Tâm Tư Về Biến Đổi Khí Hậu

Khác biệt so với các thế hệ trước, việc nhìn nhận biến đổi khí hậu như một khái niệm trừu tượng và không liên quan đến cuộc sống hàng ngày đã thay đổi.

Khác biệt so với các thế hệ trước, giới trẻ hiện nay nhận thức rõ hơn về hậu quả của biến đổi khí hậu, đặc biệt là đối với sức khỏe tinh thần của họ. Một thách thức là hệ thống y tế có thể không đủ sẵn sàng để xử lý tình trạng lo âu về khí hậu.

'Rõ ràng là tôi cảm thấy sợ hãi. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm vì tôi không phải là nạn nhân, nhưng tôi cảm thấy hơi xấu hổ vì chỉ tập trung vào bản thân mình' - Hannah Fessler, 16 tuổi, chia sẻ với CBC News trong những ngày Canada trải qua những trận cháy rừng khốc liệt.

Theo Trung tâm chữa cháy rừng Canada, đến cuối tháng 8 đã có hơn 5.800 vụ cháy, thiêu rụi hơn 15,3 triệu ha, khiến mùa cháy rừng này trở thành mùa tồi tệ nhất từ trước đến nay ở quốc gia này. Không chỉ gây ra sự sơ tán hàng nghìn người, khói từ các vụ cháy nghiêm trọng đã khiến chính quyền phải cảnh báo về chất lượng không khí trên khắp đất nước.

Fessler mô tả các vụ cháy rừng ở British Columbia, khu vực lãnh thổ Tây Bắc và trên toàn thế giới như là 'một cơn ác mộng', khiến cô lo sợ về hiện tại và nghi ngờ về tương lai của các bạn trẻ như mình.

Lo âu về tác động hiện tại

'Một số người thân của tôi không tin vào biến đổi khí hậu. Họ cho rằng đó chỉ là một ý tưởng giả mạo. Nhưng tôi tin vào nó. Điều này rất thực tế vì chúng tôi đang chứng kiến nó mỗi ngày' - Adriana Silva, 18 tuổi, chia sẻ.

Nghiên cứu về 'Lo lắng về biến đổi khí hậu ở giới trẻ' được công bố trên Tạp chí Sức khỏe Tâm thần Nature vào tháng 5-2023 đã phân tích những nỗi lo lắng về biến đổi khí hậu ở giới trẻ. Theo đó, trong thập kỷ qua, hàng loạt thách thức từ biến đổi khí hậu đã chuyển từ dự báo thành hiện thực.

Ngoài các thương tích, bệnh tật và tử vong do các nguy cơ môi trường, biến đổi khí hậu cũng gây ra các rủi ro nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần. Các tình trạng rối loạn căng thẳng sau cơn sốc (PTSD), lo lắng, trầm cảm và các vấn đề học tập chỉ là một số trong những vấn đề tâm lý liên quan đến khí hậu đã được ghi nhận ở người trẻ.

Theo nghiên cứu, trẻ em và thanh thiếu niên vẫn đang phát triển các khả năng tâm lý và sinh lý để đối phó với hậu quả của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, họ đặc biệt dễ bị tổn thương về mặt tâm thần do các tác động của biến đổi khí hậu.

Trong trận lũ lụt ở Pakistan năm 2010, 3/4 số trẻ em và thanh thiếu niên từ 10 - 19 tuổi đã trải qua triệu chứng của hội chứng căng thẳng sau chấn thương (PTSD).

Ba đường lo

Theo tiến sĩ Lindsay McCunn - chủ tịch bộ phận tâm lý học môi trường của Hiệp hội Tâm lý Canada, ngoài lo âu về khí hậu, còn có một loại cảm xúc khác liên quan đến biến đổi khí hậu là lo lắng về sinh thái.

Lo lắng về sinh thái xảy ra khi mọi người nhận thức về biến đổi khí hậu và lo ngại về nó, nhưng có khả năng đối phó hiệu quả bằng cách chuẩn bị cho tình huống khẩn cấp hoặc tham gia vào các hoạt động hành động vì khí hậu.

