cảnh khó khăn như thế này không?'. Nhìn vào tình hình khốn khó của gia đình, bà cảm thấy thương tâm, tiếc nuối. Bà hiểu rõ việc cưới vợ cho con không phải là dễ dàng, nhưng 'khó khăn sẽ làm con người thông minh hơn', vì vậy bà chỉ còn cách nghĩ suy và tiếc nuối, tiếc nuối cho con trai và con dâu. Bà hiểu rằng lý do mọi người 'phải theo con của mình. Bà nhìn người phụ nữ với lòng trắc ẩn, và nói với Tràng và vợ: 'Hai đứa lấy nhau lúc này, thật là đáng thương'.. rồi không còn nói nên lời, nước mắt tuôn trào. Việc con trai 'nhặt' được vợ là niềm lo lắng và niềm vui của bà, niềm vui vì con trai quê mình đã có vợ. Lo lắng về cái đói, cái chết đang rình rập. Dù sao thì niềm vui vẫn nhiều hơn. Niềm vui khiến cho khuôn mặt u ám của bà lão sáng lên... Bà lão kể chuyện vui, kể chuyện hạnh phúc về tương lai... Bà cố gắng che giấu nỗi lo để động viên con trai và con dâu: 'Hai đứa, nếu làm việc cần cù, có lẽ ông trời sẽ phần thưởng... biết không, ai khổ ba đời, ai phồn thịnh ba họ? Có nỗ lực thì con cháu sau này sẽ ổn định'... Như vậy, tâm trạng (đặc biệt là niềm hy vọng) của bà cụ Tứ được diễn đạt một cách chân thực, đóng góp vào sự hấp dẫn của tác phẩm.

Khi Tràng có vợ, các thành viên trong gia đình sắp xếp nhà cửa gọn gàng hơn và tin rằng nếu có tổ chức và cẩn thận, cuộc sống của họ có thể cải thiện, làm ăn suôn sẻ hơn. Có vợ, Tràng cảm thấy tình yêu và sự gắn bó với ngôi nhà của mình lạ lùng, cảm thấy niềm hạnh phúc và sự an ủi tràn đầy trong lòng... và khi Tràng dẫn người vợ về, khuôn mặt u ám của dân xóm ngụ cư bỗng dưng tỏa sáng. Có một cái gì đó mới mẻ và tươi mới mang lại sự sáng sủa trong cuộc sống khó khăn, u ám của họ.

Rõ ràng, mặc dù đối mặt với cái đói, cái chết đang rình rập, trong bối cảnh u ám, từ Tràng đến bà cụ Tứ, đến những người trong xóm ngụ cư, họ vẫn hướng về tương lai, vẫn khao khát một cuộc sống gia đình. Điều này đóng góp vào sự hấp dẫn của truyện ngắn Vợ Nhặt và thể hiện sâu sắc giá trị nhân văn của nó.

Thành tựu quan trọng này có thể giải thích bởi sự hiểu biết sâu sắc của nhà văn về cuộc sống của người nông dân. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn có lẽ là sự chân thành của một người viết vốn là con của ruộng đất. Theo Nguyên Hồng, Kim Lân thực sự là một nhà văn đi sâu vào 'đất', vào 'người', vào 'thuần hậu tự nhiên' của cuộc sống nông dân.

Tuy vậy, những ý tưởng cao đẹp và đúng đắn không thể tồn tại lâu dài trong lòng độc giả nếu như nhà văn không tạo ra một cách diễn đạt sắc nét. Qua Vợ Nhặt, Kim Lân đã thể hiện một nghệ thuật viết truyện ngắn đỉnh cao.

Trước hết, tác giả đã tạo ra một tình huống truyện độc đáo, lôi cuốn: Tràng, một người kéo xe xấu xí, thô kệch, không ai muốn lấy, đột nhiên 'nhặt' được vợ một cách nhanh chóng và dễ dàng, ngay giữa đường phố, nhờ mấy bát bánh đúc riêu cua.

