Tế bào lympho

Tế bào lympho (tiếng Anh: lymphocyte) là một dạng bạch cầu quan trọng trong hệ miễn dịch của hầu hết các động vật có xương sống. Các loại tế bào lympho bao gồm:

1. Tế bào T, tham gia vào miễn dịch qua trung gian tế bào và gây độc tế bào,
2. Tế bào B, điều khiển bởi kháng thể trong miễn dịch dịch thể,
3. Tế bào lympho bẩm sinh (ILCs), hỗ trợ miễn dịch lớp màng nhầy và duy trì cân bằng nội môi,
4. Tế bào NK, một phân nhóm quan trọng trong miễn dịch tự nhiên, thực hiện chức năng gây độc tế bào.

Tế bào lympho là loại tế bào chủ yếu trong dịch bạch huyết (lymph), từ đó có tên gọi 'lymphocyte' (với cyte có nghĩa là tế bào). Chúng chiếm từ 18% đến 42% tổng số bạch cầu trong hệ tuần hoàn.

Loại hình

Có ba loại lympho bào chính: tế bào T, tế bào B và tế bào khử bào tự nhiên (NK). Đặc điểm nhận diện lympho bào chủ yếu dựa vào cấu trúc nhân của chúng.

Tế bào B và tế bào T

Tế bào T (hay còn gọi là tế bào tuyến ức, từ 'T' trong tiếng Anh 'Thymus cells') và tế bào B (hay tế bào tủy xương, hay tế bào túi Fabricius, tương ứng với 'Bone marrow cells' hoặc 'Bursa-derived cells') là những thành phần chính trong phản ứng miễn dịch thu được. Tế bào T tham gia vào miễn dịch tế bào trung gian, trong khi tế bào B chịu trách nhiệm chính cho miễn dịch dịch thể (kháng thể). Tế bào T và tế bào B nhận diện kháng nguyên không đặc hiệu trong quá trình trình diện kháng nguyên. Sau khi phát hiện kẻ xâm lấn, các tế bào này tạo ra phản ứng tối ưu để loại bỏ mầm bệnh hoặc tế bào bị nhiễm. Tế bào B chống lại mầm bệnh bằng cách tiết ra kháng thể để vô hiệu hóa vi khuẩn và virus. Một số tế bào T (tế bào T hỗ trợ, T CD4) tiết cytokine để điều chỉnh phản ứng miễn dịch, trong khi tế bào T khác (tế bào T độc sát tế bào, T CD8) tiết ra enzyme để phá hủy tế bào nhiễm bệnh. Sau khi kích hoạt, tế bào B và T để lại tế bào nhớ để ghi nhớ kháng nguyên đã tiếp xúc, giúp tạo phản ứng nhanh khi gặp lại mầm bệnh, đây là miễn dịch thu được.

Tế bào NK

Tế bào NK (hay tế bào tiêu diệt tự nhiên) thuộc hệ miễn dịch tự nhiên (bẩm sinh, không đặc hiệu), có vai trò quan trọng trong bảo vệ cơ thể khỏi khối u và tế bào bị nhiễm virus. Tế bào NK điều chỉnh chức năng của các tế bào khác (như đại thực bào và tế bào T) và phân biệt tế bào bị nhiễm bệnh với tế bào bình thường dựa trên sự thay đổi của phân tử bề mặt MHC loại I. Tế bào NK được kích hoạt bởi cytokine interferon và tiết ra hạt độc để tiêu diệt tế bào biến đổi. Chúng được gọi là 'tế bào tiêu diệt tự nhiên' vì không cần kích hoạt trước để tiêu diệt tế bào thiếu MHC loại I.

Lympho bào biểu hiện kép – tế bào X

Lympho bào X được cho là loại tế bào thể hiện cả thụ thể tế bào B và tế bào T, liên quan đến giả thuyết về tiểu đường loại một. Mặc dù hai nghiên cứu nghi ngờ sự tồn tại của tế bào này, các tác giả bài viết gốc khẳng định đã nhận diện được tế bào X qua kính hiển vi và FACS. Cần thêm nghiên cứu để xác định bản chất và đặc điểm của tế bào X (biểu hiện kép).

Phát triển

Tế bào gốc trong lớp thú phát triển thành các loại tế bào máu trong tủy xương qua quá trình gọi là tạo máu. Trong giai đoạn này, tất cả lympho bào đều xuất phát từ một tổ tiên chung trước khi phân hóa thành các loại lympho bào khác nhau. Sự biệt hóa này diễn ra qua nhiều giai đoạn phân cấp và hình thành. Tạo lympho bào là quá trình hình thành các lympho bào. Ở lớp thú, tế bào B trưởng thành trong tủy xương, nằm trong lõi của nhiều xương. Ở chim, tế bào B trưởng thành trong túi Fabricius, cơ quan lympho được Chang và Glick phát hiện (B là viết tắt của bursa), thay vì từ tủy xương như nhiều người nghĩ. Tế bào T di chuyển vào máu và trưởng thành ở tuyến ức. Sau khi trưởng thành, lympho bào vào tuần hoàn và cơ quan bạch huyết ngoại biên (như lách và hạch bạch huyết) để kiểm tra mầm bệnh và tế bào khối u xâm nhập.

Lympho bào tham gia vào miễn dịch thu được (như tế bào B và tế bào T) tiếp tục biệt hóa sau khi tiếp xúc với kháng nguyên, hình thành lympho bào nhớ. Những lympho bào này thực hiện chức năng tiêu diệt kháng nguyên bằng cách giải phóng kháng thể (tế bào B), hạt độc (tế bào T độc) hoặc gửi tín hiệu đến các tế bào khác của hệ miễn dịch (tế bào T hỗ trợ). Tế bào T nhớ duy trì lâu dài trong mô và tuần hoàn ngoại biên, sẵn sàng phản ứng với kháng nguyên khi gặp lại, tồn tại từ vài tuần đến nhiều năm, lâu hơn các bạch cầu khác.

Ghi chú

Ghi chú

Liên kết bên ngoài

• Hình ảnh mô học: 01701ooa – Hệ thống học tập môn mô học tại Đại học Boston
• “Tế bào T độc”. Database Trung tâm Tế bào.
• “Vượt qua yếu tố từ chối: Cấy ghép tạng đầu tiên của MUSC”. Thư viện Lịch sử Waring.