Tạo nội dung cho bài văn 'Ông già đánh cá và chú cá vàng' từ sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6 phần 2: Đôi cánh diều - phần chi tiết

Nội dung chính

Chuẩn bị 1

Trả lời câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nhận biết được các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể.

Phương pháp giải:

Đọc trước văn bản, liệt kê ra các sự việc chính.

Lời giải chi tiết:

Các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể:

- Một ông lão nghèo ra biển đánh cá, hai lần thả lưới đều không được gì đến lần thứ ba, lão kéo được một con cá vàng. Cá vàng kêu van xin thả về biển và hứa trả ơn.

- Về đến nhà, ông lão kể chuyện cho vợ nghe, mụ vợ mắng ông lão và đòi cá vàng đáp ứng yêu cầu của mụ.

+ Lần thứ nhất, mụ đòi một cái máng lợn ăn mới.

+ Lần thứ hai, mụ đòi một cái nhà rộng.

+ Lần thứ ba, mụ đòi làm một bà nhất phẩm phu nhân.

+ Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng.

+ Lần thứ năm, mụ đòi làm Long Vương ngự trên mặt biển. Lần này, cá vàng tức giận nhưng không nói gì.

- Khi ông lão trở về, trước mắt lão lại thấy túp lều nát ngày xưa và mụ vợ ngồi trên máng lợn sứt mẻ.

Chuẩn bị 2

Trả lời câu 2 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Xác định các nhân vật trong truyện và tìm hiểu đặc điểm tính cách của nhân vật chính (qua ngoại hình, điệu bộ, hành động, lời nói, suy nghĩ,...)

Phương pháp giải:

Từ hành động và cách cư xử, xác định tính cách của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm tính cách:

+ Ông lão: thật thà, tốt bụng, không tham lam nhưng nhu nhược thể hiện qua những lần ra biển làm theo ý của mụ vợ.

+ Mụ vợ: tham lam vô độ, quá quắt, bạc tình thể hiện qua những mong muốn vô lí và thái độ 'ăn cháo đá bát' với người đã mang ơn cho mình.

Chuẩn bị 3

Trả lời câu 3 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chỉ ra được các chi tiết ảo và tác dụng của chúng trong truyện.

Phương pháp giải:

Liệt kê và trình bày các chi tiết thần kì trong truyện.

Lời giải chi tiết:

- Chi tiết tưởng tượng kì ảo:

+ Cá vàng khi mắc lưới cất tiếng xin tha và hứa trả ơn

+ Mỗi lần ra biển ông lão gọi cá vàng thì con cá sẽ bơi lên

+ Cá vàng có phép thuật thực hiện điều ước của ông và cũng có thể lấy lại tất cả.

=> Tác dụng của những chi tiết kì ảo khiến câu chuyện li kì hấp dẫn, làm nổi bật giá trị nội dung, ý nghĩa của tác phẩm

Săn lùng 4

Giải mã câu 4 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Suy tư về ý nghĩa của câu chuyện, những thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt.

Phương thức giải:

Từ phần kết thúc của câu chuyện, rút ra bài học tác giả muốn truyền đạt.

Lời giải chi tiết:

Thông điệp ý nghĩa: khen ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và truyền tải bài học xứng đáng đến với kẻ tham lam, bội bạc, từ đó thể hiện hoài bão của dân ta về một xã hội công bằng: kẻ ác độc, tham lam, bội bạc cuối cùng sẽ bị trừng phạt.

Săn lùng 5

Giải đáp câu 5 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Liên kết với hiểu biết và trải nghiệm cá nhân để áp dụng vào việc hiểu truyện và rút ra những bài học, kinh nghiệm quý báu.

Phương thức giải:

Từ văn bản, rút ra bài học cho bản thân.

Lời giải chi tiết:

- Bài học: sống với tinh thần biết ơn, đạo đức, biết ơn những người đã giúp đỡ mình và đối xử lương thiện với mọi sinh linh xung quanh. Chính từ đó, cuộc sống của chúng ta mới có giá trị.

Săn lùng 6

Giải mã câu 6 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nghiên cứu trước truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, tìm hiểu thêm về tác giả: A-lếch-xan-dro Xec-ghe-e-vich Pu-skin (Aleksandr Sergeyevich Pushkin).

Phương thức giải:

Tìm kiếm thông tin bổ sung từ sách, báo hoặc internet.

