Buzz
Dù bạn nghĩ mình chỉ mua những thứ cần thiết, nhưng thực tế, người bán sẽ áp dụng tâm lý học để thúc đẩy hành vi mua sắm của bạn, và tiền sẽ biến mất khỏi túi bạn theo cách đó.
Có lẽ bạn đã từng nhận ra sự thay đổi vị trí của các mặt hàng khi đi mua sắm tại cửa hàng. Có thể gói giấy ăn không còn nằm ở chỗ quen thuộc, hoặc bạn phải tìm kiếm hộp tương cà chua mất rất nhiều công sức.
Vì sao cửa hàng thích thay đổi vị trí hàng hóa như vậy? Đáp án đơn giản, việc di chuyển vị trí hàng hóa khiến khách hàng tiếp xúc với nhiều loại sản phẩm khác nhau trong quá trình mua sắm. Điều này thúc đẩy người dùng mua những thứ ngoài kế hoạch vì họ sẽ cảm thấy cần thêm vào giỏ hàng trong khi tìm kiếm sản phẩm cần mua.
Hiện Tượng Mua Sắm Theo Bốc Đồng
Nghiên cứu cho thấy đến 50% sản phẩm được bán ra là kết quả của hiện tượng bốc đồng của người tiêu dùng, và hơn 87% người tiêu dùng mua sắm một cách đột ngột, không có kế hoạch trước.
Mặc dù có nhiều yếu tố góp phần vào hiện tượng mua sắm bốc đồng, như nhu cầu và thiếu kiểm soát bản thân, nhưng các chương trình khuyến mãi như 'mua 1 tặng 1', giảm giá hoặc hàng trưng bày,... thường là nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này.
Một ưu đãi hấp dẫn có thể tạo ra cảm giác hứng thú tạm thời ở người tiêu dùng, đẩy họ vào tình trạng khó khăn khi phải quyết định mua sắm một cách hợp lý. Chúng ta thường bị thu hút bởi ý nghĩ 'tiết kiệm' khi mua hàng ngay lúc đó, và điều này khiến chúng ta bỏ qua những suy nghĩ liệu món đồ đó thực sự cần thiết hay không. Sự thích thú ngay tức thì thường khó có thể từ chối.
Bán hàng theo gói là một chiêu trò khác mà các cửa hàng sử dụng để kích thích hiện tượng mua sắm bốc đồng ở khách hàng.
Có lẽ bạn đã từng gặp phải tình huống này. Các sản phẩm hấp dẫn được đóng gói lại và bán với giá ưu đãi. Ví dụ điển hình là các thiết bị chơi game, thường được kèm theo 2 hoặc 3 phụ kiện khác. Các cửa hàng tạp hóa cũng thường có các gói combo ăn uống giảm giá, thậm chí trên các trang web cũng thường có nhiều gói ưu đãi khác nhau.
Mua Sắm Có Thể Vừa Là Người Bạn Vừa Là Kẻ Thù
Mặc dù các biện pháp này có thể giúp các nhà bán hàng tăng doanh số, nhưng chúng cũng gây ra nhiều vấn đề cho người tiêu dùng.
Rõ ràng, mua sắm bốc đồng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của khách hàng. Hiện tượng này gây ra cảm giác tội lỗi và xấu hổ, khiến họ trở nên căng thẳng, mệt mỏi và suy sụp.
Thậm chí, mua sắm bốc đồng có thể dẫn đến mua sắm quá mức, đặc biệt khi người mua không có khả năng chi trả đủ.
Nói đi cũng phải nói lại, điều này cũng không hoàn toàn tiêu cực.
Nghiên cứu chỉ ra rằng mua sắm trực tuyến kích thích hormone 'hạnh phúc' dopamine. Khi nhận được niềm vui, não bộ con người sẽ sản sinh hormone này. Vì vậy, việc chờ đợi món đồ từ mạng thường khiến ta thấy thích thú hơn khi mua trực tiếp tại cửa hàng.
Nếu cảm giác tuyệt vời đó được kiểm soát thì tốt, nhưng thật đáng tiếc không phải lúc nào cũng có thể. Cảm giác thích thú đôi khi có thể khiến ta trở nên nghiện mua sắm, khi muốn tiếp tục cảm nhận niềm vui và hạnh phúc, dẫn đến việc mất kiểm soát trong việc mua sắm.
Mặt khác, mua sắm cũng có thể giúp tái thiết tính kiểm soát của bản thân.
Khi buồn hoặc lo lắng, chúng ta thường cảm thấy mọi thứ đều trở nên quá khó kiểm soát. Nhưng khi mua sắm, chúng ta có thể tự chủ đưa ra các quyết định (nơi mua, mua gì,...), giúp tạo ra cảm giác kiểm soát và giảm bớt căng thẳng. Do đó, mua sắm có thể mang lại ý nghĩa sâu sắc hơn chúng ta nghĩ.
Người Bán Cũng Có Thể Hỗ Trợ Khách Hàng
Mặc dù có vẻ như các cửa hàng không giảm bớt sự nghiện mua sắm, nhưng nếu muốn, họ có thể tích cực ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của khách hàng.
Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều đang nỗ lực giảm tỷ lệ béo phì, và chính phủ Anh đã đưa ra quyết định hạn chế các chương trình khuyến mãi đối với các loại thực phẩm không lành mạnh, như thực phẩm chứa đường, muối và chất béo bão hòa, tại các cửa hàng lớn từ tháng 10/2022.
Chiến lược này có thể thực sự mang lại hiệu quả.
Trong một số trường hợp, việc loại bỏ các thực phẩm hấp dẫn ở quầy thanh toán có thể giúp giảm đến 76% lượng thực phẩm chứa đường được bán ra.
Một nghiên cứu mới đây cũng chỉ ra rằng, khi đưa hàng hóa gần hơn với khách hàng (qua vị trí và chỉ dẫn dễ hiểu), đặc biệt là với nhóm thực phẩm lành mạnh, người mua có thể đưa ra những lựa chọn tốt hơn cho bản thân.
Cuối cùng, chìa khóa để kiểm soát mua sắm và đưa ra những quyết định tốt hơn nằm trong chính chúng ta. Chúng ta cần nhận biết hành động của mình khi mua sắm. Một chiến lược cá nhân hiệu quả là không lãng phí thời gian và tiền bạc và thay vào đó, lên danh sách những thứ cần mua và cố gắng tuân thủ danh sách đó. Nhưng đừng quá nghiêm ngặt với bản thân vì việc nói dễ hơn làm, luôn có thể xảy ra.
Tác giả: Cathrine Jansson-Boyd
