Tam Quốc Diễn Nghĩa (phiên bản truyền hình năm 1994)

Tam Quốc Diễn Nghĩa (tiếng Trung: 三国演义) là một bộ phim truyền hình sử thi của Trung Quốc, chuyển thể từ tiểu thuyết nổi tiếng cùng tên (một trong bốn tác phẩm vĩ đại của văn học Trung Quốc) của La Quán Trung. Bộ phim được sản xuất bởi Trung tâm Sản xuất Phim Truyền hình Trung Quốc vào năm 1990 và phát sóng trên CCTV vào năm 1994 với kinh phí tổng cộng 170 triệu nhân dân tệ, kèm theo sự tham gia của hơn 100.000 diễn viên quần chúng từ Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Tác phẩm đã đoạt nhiều giải thưởng như Phim truyền hình xuất sắc nhất, Nam diễn viên chính xuất sắc và Thành tựu nghệ thuật tại giải Phi Thiên; giải Kim Ưng cho phim truyền hình dài tập xuất sắc nhất và giải Kim Long. Khi phát sóng, tỷ lệ người xem nội địa đã đạt đến 47%.

Đài ATV đã mua bản quyền phát sóng bộ phim tại Hồng Kông và đổi tên thành Tam Quốc Diễn Nghĩa Siêu Trí Bản, chiếu trên kênh ATV Home tại Hồng Kông và Đài Loan với phần lồng ghép tiếng và mời Phùng Lượng Nỗ dẫn chương trình Tam Quốc Khởi Kỳ Lục để giúp khán giả hiểu rõ hơn về tác phẩm. Kênh NHK 2 của Nhật Bản cũng đã mua bản quyền và chiếu bộ phim với phần lồng ghép tiếng Nhật.

Tóm tắt nội dung

Vào cuối triều đại Đông Hán, đất nước rơi vào hỗn loạn, triều đại của Hán Linh Đế đứng trước nguy cơ diệt vong. Mười thị giả làm rối loạn tình hình, gây ra sự bất ổn và hỗn loạn. Từ bên ngoài, anh em nhà họ Trương kêu gọi 'Thiên tử đã chết, Khăn Vàng nên nổi dậy', dẫn đến một cuộc nổi dậy nông dân lớn. Đột nhiên, tình hình trở nên căng thẳng, gia đình họ Lưu cũng gặp nguy hiểm như một tòa nhà sắp sụp đổ. Trong lúc nguy nan, các anh hùng xuất hiện: Tào Tháo, Công Tôn Toản, Viên Thuật, Viên Thiệu, Lã Bố, Lưu Bị, Tôn Sách, Quan Vũ, Trương Phi, Gia Cát Lượng và nhiều nhân vật khác, mở ra bức màn Tam Quốc...

Tác phẩm mô tả toàn bộ giai đoạn từ thời Hán Hòa Đế trị vì vào năm 88 trước Công nguyên, qua cuộc nổi loạn Khăn Vàng cuối thời Đông Hán, các lãnh chúa phong kiến tranh giành quyền lực, đến giai đoạn Tam Quốc sau trận Xích Bích đẫm máu, và kết thúc với sự kiện Tấn Vũ Đế lên ngôi năm 266 Công nguyên, thống nhất đất nước. Cuộc chiến bắt đầu từ cuộc nổi dậy Khăn Vàng và kết thúc với việc Tư Mã Viêm lật đổ Tào Phi trong cảnh cuối cùng. Toàn bộ câu chuyện kéo dài 178 năm, là khoảng thời gian dài nhất trong các bộ phim cổ trang Trung Quốc, với các nhân vật quan trọng như Lưu Bị, Gia Cát Lượng, Tào Tháo, Quan Vũ và Trương Phi.

Danh sách vai diễn

Diễn viên chính

• Lưu Bị: Tôn Ngạn Quân
• Quan Vũ: Lục Thụ Minh
• Trương Phi: Lý Tĩnh Phi
• Tào Tháo: Bào Quốc An
• Tôn Quyền: Ngô Hiểu Đông
• Gia Cát Lượng: Đường Quốc Cường
• Tôn Sách: Bộc Tồn Hân
• Chu Du: Hồng Vũ Trụ
• Điêu Thuyền: Trần Hồng
• Đổng Trác: Lý Pha
• Lã Bố: Trương Quang Bắc
• Tư Mã Ý: Đường Chấn Hoàn, Ngụy Tông Vạn
• Tư Mã Sư: Phan Dẫn Lai, Lôi Thiết Lưu
• Tư Mã Chiêu: Lý Xích Vưu, Cao Lan Thôn
• Lỗ Túc: Tào Lực, Mã Ngọc Lương, Tống Bang Quế
• Tôn Kiên: Ngô Hiểu Đông
• Viên Thiệu: Hồng Vũ Trụ, Lý Khánh Tường
• Triệu Vân: Trương Sơn, Dương Phàm, Hầu Vĩnh Sinh

