[Tâm Trạng] Bạn coi cuộc sống là một mối đe dọa hay một thách thức?

Phần 1: Cách bạn hành động và phản ứng với cuộc sống của mình bắt đầu từ cách bạn nhìn nhận nó.

Những điểm chính: 

• Dù bạn chọn tư duy đe doạ hay tư duy thách thức, cả hai đều có thể ảnh hưởng đến hướng di chuyển của cuộc đời bạn.

• Phản ứng với mối đe dọa ẩn sâu trong bản năng sinh tồn, trong khi phản ứng thách thức lại là sự đáp trả có ý thức hơn.

• Chìa khóa để chuyển từ thiên hướng đe dọa sang một sự đáp trả thách thức là chấp nhận, thấu hiểu và phản ứng tích cực với một mối nguy đã được nhận diện.

Cách mà bạn hành động và phản ứng với cuộc sống của mình bắt đầu từ cách bạn nhìn nhận nó. Tôi nhận thấy một khác biệt đơn giản nằm ở cốt lõi của việc liệu rằng bạn có một tâm lý tiêu cực, sợ hãi, thiếu thốn, và trốn tránh hay một tư duy lạc quan, can đảm, dư dả, và cơ hội. Bạn nhìn nhận cuộc sống như một mối nguy để tránh né hay một thử thách để chinh phục? Cho dù bạn xem cuộc sống của mình là một mối đe dọa hay một thách thức, thì đặt những dòng suy nghĩ, cảm xúc và hành động hoàn toàn trái ngược nhau sẽ quyết định cách bạn tiếp cận cuộc sống của mình và cuộc sống của bạn đi theo hướng nào.

Vấn đề là bạn có phản ứng với cuộc sống như một mối đe dọa hoặc một thách thức ban đầu được thúc đẩy bởi bản năng ăn sâu của bạn. Bản năng theo mối nguy (thực chất là bản năng sinh tồn), đã phát triển hàng tỷ năm tiến hóa, được kích hoạt tức thời để bảo vệ bạn khỏi những nguy hiểm được nhận thức: Bạn trải qua những cảm xúc theo bản năng và kịch tính, bao gồm sợ hãi và tức giận; cơ thể của bạn được huy động thông qua những thay đổi sinh lý mạnh mẽ được thiết kế để giúp bạn tồn tại; và sự tập trung thu hẹp và suy nghĩ của bạn nhanh hơn để đảm bảo rằng bạn chỉ chú ý đến mối đe dọa hiện tại và có thể nhanh chóng hành động để giảm thiểu nó.

Như đã tôi nhấn mạnh trong một bài viết trước đó, phản ứng này phục vụ tốt cho con người trong thời kỳ nguyên thủy khi chúng ta phải đối mặt với những nguy cơ rõ ràng và tức thì. Khi đó, không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc ứng phó ngay lập tức và khẩn cấp nếu muốn có cơ hội sống sót.

Tuy nhiên, do tính chất đa dạng của nhiều khía cạnh trong cuộc sống ngày nay, tư thế phòng thủ này có thể làm giảm đi cơ hội sống sót hay thành công trong cuộc sống của bạn. Điều trớ trêu là bản năng đe dọa đã từng đảm bảo an toàn và hạnh phúc cho chúng ta (chưa kể đến tương lai của nhân loại), nhưng ngày nay nó thực sự có thể gây hại và làm cuộc sống của chúng ta trở nên tồi tệ hơn nhiều.

Đối mặt với mối đe dọa

Không thực tế khi kỳ vọng rằng bạn sẽ không bao giờ trải qua cuộc sống với thiên hướng đe dọa nữa. Chúng ta đều mong muốn trở nên bình tĩnh, điềm nhiên và tự chủ khi đối mặt với những thăng trầm của cuộc sống (đặc biệt là những lúc khó khăn), nhưng điều đó hiếm khi xảy ra, ít nhất là ban đầu. Bởi vì phản ứng đe dọa đã ghi nhớ trong não chúng ta qua hàng triệu năm tiến hóa, một số cảm giác đe dọa là một phần tất yếu của cuộc sống trọn vẹn. Do đó, việc nhận biết sự hiện diện của phản ứng đe dọa khi đối mặt với những khía cạnh không quan trọng hơn việc bạn có tiếp tục phản ứng với nó theo cách mà tổ tiên nguyên thủy của chúng ta đã làm hay bạn có thể từ bỏ nó và chuyển hướng sang thách thức.

Nhận biết mối đe dọa.

Nhận ra bản năng đe dọa của bạn khi nó xảy ra không phải là điều kỳ diệu; vấn đề chỉ là bạn mở rộng sự nhận thức của mình khi các sự kiện bất ngờ hoặc không mong muốn xảy ra trong cuộc sống của bạn. Chỉ cần hiểu rõ sự khác biệt giữa bản năng đe dọa và phản ứng thách thức, bạn có thể tự điều chỉnh tốt hơn khi bản năng đe dọa được kích hoạt. Ban đầu, bạn có thể không nhận ra bản năng đe dọa của mình sẽ kích hoạt cho đến khi tình huống đã qua. Nhưng theo thời gian, khi độ nhạy cảm với bản năng đe dọa tăng lên, bạn sẽ nhận ra sự hiện diện của nó và có thể làm gì đó để xử lý nó.

