Có lúc bạn đã băn khoăn phải làm sao để phân biệt giữa cái mới và cái cũ? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn. Hãy so sánh và đối chiếu một bài thơ từ trào lưu Thơ mới với một bài thơ từ thời kỳ trung đại để nhận biết những điểm khác biệt.
Nội dung chính
Tác phẩm đã nêu rõ nội dung cốt yếu của tinh thần Thơ mới: Lần đầu tiên chữ tôi với cái nghĩa tuyệt đối của nó, xuất hiện trong thi ca đồng thời cũng nói lên cái bi kịch ngấm ngầm trong hồn người thanh niên lúc bấy giờ. |
Trước khi đọc 1
Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Có lúc bạn đã băn khoăn phải làm sao để phân biệt giữa cái mới và cái cũ? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn.
Phương pháp giải:
Dựa trên kinh nghiệm cá nhân để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đã từng có rất nhiều lúc em phải đối mặt với sự khó khăn khi phải phân biệt cái mới và cái cũ. Đôi khi chỉ là việc lựa chọn trang phục để mặc, đã có lần em mất nhiều thời gian vì không biết nên chọn áo mới mẹ mua hay váy cũ bố tặng vì áo mới có vẻ đẹp nhưng em không thích hoa văn của nó, trong khi váy cũ lại có hoa văn và kiểu dáng mà em yêu thích. Hoặc khi chọn bạn bè, nhiều lúc có truyện vui, em phân vân không biết nên kể cho bạn lâu năm nghe hay kể cho bạn mới quen nhưng thân thiết… Đôi khi điều này khiến em cảm thấy khó chịu và mất thời gian vì những suy nghĩ phải cân nhắc khiến em không biết nên chọn lựa như thế nào là hợp lý.
Trước khi đọc 2
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Bạn hãy lựa chọn và so sánh một bài thơ thuộc phong trào Thơ mới với một bài thơ thuộc thời kì trung đại để tìm ra những điểm khác biệt.
Phương pháp giải:
Dựa vào sự hiểu biết của bản thân và kết hợp với tìm kiếm thông tin trên mạng để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Hai bài thơ: Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan) và Vội vàng (Xuân Diệu)
* So sánh
- Giống nhau: cả hai bài thơ đều thể hiện tâm tư, tình cảm, suy ngẫm của nhà thơ về cuộc đời
- Khác nhau:
Tên tác phẩm Tiêu chí |
Qua Đèo Ngang |
Vội vàng |
Thể thơ |
Thất ngôn bát cú Đường luật |
Tự do |
Nhịp điệu |
4/3 |
3/5, 2/1/2 |
Nội dung |
Qua con mắt của một người tha hương, bài thơ là bức tranh thiên nhiên và con người nơi Đèo Ngang vắng vẻ, hiu quạnh cùng đượm buồn với nỗi nhớ nước thương nhà của tác giả. |
Bài thơ là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt, nhưng đằng sau đó là một quan niệm nhân sinh mới chưa thấy trong thơ ca truyền thống. |
Nghệ thuật |
- Tả cảnh hữu tình, lấy cảnh vật để tả tâm trạng con người - Nghệ thuật đảo ngữ, sử dụng từ láy
|
- Câu đặc biệt, câu cảm thán - Câu hỏi tu từ - Ẩn dụ, động từ mạnh
|
Trong khi đọc 1
Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Hãy chú ý vào vấn đề được đưa ra để thảo luận.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần mở đầu của tác phẩm, chú ý đến các từ khoá.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Vấn đề được đặt ra để thảo luận ở đây là về tinh thần của thơ mới.
Trong khi đọc 2
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Những thách thức trong việc phân biệt giữa thơ mới và thơ cũ là gì?