Danh sách diễn viên phụ

Tập phim

Sản xuất

Một trong những đạo diễn của Tam quốc diễn nghĩa là Vương Phù Lâm, người cũng chỉ đạo bộ phim chuyển thể từ Hồng lâu mộng, một trong Tứ đại danh tác. Đạo diễn Thái Hiểu Tình, nổi tiếng với các phim chính kịch như Tam gia thân, Sa đà tuế nguyệt, và Cô nương Trung Quốc, chưa từng làm phim cổ trang. Ông chia sẻ: 'Nếu bạn cho rằng mình không thể làm những điều chưa từng thử, thì bạn sẽ chẳng làm được gì cả.'

Để quay phim, Quân đội Giải phóng Nhân dân đã huy động dân binh vào vai lính, cùng với 400.000 nhân viên xây dựng hai phim trường lớn - Vô Tích và Trác Châu. Đạo diễn Thái Hiểu Tình, chịu ảnh hưởng từ các phim Liên Xô, chia sẻ: 'Tôi xem Chiến tranh và hòa bình và ghen tỵ vì cảnh quay hoành tráng của họ. Để có những cảnh quay như vậy, tôi cần một cơ sở tốt.' Tam quốc diễn nghĩa tiêu tốn 170 triệu Nhân dân tệ, trở thành phim truyền hình đắt đỏ nhất Trung Quốc. Trước năm 1994, hầu hết các phim Trung Quốc đều lấy bối cảnh nhà Thanh. Gần 100 triệu Nhân dân tệ dùng để xây dựng phim trường, 70 triệu Nhân dân tệ cho ghi hình. Hà Bảo Thông phụ trách thiết kế hiện trường. Hai phim trường lớn nhất Trung Quốc được xây dựng tại Trác Châu và Vô Tích, mỗi trường rộng 1.200 mét vuông. Tổng chi phí của hai phim trường khoảng 50 triệu Nhân dân tệ; 'Cung điện Võ Vương', 'Thuỷ Trại Trấn', và 'Chùa Cam Lộ' tại Vô Tích trị giá hơn 100 triệu Nhân dân tệ; 'Tường thành nhà Hán', 'Nhai đạo', và 'Đổng Tước Đài' tại Trác Châu khoảng 30 triệu Nhân dân tệ; hơn 1.000 bộ trang phục và 30.000 bộ đạo cụ có giá 12 triệu Nhân dân tệ. Hơn 120 phương tiện và 100.000 đạo cụ được huy động.

Tam quốc diễn nghĩa nổi bật với ba trận chiến lịch sử lớn: Trận Quan Độ, Trận Xích Bích và Trận Di Lăng. Để tái hiện ba trận đánh này, nhiều mô hình được sử dụng. Trận Quan Độ, ghi hình tháng 6 năm 1992, tiêu tốn 400.000 Nhân dân tệ cho binh lực. Để quay Trận Xích Bích, đội ngũ nghệ thuật kỹ xảo đã tạo ra 14 tàu chiến mô hình, 150 lều quân sự, 10 cổng và hình rơm theo tỷ lệ 8:1 hoặc 12:1. Các phân cảnh băng Khăn vàng yêu cầu ê-kíp quay ở Thiên Mạc, Diên Khánh. Đạo diễn Thái Hiểu Tình chia sẻ: 'Việc chọn bối cảnh tốn thời gian, cần nơi hoang vắng, không có cột điện thoại, và phải phù hợp với nghệ thuật của tác phẩm.'

Thiết kế trang phục

Các nhà thiết kế trang phục đã thực hiện nghiên cứu tỉ mỉ để phù hợp với từng thời kỳ. Ví dụ, Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi ban đầu chỉ là dân thường. Khi Lưu Bị trở thành chủ công, còn Quan Vũ và Trương Phi trở thành tướng, trang phục của họ cũng được thay đổi theo từng giai đoạn.