Chấp nhận sự đe dọa.

1. Cho phép bản năng đe dọa chi phối bạn và kiểm soát suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng của bạn. Dựa vào bản năng cũ và không còn phù hợp này để điều hướng cuộc sống hiện đại có thể không mang lại lợi ích cho bạn.

2. Thử bỏ qua hoặc hướng sự chú ý của bạn khỏi phản ứng đe dọa với hi vọng rằng nó sẽ biến mất. Thực tế là bản năng đe dọa của bạn đã phát triển để giữ cho 'chuông báo động' luôn vang lên để đảm bảo bạn có hành động phù hợp. Thay vào đó, nó thường tồn tại và trở nên mạnh mẽ hơn nếu không được kiểm soát tích cực. Vì vậy, phản ứng đe dọa có thể trở nên mạnh mẽ như một con khỉ đột nặng 800 pound trong phòng. Điều này có nghĩa là bạn không thể bỏ qua nó lâu và đến lúc đó, có thể đã quá muộn để xử lý nguyên nhân của phản ứng này theo hướng tích cực.

3. Không nhận ra rằng quan điểm của bạn về tình huống đang bị tác động bởi bản năng đe dọa. Bạn không chỉ phải đối mặt với những khó khăn của tình huống và sự không thoải mái của bản năng đe dọa, mà còn phải đối mặt với cảm giác kinh hoàng khi bạn nhận ra nó từ đầu. Đó là một điều tồi tệ khi phải đối mặt với những thách thức và mối đe dọa trong cuộc sống; thậm chí còn tồi tệ hơn khi bạn tự trách mình vì cảm thấy yếu đuối vì không thể đối phó. Những cảm xúc này có thể dẫn đến một chuỗi các tâm trạng tiêu cực và tăng cường sức mạnh của mối đe dọa lên mức đáng kể. Bạn cảm thấy buồn về cảm giác xấu hổ khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn và làm tăng sự nhận thức về mối nguy và tác hại phải đối mặt.

Khi bản năng đe dọa của bạn được kích hoạt, hãy nhẹ nhàng chấp nhận nó như một phản ứng tự nhiên - mặc dù không phải là lý tưởng. Sự chấp nhận giúp giảm áp lực từ cảm giác đe dọa, giảm sự rối loạn và xung đột bên trong bạn, và làm cho mối nguy trở nên ít đáng sợ và thực tế hơn. Bằng cách không tìm kiếm sự phức tạp trong những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực về mối đe dọa, bạn không chỉ cảm thấy thoải mái hơn mà còn giảm bớt sức mạnh mà mối đe dọa có thể tạo ra và giải phóng năng lượng để bạn có thể đối phó với thách thức một cách tích cực hơn.

Hiểu về mối đe dọa.

Các tình huống khó khăn trong cuộc sống thường tạo ra một 'đợt sóng' gây áp lực đối với bản năng đe dọa. Có những mối đe dọa rõ ràng như vấn đề sức khỏe hoặc tài chính. Nhưng những mối đe dọa mở cửa này thường gây ra những 'khủng hoảng về bản thân' bên trong nhận thức đe dọa của chúng ta về bản thân. Ví dụ, việc mất việc có thể làm bạn thất vọng về khả năng của mình. Bệnh tật có thể gợi lên nỗi lo sợ về cái chết. Để biến mối đe dọa thành thách thức, bạn cần hiểu và giải quyết cả hai cấp độ của mối đe dọa hiện tại.

Đối mặt với mối đe dọa.

Một biểu hiện mạnh mẽ cho sự chuyển đổi từ tư duy đe dọa sang tư duy thách thức là khả năng chống lại bản năng sâu kín đã kiểm soát các phản ứng này từ khi con người tồn tại trên trái đất. Nếu bạn có thể nhận ra ngã ba trên con đường và lựa chọn 'con đường tốt' thay vì 'con đường xấu', bạn sẽ đạt được một chiến thắng lớn trong việc chuyển sang phản ứng với thách thức và khả năng đối mặt với những tình huống khó khăn trong cuộc sống một cách tích cực và xây dựng. Việc phát triển khả năng nhận biết điểm ngã ba này trên con đường quan trọng đến mức mà quân đội sử dụng nó để gắn nhãn cho việc phát triển ngã ba trong quy trình là “Lộ trình hành động” (Courses of Actions - COA), trong đó mục tiêu là đánh giá rủi ro, xác định các kết quả có thể xảy ra, và sau đó chọn một COA giảm thiểu mối đe dọa tốt nhất.

Phản ứng thông thường nhất khi đối mặt với một tình huống khó khăn trong cuộc sống bắt đầu bằng việc không làm gì cả. Sự dừng lại này so với sự kiện cuộc sống vừa được trình bày cho phép bạn ngăn chặn bản năng đe dọa trước khi nó có thể kiểm soát hoàn toàn bạn và trước khi nó gây hại.