Lời giải chi tiết:

Khám phá về tác giả: A-lech-xan-dro Xec-ghe-e-vich Pu-skin ( Aleksandr Sergeyevich Pushkin)

- Là một nhà thơ, nhà viết kịch và tiểu thuyết gia Nga trong thời kỳ Lãng mạn. Ông được coi là nhà thơ vĩ đại nhất của Nga và là người sáng lập nền văn học Nga hiện đại.

- Các tác phẩm của ông được coi là kiệt tác, bao gồm bài thơ Người kị sĩ bằng đồng và bộ phim truyền hình Người khách bằng đá, câu chuyện về sự sa ngã của Don Juan.

- Pushkin đặt nền móng cho sự phát triển lâu dài và hiệu quả của văn học hiện thực Nga bằng cách trình bày ngắn gọn hiện thực. 

- Ông thích tiểu thuyết trong thơ hơn Eugene Onegin, một công trình mà ông viết trong suốt cuộc đời và khởi đầu cho truyền thống tiểu thuyết lớn của Nga, tập trung vào một vài nhân vật chính nhưng với đặc điểm tính cách rất khác biệt.

Hiểu biết 1

Trả lời câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Các chi tiết nào thể hiện hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão đối xử với cá vàng?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn (1), liệt kê các chi tiết về hoàn cảnh và cách ông lão đối xử.

Lời giải chi tiết:

- Chi tiết về hoàn cảnh sống của ông:

+ Ngày trước, có một cặp vợ chồng ông lão sống cùng nhau trong một túp lều rách nát bên bờ biển.

+ Ngày nào chồng cũng ra biển đánh cá, còn vợ thì ở nhà kéo sợi.

=> Hoàn cảnh khó khăn, giản dị.

- Chi tiết về cách ông lão đối xử với cá vàng:

+ Ngạc nhiên, nhưng rồi ông cũng thả con cá trở lại biển.

+ Trời phù hộ anh! Anh quay về với biển đi. Ta không yêu cầu gì cả, ta cũng không mong gì cả.

=> Tính cách: tốt bụng, nhân từ, giúp đỡ mà không mong đợi phần thưởng.

Hiểu biết 2

Trả lời câu 2 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Lần đầu tiên, vợ ông lão đã yêu cầu ông điều gì? Tình hình biển thế nào trong lúc đó?

Phương pháp giải:

Chú ý đọc phần (2)

Lời giải chi tiết:

Lần thứ nhất:

- Bà vợ yêu cầu ông lão quay lại biển để xin con cá vàng một cái máng để lợn ăn.

- Trong khi đó, biển êm đềm, sóng nhẹ nhàng.

Tiếp tục đọc 3

Trả lời câu 3 (trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Sự khác biệt giữa lần thứ hai và lần thứ nhất trong đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão là gì? Tiếp tục tập trung vào mô tả cảnh biển trong phần này.

Phương pháp giải:

Chú ý đọc phần (3)

Lời giải chi tiết:

Lần thứ hai:

- Sự khác biệt trong đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão lần này so với lần trước là một mức độ ước nguyện lớn hơn: Bà muốn một tòa nhà đẹp.

- Cảnh biển trong lần này: biển đã nổi sóng.

Tiếp tục đọc 4

Trả lời câu 4 (trang 13 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Câu nào nêu lên sự mới mẻ trong yêu cầu và thái độ của vợ ông lão? Có gì thay đổi trong cảnh biển so với lần trước?

Phương pháp giải:

Chú ý đọc phần (4)

Lời giải chi tiết:

- Câu nào phản ánh sự mới mẻ trong yêu cầu và thái độ của vợ ông lão: Cơ sao lại ngốc vậy! Thật khờ dại! Chỉ muốn có một căn nhà thôi à? Ôi trời ơi! Hãy đi tìm con cá ngay và nói với nó rằng tôi không muốn là một bà nông dân, tôi muốn trở thành một bà phu nhân hoàng gia kia!

- Cảnh biển lần này: biển nổi sóng dữ dội.

Tiếp tục đọc 5

Trả lời câu 5 (trang 13 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong phần này, lần này vợ ông lão yêu cầu điều gì? Thái độ của bà ấy với ông lão như thế nào?