Trong hoàn cảnh khan hiếm thức ăn bây giờ, Tràng có vợ thực sự là một tình huống khó khăn: vui, buồn xen kẽ. Lúc này, Tràng phải đối mặt với khó khăn trong việc nuôi sống bản thân và mẹ già, nhưng đột ngột có thêm một miệng ăn nữa, làm thế nào để nuôi sống được nhau? Nhưng Tràng, người xấu xí và ế vợ, lại có được vợ một cách dễ dàng, điều đó thật may mắn. Tình huống oái oăm này khiến cho những người trong xóm ngụ cư, thậm chí cả mẹ của Tràng, cũng phải kinh ngạc. Mọi người lo lắng cho tương lai của vợ chồng Tràng: 'Ôi chao! Bây giờ còn mắc phải nợ đời nữa. Liệu họ có nuôi sống được nhau qua thời khắc khó khăn này không?'

Hạnh phúc của cặp vợ chồng mới cưới, của gia đình bà cụ Tứ phải diễn ra trong bóng tối của sự chết chóc. Sự khốn khó được nhà văn tả dưới hình thức một bữa ăn đầu tiên đầy bi thương: Ba người ngồi ăn một bát cháo cám đắng đặc, không dám nhìn nhau.

Tóm lại, Kim Lân đã tạo ra một tình huống ý nghĩa có tác dụng nhấn mạnh giá trị tư tưởng của tác phẩm. Dường như mọi chi tiết đều xoay quanh tình huống đó, trong một cấu trúc chặt chẽ.

Ngoài ra, Kim Lân cũng thể hiện khả năng phát hiện và miêu tả tâm lí nhân vật một cách tinh tế. Điều này rõ ràng qua cách tác giả xây dựng nhân vật bà cụ Tứ và Tràng. Kim Lân đã sử dụng nhiều biện pháp để khắc họa tâm trạng của họ. Trong đoạn đầu của tác phẩm, khi Tràng đưa vợ về nhà vào một buổi chiều ảm đạm, tác giả miêu tả cảm xúc của họ qua hành động và biểu cảm: Tràng tỏ ra tự mãn với việc 'nhặt' được vợ, nhưng lại ngượng ngùng khi phải đối mặt với sự chú ý của người dân trong làng. Từ Tràng bỗng trở nên quên hết nỗi đau và khó khăn, chỉ còn tâm niệm về tình yêu mới mẻ với người phụ nữ bên cạnh mình. Những cảm xúc mới mẻ, không thể diễn tả của Tràng làm cho hắn thấy như được sưởi ấm, mơ mộng, và tạo nên sức hút khó cưỡng.

Việc nhà văn phát hiện và miêu tả sắc sảo tâm trạng của các nhân vật khiến cho chuyện trở nên sống động và hấp dẫn độc giả.

Ngoài ra, không thể không nhấn mạnh đến cách viết mộc mạc, giản dị và ngôn ngữ truyện được lựa chọn cẩn thận, thường gần gũi với khẩu ngữ và mang lại giá trị tạo hình đặc biệt. Điều này tạo ra sức hút đặc biệt (như khuôn mặt trìu mến, dãy nhà kín đáo, bước chân nhấp nhô, người cao lớn, bước đi không chút trụy lạc...).

Thêm vào đó, tựa đề 'Vợ nhặt' cũng ẩn chứa nhiều ý nghĩa. Việc 'nhặt' được vợ phản ánh sự tầm thường của con người. Đó chính là hậu quả của nạn đói năm 1945 khiến con người trở thành như rơm rác có thể 'nhặt' được ven đường. Tựa đề này được chọn một cách khôn ngoan, phản ánh chủ đề của câu chuyện và làm cho người đọc khó lòng tìm thấy một tựa đề thay thế.

Với nội dung mang ý nghĩa sâu sắc và nghệ thuật viết độc đáo, tác phẩm 'Vợ nhặt' xứng đáng được coi là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất về đề tài nông thôn.

Cùng với một số truyện ngắn được sáng tác trước Cách mạng và trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, 'Vợ nhặt' góp phần tôn vinh vị thế của nhà văn Kim Lân trong sự phát triển của văn học Việt Nam hiện đại.