Kế hoạch
1. Bắt đầu
- Phan Bội Châu (1867-1940) sinh sống ở Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Trong năm 1900, ông đỗ Giải nguyên. Ông sáng lập Hội Duy Tân (1904). Sau đó, ông bí mật sang Nhật, khơi dậy phong trào Đông Du.
- Ông là một chiến sĩ yêu nước vĩ đại, là một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam thế kỉ 20 - Thơ văn của Phan Bội Châu thể hiện tình yêu nước và tuyên truyền cách mạng đầy nhiệt huyết.
- Bài thơ Lưu biệt khi ra đi được Phan Bội Châu sáng tác vào năm 1905, khi ông chia tay bạn bè, đồng chí trước khi bí mật sang Nhật, khơi dậy phong trào Đông Du.
- Bài thơ này khẳng định ý chí và quyết tâm ra đi, đó là để thực hiện một sứ mệnh quan trọng, cứu nước cứu dân.
2. Phân tích
2.1. Hai dòng đầu
Nam nhi đích thực mong ước điều lớn lao, ý nghĩa là không chỉ sống nhàm chán mà phải đóng góp cho một sự nghiệp cao cả. Thanh danh của họ sẽ được ghi nhớ mãi mãi. Họ sống tích cực, tự chủ, có lòng kiêng kỵ với sức mạnh của tự nhiên, liệu họ có thể chống lại vận mệnh?
2.2. Hai dòng tiếp theo
Tác giả nhấn mạnh về cá nhân (tôi). Họ tự hào về tầm quan trọng của mình trong cuộc sống (trăm năm) và trong lịch sử (ngàn năm sau).
Tác giả đặt câu hỏi: Có lẽ ngàn năm sau, liệu sẽ không có ai để nhớ tới họ không? Điều này nhấn mạnh một ý tưởng vĩ đại mà như các người tiền nhiệm của Phan Bội Châu đã nhiều lần nhấn mạnh:
Đã đi vào huyền thoại,
Vẫn gắn bó với núi non.
(Nguyễn Công Trứ).
Quan điểm về thành công, về tinh thần nam nhi của Phan Bội Châu độc đáo, tiến bộ, hướng về đất nước và nhân dân, như ông viết: Huyết sắc nóng chảy rửa sạch vết nhơ của chế độ phong kiến. Tất cả vì dân, vì nước chứ không phải vì lợi ích cá nhân — tôi: “Dân là dân nước, nước là nước dân”.
2.3. Hai dòng tiếp theo
Trình bày một quan niệm sống tốt đẹp của nhà văn trước thời kỳ và trong lịch sử của dân tộc. Đất nước đã “chết”, một cách diễn đạt đầy tình cảm về nỗi đau của đất nước và nhân dân đang bị thống trị bởi thực dân Pháp. Trong bài thơ Hải ngoại huyết thư, tác giả viết: tinh thần dân tộc đang bị lạc lõng. Nhà văn, người sĩ địa phương xây dựng danh tiếng của mình bằng con đường học vấn và thi cử. Một sự phủ nhận về phong cách học thuật lạc hậu là việc đọc sách thánh hiền (đạo nho)... cách học đó rất lạc hậu, vô ích, càng học càng không hiểu, càng lạc lõng. Đây là hai dòng thơ mang tính sâu sắc, tiến bộ nhất, cho thấy Phan Bội Châu là một nhà tiên phong:
Đất nước trước đại dương hy vọng,
Tiếng vọng trời cao khắp mọi miền.
2.4. Hai dòng cuối cùng
Hình ảnh thơ truyền tải ý chí lớn mang phong cách vũ trụ. Không phải là gió nhẹ mà là cơn bão lớn. Không là kẻ lặng lẽ ở trong cung điện hoặc ở nơi bị hạn chế, mà là ra biển Đông với một sức mạnh phi thường, cùng lướt với hàng nghìn lớp sóng biển. Đây là những dòng thơ đẹp nhất của Phan Bội Châu, thể hiện một tinh thần nhiệt huyết:
Mong muốn điều trường phong Đông Hải xa xôi,
Chìm nổi trên đại dương như hùng vĩ nhất.
3. Kết luận
Vẫn sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú theo luật Đường, bằng chữ Hán. Phong cách thơ trang nghiêm, cứng rắn, oai hùng, mạnh mẽ, lôi cuốn.
Thể hiện một tinh thần lớn lao phi thường: không chấp nhận làm tôi lệ thuộc, quyết định ra đi tìm đường cứu nước. Không phải chỉ là lời nói mà lịch sử đã chứng minh Phan Bội Châu đã sống và hành động như những gì ông đã viết.
Bài thơ Lưu biệt khi ra đi mang giai điệu của một ca hùng, bao gồm tình yêu nước và ý chí quyết tâm ra đi.