Buzz
Tết Hạ Nguyên thường được tổ chức rất long trọng vào đầu tháng 10 âm lịch. Tại các vùng nông thôn, đây là thời điểm nấu cơm từ lúa mới thu hoạch, trước để dâng cúng tổ tiên, sau là để tạ ơn và cầu cho mùa màng bội thu.
1. Tết Hạ Nguyên là lễ hội gì?
Tết Hạ Nguyên, còn được biết đến với các tên gọi như rằm tháng Mười, lễ mừng lúa mới, hay Tết cơm mới, là dịp để dâng cúng tổ tiên, cảm tạ đất trời, cầu mong mùa màng bội thu, tránh thiên tai và đem lại may mắn cho gia đình. Người dân tin rằng vào dịp này, thần Tam Thanh sẽ xuống trần gian để theo dõi mọi việc và bẩm báo với Ngọc Hoàng. Đây là một trong những lễ hội quan trọng trong các lễ hội truyền thống của người Việt, đặc biệt là ở các vùng miền núi, nơi cũng xem đây là dịp để cầu siêu cho các linh hồn đã khuất.
- Rằm tháng Giêng (Tết Thượng Nguyên)
- Rằm tháng 7 (Tết Trung Nguyên)
- Rằm tháng 10 (Tết Hạ Nguyên)
2. Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên
2.1 Nguồn gốc Tết Hạ Nguyên
Theo truyền thống, vào những ngày này, Thiên Đình cử thần Tam Thanh xuống trần gian để xem xét mọi việc, báo cáo với Ngọc Hoàng. Vì thế, mỗi gia đình đều tổ chức lễ cúng để cầu mong thần Tam Thanh ban phúc, tránh tai ương, đồng thời là dịp dâng cơm gạo mới lên tổ tiên. Theo văn hóa nông nghiệp, sau vụ gặt tháng Tám, công việc đồng áng dần nhẹ nhàng, lúa đầy kho, rơm rạ đã được chất thành đống gọn gàng.
Với mùa vụ bội thu, có lúa mới, người dân cảm thấy biết ơn trời đất đã ban cho mưa thuận gió hòa, tránh được thiên tai, bảo vệ mùa màng. Vào ngày rằm tháng Mười, họ thực hiện lễ tạ ơn bằng cách chuẩn bị những món ăn đặc trưng như xôi, chè, bánh ít, bánh cúng, bánh bột lọc, bánh gạo… cùng với mâm cơm dâng cúng tổ tiên, ông bà, thổ thần và linh hồn các vong hồn.
Ngày rằm tháng Mười được xem là dịp lễ tạ ơn. Đây cũng là một trong bốn trọng ân của Phật giáo mà Đức Phật đã truyền lại trong suốt thời gian Ngài còn sống. Nhiều gia đình sẽ đến chùa để dâng lễ, tạ ơn và cầu phúc.
2.2 Ý nghĩa của ngày Tết Hạ Nguyên
Ngày Tết Hạ Nguyên là dịp thể hiện lòng biết ơn sâu sắc. Như đã nói, vào ngày này, mọi người tụ tập bên mâm cơm truyền thống, thắt chặt tình cảm giữa các thế hệ. Đây cũng là thời điểm để bày tỏ lòng tri ân đối với Trời đất, tổ tiên.
Không chỉ vậy, rằm tháng Mười còn là một trong những ngày lễ lớn của Phật giáo, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc đối với các Phật tử và người dân Việt Nam. Chính vì thế, vào dịp này, mọi người thường tích cực làm việc thiện để thể hiện lòng thành kính với Bồ Tát và tổ tiên.
Cầu bình an và cầu siêu cho những người đã khuất
Sau khi hoàn tất lễ Phật, nhiều gia đình sẽ viếng thăm những người đã khuất, đặc biệt là những người đã được gửi tro cốt tại chùa, để cầu siêu cho họ. Nghi thức phổ biến trong ngày lễ này là đến chùa, thắp hương, lễ Phật và cầu siêu cho các linh hồn đã ra đi, đồng thời cầu bình an cho gia đình.
Họ tin rằng, qua việc này, người đã khuất sẽ được siêu thoát, lên thiên đường hoặc chuyển sinh vào kiếp khác.
Khuyến khích lòng hướng thiện của con người
Không chỉ là dịp tổ chức lễ cúng trang trọng, Tết Hạ Nguyên còn là thời gian để mọi người tích cực làm việc thiện, cầu mong sự gia hộ của Phật và sự bảo vệ của tổ tiên. Đây cũng là dịp để mỗi người hướng tới việc lan tỏa lòng tốt và chọn lựa cuộc sống lương thiện, sống đúng đạo lý.
Tưởng nhớ công ơn của chư Phật và tổ tiên
Ngày lễ này được hình thành để bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, các vị Phật Tổ và Bồ Tát. Sau nhiều năm, ý nghĩa tốt đẹp đó vẫn được gìn giữ và tiếp nối cho đến ngày nay.
Trong ngày Tết Hạ Nguyên, các gia đình sẽ cúng vái tổ tiên, thần linh và các vị Phật. Đặc biệt, các Phật tử sẽ thể hiện lòng thành kính sâu sắc đối với đức Phật và Bồ Tát, những vị đã dạy bảo con người về đạo lý hướng thiện, tránh điều ác và luôn nhớ ơn tổ tiên.
3. Sắm lễ ngày Tết Hạ Nguyên
Theo truyền thống cổ xưa, vào ngày Tết Cơm mới, hầu hết các gia đình đều nấu xôi từ gạo mới, chuẩn bị hương hoa, đèn nến và một mâm lễ mặn thơm ngon để dâng cúng tổ tiên.
Hàng năm vào dịp này, gia đình sẽ chuẩn bị một mâm cúng đầy đủ, đứng trước bàn thờ tổ tiên và đọc bài cúng để tạ ơn các thần linh, tổ tiên. Mục đích là cầu mong mọi điều sẽ suôn sẻ, thuận lợi và tốt lành. Vì vậy, các gia đình luôn cố gắng chuẩn bị mâm cúng thật tươm tất để thể hiện lòng kính trọng và mong cầu bình an.
- Bánh cúng: Loại bánh làm từ bột gạo xay mịn, dẻo và trắng, được gói trong lá chuối xanh. Bánh có sự kết hợp hoàn hảo giữa vị mặn, ngọt và béo ngậy từ nước cốt dừa.
- Xôi ngũ sắc: Một món xôi đầy màu sắc, mang hương vị ngọt ngào và thơm ngon. Xôi được trang trí với kiểu bông hoa và vài chiếc lá xung quanh để tăng phần đẹp mắt.
- Bánh in: Bánh trắng, mềm mịn, béo ngậy kết hợp cùng nhân đậu xanh bùi bùi và ngọt ngọt. Đây là món ăn đơn giản nhưng được rất nhiều người yêu thích và lựa chọn trong mâm cúng.
- Thịt heo luộc: Bên cạnh xôi, hương đèn và hoa quả, món thịt lợn luộc cũng là một phần không thể thiếu trong mâm cúng dâng lên các thần linh và tổ tiên.
- Mắm nêm hoặc mắm tôm: Một món gia vị đặc trưng của từng vùng, mang lại sự hài hòa và kích thích vị giác khi thưởng thức.
- Gà luộc: Với lớp da vàng óng, căng bóng và bắt mắt, gà luộc không chỉ ngon mà còn làm tăng vẻ trang trọng cho mâm cúng.
4. Văn khấn cúng lễ Hạ Nguyên
