Tartarus

Trong thần thoại Hy Lạp, Tartarus (tiếng Hy Lạp: Τάρταρος) là vực thẳm nằm dưới Trời (Uranus), Đất (Gaia) và Đại dương (Pontus). Nó được mô tả như một nơi sâu thẳm và tối tăm, hoặc như một vực thẳm không đáy. Hades thường được hiểu là Âm phủ, nơi linh hồn người chết trở về sau khi từ giã cuộc sống, trong khi Tartarus, một phần của Hades, được xem như Địa ngục, nơi những linh hồn tội lỗi chịu hình phạt. Theo Plato trong tập Gorgias, những linh hồn sẽ bị xét xử sau cái chết và những kẻ bị kết tội sẽ bị đày xuống Tartarus.

Giống như các thực thể nguyên thủy khác trong thần thoại Hy Lạp như Uranus (Trời), Gaia (Đất), Pontus (Đại dương) và Hades (Âm phủ), Tartarus cũng được coi là một thế lực cổ xưa, một vị thần.

Tartarus trong thần thoại Hy Lạp

Trong thần thoại Hy Lạp, Tartarus (hay Tartaros) không chỉ là tên của một vị thần mà còn là một địa điểm trong Âm phủ, còn sâu hơn cả Hades. Một số trường phái huyền bí coi Tartaros như một thực thể nguyên thủy, từ đó vũ trụ và ánh sáng được sinh ra.

Trong tác phẩm Theogony của Hesiod, Tartarus được miêu tả là vị thần thứ ba được sinh ra từ Chaos. Hesiod dùng một phép so sánh để mô tả Tartarus: nếu một cái đe bằng đồng rơi từ trời xuống đất, phải mất 9 ngày; và cái đe còn phải mất thêm 9 ngày nữa để từ mặt đất đến Tartarus. Trong Iliad của Homer, thần Zeus nói rằng khoảng cách giữa Hades và Tartarus giống như khoảng cách giữa trời và đất. Tartarus là nơi tối tăm, sâu thẳm, bị bao quanh bởi ba lớp màn đêm và nằm sâu trong lòng đất, cùng với Chaos, Gaia và Uranus, là những vị thần đầu tiên của vũ trụ.

Trong thần thoại Hy Lạp, mặc dù Hades là nơi chứa linh hồn người chết, Tartarus cũng không kém phần quan trọng. Khi Cronus cai trị, ông đã giam giữ các Cyclops một mắt trong Tartarus. Ngoài ra, một số truyền thuyết cho rằng ông còn giam cả ba gã khổng lồ trăm tay trăm mắt tại đây. Zeus đã giải phóng các sinh vật này để tăng cường sức mạnh cho trận chiến chống lại các Titan. Sau khi đánh bại các Titan, Zeus đã giam hầu hết các Titan trong Tartarus, nơi được canh giữ bởi ba gã Hecatonchire. Sau khi chiến thắng con quái vật Typhon, con của Tartarus và Gaia, Zeus cũng đã ném nó xuống Tartarus.

Tartarus ban đầu chỉ được dùng để giam giữ những kẻ mà các vị thần trên đỉnh Olympus coi là mối đe dọa. Tuy nhiên, về sau, Tartarus trở thành địa ngục để trừng phạt tội nhân, nơi họ phải chịu những hình phạt tương xứng với tội lỗi của mình. Chẳng hạn, Sisyphus bị trừng phạt vì đã báo cho cha của Asopus về nơi Zeus bắt cóc con gái ông, Aegina. Zeus xem đây là hành động chống lại quyền lực của thần linh và đã đày Sisyphus xuống Tartarus. Tại đây, Sisyphus phải lăn một tảng đá nặng lên dốc, và mỗi khi đá đạt đến đỉnh, nó lại lăn xuống, khiến Sisyphus phải bắt đầu lại từ đầu. Hình phạt này nhằm trừng phạt sự kiêu ngạo của Sisyphus, nhấn mạnh rằng trí tuệ của con người không thể sánh bằng quyền lực của các vị thần.

Ixion, người đầu tiên đã làm đổ máu người thân trong gia đình khi lừa cha vợ mình vào một hố than nóng đỏ để tránh trả tiền cưới, bị kết án phải sống vĩnh viễn trong một vòng lửa. Tantalus, sau khi được mời dự tiệc cùng các vị thần, đã tổ chức một bữa tiệc giả vờ để cảm ơn thần linh, đồng thời thử thách các vị thần. Ông ta đã giết con trai mình, Pelops, và dâng món ăn đó cho thần linh. Để trả giá cho tội lỗi của mình, Tantalus bị giam giữ giữa dòng sông lạnh giá của Tartarus, bị buộc vào một tảng đá với trái cây chín mọc đầy trên đó. Ông phải chịu lời nguyền đói khát vĩnh viễn, luôn tìm cách với tới nước và trái cây, nhưng mọi thứ đều lùi ra ngoài tầm với của ông. Khi ông cúi xuống sông để uống nước, sông biến thành bùn đất, còn khi ông cố hái trái cây trên cành cây, cành cây cứ cao mãi, không bao giờ đến gần ông.

Theo Platon, Rhadamanthus, Aeacus và Minos là những người có trách nhiệm phán xét các linh hồn ở Tartarus. Rhadamanthus xét xử linh hồn từ Châu Á; Aeacus xét xử linh hồn từ Châu Âu, và Minos là người đưa ra quyết định cuối cùng và cũng là người phán xét những linh hồn Hy Lạp.

Tartarus trong thần thoại La Mã

Trong thần thoại La Mã, Tartarus là nơi tất cả các kẻ tội lỗi bị đưa đến sau cái chết. Virgil trong tác phẩm Aeneid mô tả Tartarus là một khu vực rộng lớn, bao quanh bởi sông lửa Phlegethon và ba lớp tường dày để ngăn không cho tội nhân trốn thoát. Nơi đây được canh gác bởi một con hydra với 50 cái đầu, đứng bên cạnh một cánh cổng lớn được gia cố bằng các cột adamatine, một vật liệu gần giống kim cương, cứng đến mức gần như không thể cắt được. Bên trong có một tòa lâu đài với tường dày và đỉnh bằng sắt. Tisiphone, một trong ba nữ thần Erinyes tượng trưng cho sự báo thù, đứng gác trên đỉnh lâu đài suốt ngày đêm với một sợi roi trong tay. Có một cái vực sâu gấp đôi từ mặt đất đến đỉnh Olympus. Ở đáy vực là nơi giam giữ các Titan, hai người con sinh đôi của Aloeus và nhiều kẻ phạm tội nặng khác. Các hình phạt ở đây phần lớn tương tự như trong thần thoại Hy Lạp.

Tartarus trong kinh Tân Ước

Trong Thư thứ hai của Phê-rô trong Tân Ước có nhắc đến Tartarus như là nơi xử án dành cho các thiên thần đã phạm tội (2 Peter 2:4).

• Hesiod, Theogony; Homer, Odyssey, XI, 576 ff; Virgil, Aeneid, VI, 539-627.