Tập quán ngày Tết truyền thống Việt Nam

Tết Nguyên Đán là một dịp lễ quan trọng trong văn hóa Việt Nam, là thời điểm mọi người tụ họp cùng gia đình. Những phong tục và tập quán truyền thống đã tồn tại từ xa xưa đến nay đã trở thành một phần không thể thiếu của ngày Tết. Những phong tục này không chỉ là biểu tượng của sự kết nối với truyền thống mà còn là cách thể hiện lời chúc mừng năm mới với mong ước về sự may mắn và hạnh phúc cho mọi người.

Hãy cùng Mytour khám phá những tập quán ngày Tết cổ truyền Việt Nam ngay dưới đây.

Phong tục cúng ông Công, ông Táo

Lễ cúng ông Công, ông Táo là một nghi lễ quan trọng trong ngày Tết của người Việt Nam, thể hiện sự tôn kính và tặng biếu cho thần linh chăm sóc nhà bếp trong mỗi gia đình.

Truyền thống lễ cúng thường diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp theo lịch Âm. Trong dịp này, mỗi gia đình chuẩn bị và sắp xếp khu vực bếp, sắp đặt mâm cỗ cúng, mua cá vàng cùng với đồ vật như quần áo và tiền vàng. Những vật phẩm này được bày trí trên bàn cúng ông Công, ông Táo để báo cáo với Ngọc Hoàng về tình hình gia đình trong năm đã qua.

Cá vàng sau khi được cúng thường được thả ra sông hoặc hồ, biểu tượng cho việc phóng sinh và làm lễ để cầu mong may mắn cho năm mới.

Nghi thức gói bánh chưng vào ngày Tết

Bánh chưng là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ thờ cúng ngày Tết và cũng là một món ăn truyền thống không thể thiếu. Nhiều gia đình gói bánh chưng và tặng cho hàng xóm, người thân như một món quà ý nghĩa ngày Tết.

Truyền thống về bánh chưng và bánh dày đã được lưu truyền từ thời Hùng Vương thứ 6, phản ánh bản chất của một đất nước nông nghiệp lâu đời. Bánh chưng được làm từ gạo nếp, thịt lợn, đậu xanh, lá dong với hình dáng biểu tượng cho đất vuông. Theo quan niệm cổ truyền, chiếc bánh chưng Tết thể hiện sự kết hợp của trời đất, thể hiện ước mong về một năm mới thịnh vượng, hạnh phúc và an lành.

Chơi hoa trong ngày Tết

Tết Nguyên Đán thường diễn ra vào đầu năm mới, được coi là một khởi đầu mới, nơi mà mọi vật bắt đầu sống lại và hoa nở rộ. Do đó, việc trang trí các loại hoa trong nhà không chỉ làm cho không gian trở nên đẹp mắt mà còn mang lại sự tươi mới, niềm vui và sự phấn khởi cũng như mang lại may mắn cho gia đình.

Ở miền Bắc, hoa đào và hoa mai trắng là biểu tượng của Tết; trong khi ở miền Nam, hoa mai vàng thường được trưng bày. Ngoài ra, nhiều gia đình cũng thích trồng cây quất cảnh hoặc các loại hoa khác như hoa lan, hoa thủy tiên, cúc vạn thọ hoặc hoa đồng tiền,...

Trang trí bàn mâm ngũ quả

Bày mâm ngũ quả trên bàn thờ tổ tiên là một phong tục truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết. Thường thì, mâm ngũ quả được sắp đặt vào ngày 30 tháng Chạp hoặc mùng 1 Tết. Đặc điểm của từng mâm ngũ quả có thể thay đổi tùy thuộc vào địa phương và sản vật đặc trưng của vùng miền.

Dọn dẹp, trang trí ngôi nhà

Trước Tết Nguyên Đán, mọi gia đình Việt đều nỗ lực dọn dẹp nhà cửa, tạo ra không gian sạch sẽ và gọn gàng để chào đón năm mới. Phong tục này được coi là biện pháp để xua tan điều không may mắn của năm cũ và đón nhận điều tốt lành của năm mới.