Phương pháp giải:
Chú ý đến hai dòng thơ được tác giả trích dẫn trong bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Theo tác giả, những thách thức trong việc phân biệt giữa thơ mới và thơ cũ nằm ở chỗ không phải tất cả nhà thơ cổ điển sẽ viết những dòng thơ mang hương vị truyền thống, u ám và buồn bã, cũng không phải tất cả nhà thơ mới đều sáng tạo và táo bạo, đôi khi họ cũng viết những dòng thơ mang phong cách cổ điển. Điều này thể hiện sự linh hoạt của cảm xúc của mỗi nhà thơ trong từng thời kỳ, họ quan sát cuộc sống từ góc nhìn cá nhân để tạo ra những bài thơ ý nghĩa, tuỳ thuộc vào bối cảnh chứ không phải là một cố định.
Trong lúc đọc 3
Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tiêu chí nào được đề cập để phân biệt thơ mới – thơ cũ?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn thơ từ “Giá trong thơ cũ chỉ có… với bài hay vậy.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tiêu chí được đề cập để phân biệt thơ mới và thơ cũ không được nêu rõ ràng vì mỗi thời đại có những nhà thơ theo trường phái khác nhau nên họ có thể viết ra những câu thơ cũ trong thời đại mới và những câu thơ mới trong thời đại cũ. Để hiểu rõ hơn về tinh thần thơ, cần so sánh các bài thơ với nhau.
Trong lúc đọc 4
Câu 4 (trang 86, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chú ý vào cách lập luận của tác giả.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn từ “Cứ đại thể thì… những chỗ khác nhau.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cách lập luận của tác giả rất đặc biệt, phân biệt cái cũ với cái mới chỉ thông qua hai từ “ta” và “tôi” và tác giả sẽ tiết lộ sự khác biệt giữa chúng ở phần sau.
Trong lúc đọc 5
Câu 5 (trang 86, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tình trạng của “cái tôi” khi mới xuất hiện trong văn học Việt Nam.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn từ “Ngày thứ nhất – ai biết… cái thảm hại của hết thảy chúng ta.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tình trạng của “cái tôi” khi mới xuất hiện ở Việt Nam có nhiều sự bất ngờ, ngạc nhiên bởi nó ra đời trong bối cảnh mà quan niệm của quần chúng đang thống trị, chủ nghĩa cá nhân trở nên không quan trọng và thậm chí bị loại bỏ. Trong số những người đó, có những người vẫn giữ chủ nghĩa cá nhân mạnh mẽ, chống lại tinh thần thời cuộc, bày tỏ bản thân bằng từ “ta” thay vì “tôi”. Tuy nhiên, “cái tôi” sau đó được công chúng chấp nhận, từ từ trở thành của riêng họ và tạo ra các nhà thơ của thơ mới.
Trong lúc đọc 6
Câu 6 (trang 87, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Các biểu hiện khác nhau của “cái tôi” trong Thơ mới.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn từ “Những biểu hiện khác nhau của “cái tôi” trong Thơ mới.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sự khác biệt của “cái tôi” trong Thơ mới nằm ở chủ đề của các tác phẩm. Khác với các nhà thơ trước, thơ mới luôn chứa đựng một cái gì đó sâu sắc, cá nhân hơn là rộng rãi, phổ biến. Ví dụ như Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Hàn Mặc Tử… họ sống trong những cảm xúc cao trào của tình yêu, cuồng nhiệt, sâu lắng và đau buồn nhưng cũng chứa đựng sự bất hạnh của cuộc đời.
Trong lúc đọc 7
Câu 7 (trang 87, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Ý nghĩa của “cái tôi” trong Thơ mới.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn từ “Thời trước,… gửi nỗi băn khoăn riêng.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
“Cái tôi” trong Thơ mới là nơi tác giả có thể thể hiện mình với một loạt các cảm xúc khác nhau. Khi ta nhìn vào đó, ta sẽ nhận ra một tâm hồn đang tồn tại, từ niềm vui đến nỗi buồn, từ hạnh phúc đến bất hạnh, từ đó ta cảm nhận và cùng chia sẻ với tác giả.
Khi đọc phần 8
Câu 8 (trang 88, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chú ý vào cách tác giả sử dụng các biện pháp tu từ trong lời văn nghị luận.