Tuyển vai

Tôn Ngạn Quân, với làn da trắng, muốn đóng vai Tào Tháo nhưng đạo diễn thấy anh phù hợp hơn với vai Lưu Bị. Quyết định này chứng tỏ là chính xác khi Ngạn Quân thể hiện được hình ảnh chính trực, nhân từ của Lưu Bị. Lục Thụ Minh (Quan Vũ) và Lý Tĩnh Phi (Trương Phi) cũng được chọn vì ngoại hình phù hợp với nhân vật trong nguyên tác. Lục Thụ Minh thừa nhận rằng anh được chọn vì đôi mắt của mình giống huyền thoại Quan Vũ.

Quá trình thực hiện bộ phim gặp nhiều khó khăn và thiếu thốn. Nhiều diễn viên phải ăn ngủ ngay tại phim trường để hoàn thiện tác phẩm kịp thời. Các diễn viên chính như Tôn Ngạn Quân (Lưu Bị), Đường Quốc Cường (Gia Cát Lượng), Lục Thụ Minh (Quan Vũ) và Lý Tĩnh Phi (Trương Phi) chỉ nhận được 225 Nhân dân tệ mỗi tập, trong khi đạo diễn và nhà sản xuất cũng chỉ nhận 250 Nhân dân tệ mỗi tập.

Diễn viên quần chúng

Với nhiều cảnh chiến đấu, đoàn phim đã huy động một số lượng lớn binh lính để tham gia. Các đơn vị quân đội bao gồm quân đoàn 39811 của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, quân đoàn 52854 và 51056 của Quân khu Bắc Kinh, quân đoàn 83226, 83235 và 83422 của Quân khu Nam Kinh, và quân đoàn 77226 của Quân khu Thành Đô.

Nhạc phim

Nhạc phim của Tam quốc diễn nghĩa được sáng tác bởi Cốc Kiến Phân.

Tất cả các bản nhạc trong phim đều do Cốc Kiến Phân thực hiện.

Phát sóng quốc tế

Sau khi Tam quốc diễn nghĩa ra mắt, Thái Lan và Nhật Bản đã mua bản quyền với mức giá lần lượt là 6.000 đô la và 15.000 đô la Mỹ cho mỗi tập. Hồng Kông và Đài Loan cũng chi tới 7.000 đô la và 9.000 đô la Mỹ để có quyền phát sóng bộ phim.

Đón nhận

Tam quốc diễn nghĩa đã trở thành một biểu tượng trong lịch sử truyền hình Trung Quốc. Bộ phim gây sốt khắp châu Á, đặc biệt là Đông Nam Á, nơi nó được yêu thích nồng nhiệt. Vào năm 2019, chương trình truyền hình Văn học và nghệ thuật Trung Quốc đã tổ chức một tập đặc biệt mang tên 'Chào đón tác phẩm truyền hình kinh điển Tam quốc diễn nghĩa 1994' trên CCTV, với sự tham gia của đạo diễn Vương Phù Lâm, Nhậm Đại Huệ, các diễn viên chính Bào Quốc An, Đường Quốc Cường, cùng nhiều diễn viên khác.

Giải thưởng

Văn hóa mạng

Trong tập 69, đoạn đối thoại giữa Gia Cát Lượng (Đường Quốc Cường thủ vai) và Vương Lãng (Đổng Ký thủ vai) đã được các cư dân mạng chế lại thành nhiều video hài hước. Phần lớn là video động vật ma, với đa dạng thể loại như ca hát và hip hop. Hiện nay, số lượng video này trên trang web đã vượt quá một trăm. Thêm vào đó, trong tập 71, cảnh Gia Cát Lượng đánh đàn trên tháp rút lui khỏi quân địch (Không thành kế) thường được dựng thành tác phẩm âm thanh MAD.

Chú giải

Tham khảo thêm

• Phúc, Đỗ Gia (1994). 三國演義: 中央电视台八十集电视连续剧《三国演义》文学剧本 [Tam quốc diễn nghĩa: Kịch bản phim truyền hình 'Tam quốc diễn nghĩa' dài 80 tập của CCTV] (bằng tiếng Trung). Nhà xuất bản nhân dân Tứ Xuyên.
• Thái Toàn, Phan (1994). 84集电视剧三国演义诞生记 [Phim truyền hình 'Tam quốc diễn nghĩa' dài 84 tập] (bằng tiếng Trung). Nhà xuất bản cổ tịch Giang Tô. ISBN 7805195986.

Các liên kết bên ngoài

• Tam quốc diễn nghĩa trên IMDb
• Trang chính thức của Tam quốc diễn nghĩa trên CCTV