Tânin hay tannoit là một hợp chất polyphenol có trong thực vật có khả năng tạo liên kết bền vững với các protein và các hợp chất hữu cơ cao phân tử khác như các amino axit và alkaloit.
Tên gọi tanin (từ tanna, trong tiếng Đức Thượng cổ có nghĩa là cây sồi, hoặc trong Tannenbaum) ám chỉ việc sử dụng tanin từ gỗ cây sồi để nhuộm da thú. Chúng có khả năng kết hợp với các protein của da động vật sống làm cho da trở nên mềm mại và bền. Thuật ngữ 'tannin' theo nghĩa rộng còn dùng để chỉ các hợp chất polyphenol lớn chứa các nhóm hydroxyl và các nhóm thích hợp khác (như carboxyl) cần thiết để hình thành các phức chất mạnh có phân tử cao.
Các hợp chất tanin rất phổ biến trong nhiều loài thực vật, chúng có vai trò bảo vệ khỏi sự ăn thịt của các loài động vật khác và có thể cũng có tác dụng như thuốc trừ sâu và điều hòa sinh trưởng của thực vật. Chất chua từ tanin tạo ra cảm giác khô và cay đắng trong miệng sau khi ăn trái cây chưa chín hoặc uống rượu vang đỏ. Vì vậy, sự phân hủy tanin theo thời gian đóng vai trò quan trọng trong quá trình chín trái và ủ rượu vang. Trong một số trường hợp bị nhiễm trùng do cắn của rắn độc, các bác sĩ thường sử dụng tanin để làm giảm sự nhiễm trùng của vết thương bằng cách tạo thành các phức chất kết tủa với protein của nọc độc.
Tanin có khối lượng phân tử dao động từ 500 đến hơn 3.000 (với các este axit gallic) và lên đến 20.000 (proanthocyanidin).
Phân bố
Tanin phổ biến chủ yếu trong thực vật bậc cao như sim, hoa hồng, đậu.
Một số loài cây mà côn trùng chí vào để đẻ trứng có thể sản xuất tanin với nồng độ từ 50-70%.
Tác dụng của tanin đối với sức khỏe
Giảm thiểu gốc tự do sinh học
Gốc tự do sinh ra và tích tụ trong cơ thể là nguyên nhân gây bệnh và làm gia tăng quá trình lão hóa. Các polyphenol trong tanin giúp khử gốc tự do hiệu quả, ví dụ như axit gallic và isoflavone có khả năng hấp thụ lên đến 5% catechin và glucoside, mặc dù hàm lượng phenol thấp nhất như proanthocyanidins và galloylated catechin trong lá trà và anthocyanin.
Phòng ngừa bệnh tim mạch
Nghiên cứu đã chứng minh rằng polyphenol trong rượu vang đỏ có thể bảo vệ tim mạch khỏi các vấn đề bệnh lý. Polyphenol giúp giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa cục máu đông và làm giảm nguy cơ đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não.
Hoạt động chống oxy hóa
Theo nghiên cứu của viện Linus Pauling và Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA), flavonoids có nồng độ thấp trong thực phẩm không có tác động đáng kể đến chống oxy hóa. Tuy nhiên, với nồng độ cao như trong rượu vang, chè đen... có tác dụng phòng chống oxy hóa rõ rệt.
Các nhà sản xuất rượu vang thường không sử dụng bất kỳ phụ gia nào trong quá trình sản xuất để polyphenol tự nhiên giúp bảo quản hương vị và ngăn ngừa tác động của môi trường. Điều này cũng là lý do một số loại rượu vang đỏ có thể lão hoá trong nhiều năm.
Phòng ngừa ung thư
Gần đây, một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu và Phòng ngừa Ung thư Mỹ đã phát hiện ra rằng trà xanh chứa polyphenol E có khả năng ngăn chặn sự phát triển khối u ung thư đường ruột. Các polyphenol, đặc biệt là flavan-3-ol (catechin), có tác dụng phòng ngừa ung thư và ức chế các tác nhân gây đột biến. Một số polyphenol cũng có tính chất tương tự như các loại thuốc chống ung thư như etoposide và doxorubicin.
- Polyphenol
Sách về tanin
- Danh mục các tài liệu
Chú thích
- Calvi L., Mwalongo G. C. J., Mwingira B. A., Riedl B., Shields J. A. (1995). “Đặc điểm của Keo dựa trên Tannin Sồi cho Tanzania”. Holzforchung. 49 (2).Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Liên kết bên ngoài
- Tannin: những phân tử hấp dẫn nhưng đôi khi nguy hiểm
- Hóa học TanninPDF (1.41 MB)
- Haslam, Edwin (1989). Các polyphenol thực vật: tannin thực vật được xem lại. CUP Archive. ISBN 978-0-521-32189-1.