Phần I
Khám phá nội dung bài Nghị luận về một sự kiện hiện tượng, đời sống
Đọc đoạn văn (trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 2) và trả lời câu hỏi
a) Trong văn bản trên, tác giả thảo luận về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng ấy có những biểu hiện như thế nào? Tác giả có nêu rõ được vấn đề đáng quan tâm của hiện tượng đó không? Tác giả đã làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy?
b) Có thể có những nguyên nhân nào tạo nên hiện tượng đó?
c) Bệnh lề mề có những tác hại gì? Tác giả phân tích những tác hại của bệnh lề mề như thế nào? Bài viết đã đánh giá hiện tượng đó ra sao?
d) Bố cục của bài viết có mạch lạc và chặt chẽ không? Vì sao?
Trả lời:
a)
- Trong văn bản Bệnh lề mề, tác giả thảo luận về một hiện tượng phổ biến trong đời sống: bệnh lề mề coi thường giờ giấc.
- Những biểu hiện của hiện tượng đó là không tuân thủ giờ giấc, đi muộn, không coi trọng thời gian. Tác giả đưa ra sự đối lập: những người không chậm chút nào khi đi du lịch, đi họp mặc dù họ đã muộn.
b)
- Thiếu tự trọng, không tôn trọng người khác.
- Chỉ quan tâm đến thời gian của bản thân, bỏ qua thời gian của người khác.
- Thiếu trách nhiệm, không quan tâm đến công việc cộng đồng.
c)
- Bệnh lề mề gây phiền toái cho người khác, lãng phí thời gian, và khiến cho việc giải quyết vấn đề trở nên khó khăn hơn.
- Tác giả tường thuật về hậu quả của bệnh lề mề: tạo ra xích mích trong nhóm (ví dụ như họp muộn, không tìm hiểu kỹ vấn đề vì thiếu thời gian).
d) Văn phong của bài viết ngắn gọn, súc tích, có cấu trúc rõ ràng. Đầu tiên là mô tả hiện tượng, sau đó là phân tích nguyên nhân và hậu quả, cuối cùng là đề xuất giải pháp.
Phần II
THỰC HÀNH
Câu 1
Câu 1 (trang 21 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Thảo luận: Hãy nêu các sự kiện, hiện tượng tốt, đáng biểu dương của các bạn, trong nhà trường, ngoài xã hội. Trao đổi xem sự việc, hiện tượng nào đáng để viết một bài nghị luận xã hội và sự việc, hiện tượng nào thì không cần viết.
Trả lời:
Một số sự việc tốt đáng biểu dương của các bạn:
- Nỗ lực học hỏi, vượt qua khó khăn trong học tập.
- Biểu hiện hiếu khách trong gia đình
- Tính đoàn kết, tình bạn trong lớp học
- Tuân thủ lời hứa, đúng giờ
- Giữ gìn kỷ luật, không phạm pháp...
=> Những sự kiện trên đều có thể trở thành vật liệu cho một bài nghị luận xã hội.
Bài 2
Bài 2 (trang 21 SGK Ngữ văn 9, tập 2)
Một cuộc khảo sát 2000 thanh niên nam ở Hà Nội năm 1981 cho thấy: từ 11 đến 25 tuổi: 25% các em đã sử dụng thuốc lá; từ 16 đến 20 tuổi: 52%; trên 20 tuổi: 80%. Tỉ lệ này tương đương với các nước châu Âu. Trong số các em sử dụng thuốc lá, có đến 80% thường xuyên gặp triệu chứng như ho hen, khạc đờm, đau ngực, trong khi chỉ có không đến 1% trong số những em không hút thuốc có các triệu chứng tương tự (theo Nguyễn Khắc Viện). Có nên viết một bài nghị luận về hiện tượng này không? Tại sao?
Phản hồi:
Hiện tượng hút thuốc lá ở thanh niên nam là một đề tài đáng để viết một bài nghị luận:
- Đây là một hiện tượng thực tế, phổ biến trong xã hội
- Hút thuốc lá gây hại lớn cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng xã hội.
- Cần đề xuất các biện pháp giải quyết vấn đề này.