Phương pháp giải:

Chú ý đọc phần (5)

Lời giải chi tiết:

- Trong phần 5, vợ ông lão yêu cầu muốn làm nữ hoàng

- Thái độ của bà ấy với chồng lúc này rất tàn nhẫn, vô tình:

+ Gọi ông bằng từ mày - bà

+ Bắt chồng đi quét dọn chuồng ngựa

+ Đánh ông khi ông không muốn đi

+ Đe dọa lôi ông ra biển nếu ông không đi

Tiếp tục đọc 6

Trả lời câu 6 (trang 14 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong phần 6, vợ ông lão muốn con cá vàng làm gì? Tác giả đã miêu tả cảnh biển trong phần này như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần (6) và trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Trong phần 6, vợ ông lão muốn con cá vàng biến cô thành Long Vương trị vì trên biển để phục vụ mục đích của mình.

- Mô tả cảnh biển ở đây: biển đang nổi sóng đậm.

Tiếp tục đọc 7

Trả lời câu 7 (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Quan sát bức tranh để hiểu nội dung được nhắc đến trong đó, nét mặt của ông lão và bà vợ cho thấy điều gì?

Phương pháp giải:

Chú ý quan sát bức tranh.

Lời giải chi tiết:

- Bức tranh là hình ảnh sau 5 lần ông lão đi biển xin, khi ông yêu cầu cho vợ trở thành Long Vương, điều ước này khiến cá cáu mà đưa mọi thứ trở về như cũ. Bức tranh thể hiện ông lão trở về và kinh ngạc trước cảnh nhà như cũ và vợ ngồi trước nhà hận thù.

Tổng kết cuối cùng 2

Trả lời câu 2 (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Từ bảng phân tích trên, em nhận xét gì về tính cách của vợ ông lão đánh cá và ông lão đánh cá?

Phương pháp giải:

Xem xét các sự kiện và nhận định về tính cách của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Tính cách của nhân vật:

+ Ông lão: trung thực, hào hiệp, không tham lam nhưng yếu đuối thể hiện qua việc tuân theo mọi yêu cầu của mụ vợ.

+ Mụ vợ: tham lam đến tột cùng, cứng đầu, tội ác hiện hình qua những mong muốn vô lý và thái độ khắc nghiệt với người đã từng giúp đỡ mình.

Tổng kết cuối cùng 3

Trả lời câu 3 (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi ra sao? Theo em, sự thay đổi đó mang ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Quan sát cảnh biển trong từng đoạn văn để đưa ra nhận định.

Lời giải chi tiết:

- Biển thay đổi như sau:

+ Lần 1: biển êm đềm

+ Lần 2: sóng biển bắt đầu nổi lên

+ Lần 3: sóng biển nổi dữ dội

+ Lần 4: biển động đột ngột

+ Lần 5: sóng biển ầm ầm

- Ý nghĩa của sự biến đổi: Biển cũng thể hiện sự phẫn nộ trước lòng tham lam không đáy và sự tàn bạo của mụ vợ. Biển không chỉ là một phần của tự nhiên mà còn tham gia vào cốt truyện. Thái độ của biển cũng phản ánh thái độ của người dân khi chứng kiến sự thay đổi của mụ vợ. Ban đầu, khi yêu cầu còn hợp lý thì biển êm đềm, nhưng dần dần trở nên giận dữ khi thấy sự tham lam vô độ và sự lừa dối.

Tổng kết cuối cùng 4

Trả lời câu 4 (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Bài học bạn học được từ câu chuyện này là gì?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và rút ra bài học cho bản thân.

Lời giải chi tiết:

Bài học: Tôn trọng và biết ơn những người có lòng nhân từ, đồng thời nhận biết và đối diện với sự tham lam và bội bạc, từ đó phản ánh mong ước của xã hội về một cộng đồng công bằng: kẻ xấu, tham lam, bội bạc cuối cùng sẽ bị trừng phạt.

Tổng kết cuối cùng 5

Trả lời câu 5 (trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Hãy chỉ ra một điểm tương đồng và một điểm khác biệt nổi bật giữa truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện dân gian (Gợi ý: tìm điểm tương đồng và khác biệt về tác giả; yếu tố huyền bí, kì diệu; loại nhân vật;...).

Phương pháp giải:

Suy luận và so sánh giữa hai truyện.

Lời giải chi tiết:

- Điểm tương đồng giữa Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện dân gian:

+ Có yếu tố huyền bí, kì diệu:

+ Nhân vật theo mô-típ: người tốt gặp được điều may mắn, kẻ tham lam sẽ phải chịu trừng trị

- Điểm khác biệt giữa Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện dân gian:

+ Văn học dân gian là sản phẩm của nền văn hóa dân gian được truyền miệng qua nhiều thế hệ

+ Trong khi đó, tác phẩm trên do tác giả Nga sáng tác