Tăm tối

Tăm tối, hay độ tối, độ đen là khái niệm trái ngược với ánh sáng, dùng để chỉ trạng thái không có ánh sáng hoặc thiếu ánh sáng có thể nhìn thấy.

Con người không thể phân biệt màu sắc trong điều kiện quá sáng hoặc quá tối. Khi ánh sáng không đủ, khả năng phân biệt màu sắc có thể từ hoàn toàn mù màu (chỉ cảm nhận được độ sáng) đến chỉ thấy màu đen và không nhận thấy gì.

Cảm hứng từ sự tối tăm đã dẫn đến việc sử dụng thuật ngữ này như một phép ẩn dụ trong nhiều nền văn hóa.

Buổi tối chính thức bắt đầu khi Mặt trời đã lặn xuống dưới đường chân trời hơn 18°, và không còn ánh sáng hoàng hôn ảnh hưởng đến bầu trời đêm.

Khái niệm khoa học

Trong nhận thức

Nhận thức về sự tối tăm của con người không chỉ đơn giản là mất ánh sáng mà còn bị ảnh hưởng bởi hiện tượng lưu ảnh của mắt. Sau khi ánh sáng biến mất, mắt vẫn tiếp tục hoạt động, và những phần của võng mạc không còn được kích thích sẽ tạo ra các hình ảnh dư thừa.

Trong vật lý

Về mặt vật lý, một vật thể được coi là tối khi nó hấp thụ nhiều photon hơn và phản xạ ít hơn về mắt, khiến nó có vẻ đen hơn so với các vật thể khác. Ví dụ, sơn đen không phản chiếu nhiều ánh sáng khả kiến, vì vậy nó trông tối hơn, trong khi sơn trắng phản xạ nhiều ánh sáng và trông sáng hơn (xem thêm về màu sắc). Dù một vật thể có vẻ tối, nó vẫn có thể phát sáng ở những tần số mà mắt người không nhìn thấy được.

Khu vực tối là nơi tiếp cận ánh sáng bị hạn chế, làm cho mọi thứ khó nhìn thấy. Sự luân phiên giữa ánh sáng và bóng tối (như đêm và ngày) đã dẫn đến sự thích nghi tiến hóa đối với bóng tối. Khi một sinh vật có xương sống, như con người, vào khu vực tối hơn, đồng tử giãn ra để tăng lượng ánh sáng vào mắt, cải thiện khả năng nhìn trong điều kiện thiếu sáng. Các tế bào cảm nhận ánh sáng trong mắt người cũng sản sinh nhiều rhodopsin để thích nghi với bóng tối.

Kỹ thuật

Trên màn hình máy tính 24 bit, màu sắc của một điểm được xác định bởi ba giá trị RGB (đỏ, xanh lục, xanh lam), mỗi giá trị từ 0-255. Khi tất cả các màu thành phần (đỏ, xanh lục, xanh lam) của một pixel đều ở mức tối đa (255,255,255), pixel hiện lên màu trắng; còn khi tất cả đều ở mức tối thiểu (0,0,0), pixel hiện màu đen.

Vật liệu tối nhất từng được ghi nhận là Vantablack, với khả năng hấp thụ đến 99,965% ánh sáng nhìn thấy.

Trong văn hóa

Nghệ thuật hội họa

Các loại sơn có thể được pha trộn để tạo ra bóng tối, vì mỗi màu sắc hấp thụ các tần số ánh sáng khác nhau. Về lý thuyết, việc trộn ba màu cơ bản hoặc ba màu thứ cấp sẽ hấp thụ toàn bộ ánh sáng khả kiến và tạo ra màu đen. Tuy nhiên, trong thực tế, việc đạt được một hỗn hợp sơn màu tối mà không có sắc nâu là rất khó.

Văn học

Trong thơ ca phương Tây, bóng tối thường được dùng để biểu thị sự hiện diện của những cái bóng, tà ác, hoặc cảm giác không lành, hoặc như trong cách nói hiện đại, để chỉ những câu chuyện u ám, nặng nề, hoặc đầy phiền muộn.

Câu chuyện sáng tạo thế giới trong Kitô giáo bắt đầu với bóng tối, sau đó ánh sáng được tạo ra và phân tách khỏi bóng tối (khác với sự tạo ra mặt trời và mặt trăng vào ngày thứ tư). Dù ánh sáng và bóng tối đều xuất hiện trong các tác phẩm của Chúa, bóng tối vẫn được xem là 'tai họa thứ hai từ cuối' (kinh Xuất hành 10:21) và nơi chứa 'tiếng khóc lóc và rên rỉ' (Mátthêu 8:12).

Kinh Qur'an miêu tả rằng những ai vượt qua lẽ phải sẽ phải đối mặt với 'sự tuyệt vọng và bóng tối lạnh lẽo' (Nab 78.25).

Erebus là một trong những vị thần nguyên thủy trong thần thoại Hy Lạp, đại diện cho bóng tối.

Trong triết học Trung Quốc, Âm biểu trưng cho tính 'nhu' trên biểu đồ Thái cực và được thể hiện bằng phần màu tối.

Sử dụng bóng tối như một phương tiện tu từ có truyền thống lâu đời. Shakespeare, nhà viết kịch từ thế kỷ 16 và 17, đã tạo ra nhân vật 'hoàng tử bóng tối' (vở Vua Lia: III, iv) và hình ảnh 'hàm răng tối' để nuốt chửng tình yêu (Giấc mộng đêm hè: I, i). Chaucer, nhà văn thế kỷ 14 từ miền Trung nước Anh, trong tác phẩm The Canterbury Tales, đã viết rằng các hiệp sĩ cần phải từ bỏ 'công việc của bóng tối'. Trong Thần khúc, Dante mô tả địa ngục như một 'vết bẩn tối tăm'.

Trong tiếng Anh cổ, có ba từ để chỉ bóng tối: heolstor, genip và sceadu. Heolstor cũng có nghĩa là 'nơi ẩn náu' và sau này đã trở thành từ 'holster' (bao da). Genip có nghĩa là 'sương mù' nhưng đã ít được sử dụng, giống như nhiều động từ mạnh khác trong ngôn ngữ này. Tuy nhiên, từ này vẫn tồn tại trong tiếng Hà Lan với cụm từ 'in het geniep' nghĩa là bí mật. Sceadu có nghĩa là 'cái bóng' và hiện nay được sử dụng dưới dạng từ 'shadow'. Từ 'tối', dark, phát triển từ từ gốc deorc của tiếng Anh cổ.

• Độ sáng tối của màu sắc
• Bóng đổ
• Lý thuyết về màu sắc

Liên kết ngoài

• Định nghĩa về bóng tối tại Wiktionary
• Trích dẫn liên quan đến bóng tối tại Wikiquote
• Tài liệu về Darkness tại Wikimedia Commons