Phương pháp giải:
Đọc cẩn thận phần còn lại của đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Biện pháp tu từ được tác giả sử dụng là điệp cấu trúc (Chưa bao giờ). Thông qua điều này, ông muốn nhấn mạnh sự độc đáo, tiến bộ và phát triển của Thơ mới, một sáng kiến vĩ đại của con người chưa từng thấy trước đây.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Để làm sáng tỏ tinh thần của Thơ mới, Hoài Thanh đã trình bày những luận điểm nào? Mối quan hệ giữa các luận điểm đó ra sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ tác phẩm để trả lời câu hỏi này
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Để làm sáng tỏ tinh thần của Thơ mới, Hoài Thanh đã trình bày những luận điểm:
- So sánh đối chiếu để chỉ ra mối quan hệ giữa Thơ mới và thơ truyền thống
- Phân biệt điểm khác nhau giữa chúng
- Ý nghĩa của “cái tôi” trong Thơ mới
- Khẳng định sự độc đáo, mới lạ và chưa từng có của Thơ mới.
→ Các luận điểm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và được sắp xếp một cách hợp lý. Tác giả trước hết chỉ ra sự khác biệt và khó phân biệt giữa hai loại thơ này. Sau đó, ông làm rõ sự khác biệt đó bằng cách khẳng định “cái tôi” trong Thơ mới là một điều gì đó rất đặc biệt và đáng giá. Cuối cùng, ông tổng kết lại, việc ra đời của Thơ mới thể hiện một tiến bộ lớn trong nhận thức của các nhà thơ khi họ dám thể hiện tâm tư, cảm xúc của mình một cách mạnh mẽ.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Ở phần đầu văn bản, tác giả đã đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ – thơ mới để mục đích gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần đầu của bài văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mở đầu, tác giả đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ, mới nhằm chỉ ra ranh giới không rõ ràng giữa Thơ mới và thơ truyền thống vì trong thơ truyền thống cũng có những nhà thơ dũng cảm, dám nói lên “cái tôi” cá nhân của mình và trong Thơ mới, cũng có những nhà thơ có tâm hồn sâu sắc, thể hiện những cảm xúc của mình một cách chân thực như những nhà thơ xưa. Điều này khẳng định không thể dựa vào thời kỳ để nói về hai loại thơ này mà phải dựa vào giá trị, cái hay của chúng để so sánh.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Nhận xét về cách diễn giải về 'cái tôi' của Hoài Thanh trong văn bản (đặc biệt chú ý đoạn: 'Đời chúng ta... cùng Huy Cận').
Phương pháp giải:
Đọc kỹ phần từ “Đời chúng ta… cùng Huy Cận.”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cách diễn giải về “cái tôi” của Hoài Thanh rất sâu sắc. Ông chỉ ra rằng Thơ mới chủ yếu khai thác nội tâm, tình cảm của con người, khác với thơ truyền thống thường thể hiện bề ngoài, mơ hồ và cố định. Sau đó, ông dùng ví dụ về các nhà thơ mới, họ thể hiện “cái tôi”, nội tâm của mình một cách phong phú như tình yêu mãnh liệt của bản thân, sự buồn rầu về thiên nhiên, cảnh vật... Từ đó, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về việc Thơ mới luôn phản ánh tốt nhất về thế giới nội tâm ẩn sau trong tâm trí của con người.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Phân tích cách sử dụng bằng chứng trong nghệ thuật lập luận của Hoài Thanh qua văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ toàn bộ văn bản; chú ý vào những bằng chứng mà tác giả sử dụng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cách sử dụng bằng chứng trong lập luận của Hoài Thanh rất sáng tạo và có vai trò quan trọng trong việc làm rõ luận điểm:
- Bằng chứng 1: So sánh đối chiếu để chỉ ra mối quan hệ của Thơ mới và thơ truyền thống
+ Tác giả trích dẫn hai câu thơ nổi tiếng trong hai bối cảnh khác nhau, một thuộc về Thơ mới nhưng mang nét cổ điển và một thuộc về thơ truyền thống nhưng có vẻ hiện đại → Sự khác biệt giữa hai thể loại không phụ thuộc vào thời kỳ mà phụ thuộc vào giá trị của chúng.