Trong khi đó, lo lắng về khí hậu có thể biến thành tuyệt vọng và gây tê liệt cho một người. 'Tôi tin rằng nhiều người, có hay không nhận ra, đều có thể cảm thấy lo lắng về tình hình môi trường trong tâm trí' - bà McCunn, giáo sư tâm lý học tại Đại học Vancouver Island, chia sẻ với CBC vào ngày 23-8.

Theo McCunn, mỗi người đều có mối liên kết với nơi họ sống, làm việc và giải trí, vì vậy những nguy cơ đối với những nơi đó, như cháy rừng, sẽ gây ra căng thẳng đặc biệt.

Chuyên gia này cho rằng việc nghiên cứu về lo âu về khí hậu là cấp thiết, không chỉ đối với giới trẻ mà còn đối với mọi nhóm dân số. 'Môi trường tồn tại ở khắp mọi nơi. Đó là một phần của cuộc sống của tất cả mọi người, bất kể bạn là ai, bạn làm việc ở đâu, hoàn cảnh của bạn ra sao' - bà nói.

Tình hình y tế không thể đuổi kịp.

Theo bà McCunn, các thành viên của Hiệp hội Tâm lý Canada đồng thuận rằng lo lắng về khí hậu sẽ trở nên nghiêm trọng hơn trong vài năm tới, và không có đủ chuyên gia sức khỏe tâm thần để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng này.

Tiến sĩ Courtney Howard - chuyên gia làm việc cho các dự án về biến đổi khí hậu và sức khỏe của Tổ chức Y tế thế giới - nhắc lại từ tháng 10-2021, WHO đã gọi biến đổi khí hậu là mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe con người.

'Mỗi năm, không khí ô nhiễm là nguyên nhân của sự mất mát 7 triệu sinh mạng trên toàn thế giới. Thuốc lá cũng đã lấy đi 8 triệu sinh mạng. Nguy cơ từ ô nhiễm không khí không kém phần nguy hiểm như thuốc lá, nhưng thông điệp và biện pháp bảo vệ chúng ta khỏi ô nhiễm không khí, nhiên liệu hóa thạch và biến đổi khí hậu vẫn chưa được lan truyền đúng mực' - bà Howard phân tích.

Theo Leslie Davenport, một tư vấn tâm lý khí hậu, việc xác minh lo ngại của bệnh nhân là bước đầu tiên mà mọi bác sĩ cần thực hiện, tiếp theo là gặp gỡ họ tại nơi họ đang sinh sống.

Sự thiếu hiểu biết về vấn đề khí hậu trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần dẫn đến việc các chuyên gia không đánh giá đúng mức lo lắng của bệnh nhân. Kết quả là, mặc dù bệnh nhân có những lo ngại chính đáng, nhưng do thiếu kiến thức về vấn đề khí hậu, nhà chuyên môn có thể đánh giá sai và không thấu hiểu vấn đề của bệnh nhân. Davenport cũng chia sẻ rằng hầu hết bệnh nhân của cô là thanh thiếu niên.

Một giải pháp hiện tại để giúp những người lo lắng về khí hậu là 'kê toa thiên nhiên'. Theo tiến sĩ Melissa Lem - giám đốc PaRx, tổ chức tiên phong trong việc đưa yếu tố 'gần gũi với thiên nhiên' vào kê toa thuốc, bác sĩ sẽ khuyến nghị bệnh nhân dành ít nhất hai giờ mỗi tuần để tiếp xúc với thiên nhiên, mỗi lần ít nhất 20 phút.

Tiêu chuẩn này dựa trên bằng chứng về sự tăng cường hạnh phúc và sức khỏe sau khi tiếp xúc với thiên nhiên trong ít nhất hai giờ, cũng như sự giảm cortisol - hormone gây căng thẳng - trong khoảng thời gian từ 20 đến 30 phút.

Theo Howard, việc kê toa thuốc thiên nhiên cũng là cách nhắc nhở tốt đẹp đối với các bác sĩ. 'Khi suy nghĩ về mức độ mệt mỏi của các nhân viên y tế, việc bác sĩ viết các đơn thuốc yêu cầu bệnh nhân tiếp xúc với thiên nhiên cũng là một thông điệp dành cho họ' - bà phân tích.