Các vật dụng như khay mứt Tết, bộ ấm trà... thường được gia chủ sắp xếp một cách tinh tế để chuẩn bị cho ngày Tết. Các chậu cây, chậu hoa, dây đèn nhấp nháy, tranh, cặp đôi câu đối,... đều được trưng bày để tạo ra bầu không khí mới mẻ và vui tươi.

Đặc biệt, việc dọn dẹp thường được bắt đầu từ đêm giao thừa trở đi. Theo quan niệm dân gian, từ đêm giao thừa đến hết mùng 3 Tết, không nên quét nhà hay đổ rác ra ngoài, người ta tin rằng đó là cách để giữ tài lộc không bị đẩy theo rác mà ra khỏi nhà.

Thăm mộ

Thăm mộ tổ tiên là một hoạt động thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà và tổ tiên, thường được tiến hành vào những ngày cuối năm trước dịp Tết Nguyên Đán. Người Việt tin rằng việc này giúp linh hồn của ông bà, tổ tiên được siêu thoát và an lành.

Khi thăm mộ tổ tiên, con cháu thường mang theo hoa, quả, hương, đèn, vàng mã và các vật phẩm khác để thắp hương, cúng bái và đọc văn khấn Thanh minh.

Lễ cúng tất niên

Lễ cúng tất niên là một trong những nghi lễ quan trọng trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt Nam, thường được tiến hành vào chiều ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp. Mâm cỗ cúng tất niên thường được bày trí rất công phu, tinh tế, là biểu tượng của sự thành kính và biết ơn của gia chủ đối với tổ tiên và thần linh. Bữa cơm tất niên không chỉ là dịp để mọi thành viên ngồi lại cùng nhau mà còn là lúc tổng kết năm cũ và sẵn sàng chào đón năm mới.

Chờ đón đêm giao thừa

Đêm giao thừa là thời khắc linh thiêng, là khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là lúc trời đất hòa quyện, con người và thiên nhiên trở nên gần gũi nhất.

Vào thời điểm giao thừa, mọi thành viên trong gia đình tụ họp lại, cùng nhau chào đón năm mới và cầu chúc cho một năm mới an lành, hạnh phúc. Lúc này, mọi người thường trao nhau những lời chúc Tết ý nghĩa và tiến hành nghi thức cúng giao thừa.

Thu thập lộc đầu năm

Thu thập lộc đầu năm thường được thực hiện vào đêm giao thừa hoặc sáng mùng 1 Tết. Trên đường đi chùa hoặc ra ngoài, người ta thường thu thập những cành cây non, những chồi lá xanh tươi, mang về nhà để cắm trong bình hoa hoặc treo trước cửa nhà.

Theo quan niệm của người Việt Nam, việc thu thập lộc đầu năm sẽ mang lại cho gia đình sự may mắn, tài lộc, và hạnh phúc trong năm mới.

Thực hiện nghi thức xông đất

Lễ xông đất

Xin chữ may mắn

Phong tục xin chữ đầu năm là một truyền thống tâm linh phổ biến trong văn hóa người Việt. Người ta thường thực hiện việc xin chữ đầu năm để mang lại may mắn, tài lộc và những điều tốt lành cho bản thân và gia đình trong năm mới.

Người xin chữ thường đến các đình chùa, miếu mạo, hoặc các nhà thư pháp nổi tiếng. Những chữ được xin thường liên quan đến các giá trị tốt lành như Phúc (hạnh phúc), Lộc (thịnh vượng), Thọ (sức khỏe), An (bình an),... Người Việt tin rằng việc sở hữu chữ này sẽ là nguồn động viên, sức mạnh tinh thần để đối mặt với những thách thức trong năm mới.

Ngoài việc cầu nguyện cho bản thân, chúng ta cũng thường mong ước cho gia đình, hy vọng mọi thành viên trong gia đình đều được hạnh phúc, bình an. Những lời cầu chúc còn liên quan đến thành công trong việc học của con cái, may mắn trong công việc và những điều tích cực khác trong cuộc sống.

Trên đây là những phong tục ngày Tết phổ biến nhất mà Mytour muốn chia sẻ với bạn, mong rằng sẽ giúp bạn chuẩn bị cho Tết một cách thuận lợi, dễ dàng.

Chúc các bạn có một kỳ nghỉ Tết ấm áp, hạnh phúc bên gia đình và người thân.