Tận hưởng bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu qua góc nhìn mới

Đề bài: Phân tích chi tiết bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

Phần 1: Cấu trúc và ý nghĩa của bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

Phần 2: Mô hình văn mẫu Bình giảng bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

Văn bản mẫu:

Được đánh giá là người sáng tạo với tên gọi Thi sĩ mới, thơ của Xuân Diệu là giọng nói của tâm hồn yêu cuộc sống, đam mê sự giao thoa mãnh liệt. Vì vậy, ông luôn tinh tế với mọi biến động của thế giới, thiên nhiên, và tạo vật. Bài thơ 'Đây mùa thu tới' là minh chứng sống động, thể hiện rõ phong cách đặc biệt của nhà thơ này.

'Đây mùa thu tới' là tác phẩm thuộc bộ sưu tập 'Thơ thơ' (1938), thể hiện sự cảm xúc mãnh liệt trước khung cảnh thu hùng vĩ. Mùa thu, đề tài quen thuộc của nhiều thi nhân, trở thành nguồn cảm hứng vô tận, làm cho họ sáng tạo ra những bản thơ sâu sắc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ đến Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Tản Đà. Tuy nhiên, Xuân Diệu đã nhìn nhận mùa thu qua những biến đổi tinh tế của thiên nhiên, mở đầu bằng hình ảnh buồn đẹp:

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng.

Hình ảnh rặng liễu thanh mảnh và lá mềm rủ xuống như một người thiếu nữ đìu hiu chịu tang. 'Đìu hiu' là từ ngôn ngữ gợi lên nỗi buồn bâng khuâng, tang thương kết hợp với 'buồn' và 'lệ ngàn hàng', tạo nên nỗi buồn vắng lặng. Câu thơ vì thế gợi nên nỗi buồn tê tái nhưng vẫn tinh tế với hình ảnh của người thiếu nữ trẻ trung không quá u buồn. Với trái tim khao khát sống mãnh liệt, Xuân Diệu như nhấn mạnh khi bắt gặp những dấu hiệu mới mẻ của mùa thu:

'Đây mùa thu tới - mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.'

Đằng sau tiếng cười hạnh phúc đó, độc giả có thể tưởng tượng ánh mắt tràn ngập sự thích thú, kinh ngạc của nhà thơ trước sự thay đổi của thời gian và nối tiếp nỗi buồn man mác từ cành liễu rủ. Màu lá vàng, đặc trưng của mùa thu, là nguyên liệu tạo nên chiếc áo mơ phai, làm cho mùa thu được khoác lên bản thân mình tấm áo mới nhẹ nhàng, như mơ mộng. Khổ thơ đầu tiên đã mô tả không gian thơ mộng, buồn bã mà không làm nặng nề bức tranh của đất trời khi bước vào mùa thu.

Khổ thơ thứ hai là bức tranh thiên nhiên trong khu vườn, miêu tả những bước di chuyển tinh tế của thời gian và những cảm xúc mơ hồ trong lòng người:

Hơn một loài hoa đã rơi từ cành
Trong khu vườn, màu đỏ rụa xen lẫn màu xanh;
Những đợt run rẩy rung rinh lá...
Đôi nhánh già gầy xương mỏng manh.

Mùa thu không chỉ hiện hữu trên rặng liễu, trên lá vàng mà còn bước vào khu vườn làm cho hoa tàn, lá úa, cảnh vật thay đổi. 'Hơn một' đề cập đến số lượng không đếm được, tạo cảm giác tàn phai và rơi lụa của hoa lá trong thiên nhiên. Động từ 'rơi' được sử dụng tinh tế, tạo cảm giác sự chuyển động, mùa thu như đang chiếm dần, lá đỏ mở rộng từng chút một và màu xanh dần dần biến mất. Câu thơ 'những đợt run rẩy rung rinh lá' không chỉ thể hiện sự quan sát nhạy bén để nhận ra những biến đổi nhỏ trong thiên nhiên mà còn là sự chia sẻ cảm xúc từ tận đáy lòng nhà thơ, lá run rẩy có thể là tâm hồn của ông cũng đang lo lắng, sợ hãi? 'đôi nhánh già gầy xương mỏng manh' khiến độc giả cảm nhận sự mong manh, lạnh lẽo từ bên trong xương cốt của thảo mộc.

Khổ thơ thứ ba mở ra tầm nhìn của tác giả đến những cảnh vật ở nơi xa xôi, nơi cao nguyên:

Thỉnh thoảng nàng trăng đơn cô
Núi xa mờ nhòe nỗi buồn trôi
Nghe gió lạnh làn sương mỏng
Đò xa chìm vào bóng trời.

Bức tranh thu được tái hiện ở những chiều sâu lớn, không gian thoáng đãng cùng những thứ quen thuộc: đỉnh núi, ánh trăng, dòng sông, bến đò. Trăng trở thành nhân vật như một cô gái đơn cô 'đơn cô', buồn bơ, mơ mộng trước tác phẩm của thu, cái lạnh lùng trải qua từng đám mây làm cho núi non trở nên nhạt nhòa trong sương mù. Gió thổi đều từng cơn, khiến cho con người cảm thấy hoang mang hơn trên những chiếc đò đông người. Động từ 'làn' và nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác 'nghe' đã làm cho điều vô hình trở nên rõ ràng - rét mướt bất ngờ có hình dạng di chuyển trong gió, chạm vào tâm hồn của con người.

Khổ thơ thứ tư mô tả cảnh vật lúc này dường như 'đều trải qua sự run sợ vì sắp phải tàn phai, rơi rụng, ly biệt, chia lìa':

Mây trôi theo từng đám nhỏ, khí trời ảm đạm vì nỗi nhớ xa cách. Người con gái, lòng buồn miên man, tĩnh lặng nhìn xa, suy nghĩ về điều gì.

Đám mây che giấu tâm trạng, 'vẩn từng không', chim hướng về phương Nam tránh rét. Không khí trở nên u ám và đau lòng. Bức tranh thiên nhiên tập trung vào hình ảnh người phụ nữ, trung tâm của mọi sự. Hình ảnh này đánh thức nỗi buồn vắng, người con gái trẻ có lẽ đang khao khát tình yêu, làm cho người ta ngẩn ngơ buồn trước cảnh lạnh lẽo. Xuân Diệu mở ra một không gian bí ẩn, nỗi bâng khuâng khi mùa thu bắt đầu.

Có thể nói rằng Đây mùa thu tới là bức tranh đa dạng về màu sắc, phong phú về đường nét. Bức tranh này là biểu tượng của cảm giác cô đơn, mơ hồ, ngẩn ngơ và buồn vắng. Chỉ khi yêu cuộc sống và hiểu rõ biến động tinh tế của thiên nhiên và con người, nhà thơ mới có thể hiểu được. Qua bức tranh, đọc giả sẽ cảm nhận và đồng cảm hơn với tâm hồn của nhà thơ.