- Bằng chứng 2: Chỉ ra điểm khác biệt giữa chúng
+ Trước hết là khi mới nổi tiếng, tác giả trích dẫn bằng chứng để cho thấy sự khó khăn, phê phán của “cái tôi” trong xã hội lúc bấy giờ: “Ở phương Tây, nhất là từ khi có đạo Thiên Chúa, không bao giờ cá nhân lại bị phê phán đến như thế.”
+ Sau khi phân biệt “cái tôi”, “cái ta”, tác giả trích dẫn tên của một số nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới như Chế Lan Viên, Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư…
- Bằng chứng 3: Khẳng định lại sự độc đáo, mới lạ và chưa từng có của Thơ mới.
+ Trích dẫn câu nói của chủ báo Nam Phong: “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn; tiếng ta còn, nước ta còn.” → khẳng định ngôn ngữ là phương tiện cơ bản để thể hiện bản sắc dân tộc. → Để thể hiện sự mới mẻ, tiến bộ của Thơ mới, tác giả đã sử dụng một hệ thống lập luận chặt chẽ, sắc sảo cũng như những bằng chứng cụ thể để làm nổi bật sự mới mẻ, tiến bộ của Thơ mới. Qua đó nhấn mạnh về sự hay, đẹp của Thơ mới.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Hãy chỉ ra và phân tích giá trị đặc sắc của những biện pháp tu từ được tác giả sử dụng ở cuối văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn cuối của tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Biện pháp tu từ được sử dụng: điệp từ “Chưa bao giờ”, so sánh (tinh thần giống nòi – các thể thơ xưa)
- Giá trị của các biện pháp tu từ: khẳng định sự đa dạng, mới mẻ của tiếng Việt. Sự xuất hiện của nó là một bước tiến mới trong nhận thức của con người về tầm quan trọng của cá nhân trong xã hội. Cái mới mẻ của nó chưa từng được bắt gặp ở đâu và đó chính là điều đáng quý của Thơ mới. Mang theo cơn gió của thời đại, thổi hồn vào thơ, phản ánh một thời đại huy hoàng của thơ ca Việt Nam.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Qua văn bản, bạn hiểu được những gì về phong trào Thơ mới và lối văn phê bình của Hoài Thanh.
Phương pháp giải:
Đọc lại tác phẩm và rút ra nhận xét
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Qua văn bản, em hiểu được sự khác biệt giữa “cái tôi” trong Thơ mới và “cái ta” trong thơ truyền thống. Thơ mới luôn mang đến cho người đọc một cảm giác mới mẻ về thế giới quan của con người khi “cái tôi” được đề cao, con người được tự do thể hiện cảm xúc của mình một cách táo bạo và chân thực nhất. Đặc biệt, qua lối văn phê bình của Hoài Thành đã giải thích cặn kẽ được sự khác biệt cũng như tiến bộ lớn nhất của Thơ mới với thơ truyền thống, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về Thơ mới.
Viết
Câu hỏi (trang 89, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Hoài Thanh cho rằng: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã 'dần tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt'. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về ý kiến này.
Phương pháp giải:
Dựa vào cảm nhận của bản thân để trả lời câu hỏi này
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sự xuất hiện của Thơ mới có thể coi là một bước tiến lớn trong văn học, Hoài Thanh cũng khẳng định: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã 'dần tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt.' Nếu như các nhà thơ cũ luôn chỉ nhìn vào những cái bao quát, thì các nhà Thơ mới thể hiện một khía cạnh mới mẻ đó là cái cá tính, sự táo bạo của bản thân thể hiện qua những bài thơ có phần phóng túng, lời thơ bay nhảy. Họ đã chứng tỏ cho chúng ta thấy, tiếng Việt cũng đẹp, cũng hay nếu nó được sử dụng đúng cách, đó là tiếng nói của quê hương, dân tộc bởi vậy nó phải thể hiện tâm tư, nguyện vọng của những người sống trong dân tộc đó. Chính vì sự nhận thức đó, các nhà Thơ mới thực sự đã kéo thơ ca đến gần với những giá trị to lớn hơn, đó là tình yêu quê hương, đất nước ẩn sau sự giàu đẹp của tiếng Việt.