Buzz
Tết Hàn thực là gì? Nguồn gốc của Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực hay Tết Bánh trôi bánh chay (ở Việt Nam) là một ngày Tết được diễn ra vào ngày 03 tháng 03 âm lịch hàng năm. Trong tiếng Hán "Hàn Thực - 寒食 - /hánshí/" có nghĩa nghĩa là "thức ăn lạnh". Mỗi lần đến Tết Hàn Thực mọi người đều nặn bánh trôi, bánh chay, nấu chè trôi nước cúng lên tổ tiên và đi lễ chùa vào ngày này. Tết Hàn Thực là ngày lễ truyền thống thường diễn ra tại Trung Quốc, miền Bắc Việt Nam và một số cộng đồng người Hoa trên thế giới.
Tết Hàn Thực bắt nguồn từ Trung Quốc, dựa trên điển tích Giới Tử Thôi thời Xuân Thu chiến quốc. Theo truyền thuyết, vua Tấn Văn Công gặp phải cuộc nổi loạn, buộc phải lưu vong, lúc ở nước Tề, lúc ở nước Sở. Hiền nhân Giới Tử Thôi luôn bên cạnh và hỗ trợ vua Tấn.
Một ngày trên đường chạy trốn, do đã hết thực phẩm nên Giới Tử Thôi đã phải cắt một phần thịt đùi để nuôi vua. Sau khi vua Tấn ăn xong, biết được sự việc, ông rất cảm kích trước sự hy sinh của Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi đã hỗ trợ nhà vua suốt mười chín năm, cùng với nhà vua trải qua thời gian khó khăn, ông cũng đã cố gắng rèn luyện thành tài. Khi Tấn Văn Công lấy lại ngôi vua Tấn, ông được phong chức và thưởng cho những người có công, nhưng lại quên đi người đồng hành và giúp đỡ ông nhất là Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi cho rằng trách nhiệm của một người hầu tước là phải giúp đỡ vua nên ông không hề phàn nàn. Ông trở về nhà và cùng mẹ lên núi Điền Sơn để ẩn náu, sống một cuộc sống yên bình.
Lúc này vua Tấn Văn Công mới nhớ đến Giới Tử Thôi, sai người đi tìm ông. Tuy nhiên, Giới Tử Thôi không mải mê danh lợi nên đã không quay về nhận thưởng. Nhà vua biết điều đó, liền ra lệnh đốt rừng để ép ông phải xuất hiện. Tuy nhiên, ông quyết tâm không ra ngoài, hai mẹ con đã chết cháy trong rừng.
Lúc này vua Tấn Văn Công đã hối hận về hành động của mình. Ông đã xây dựng đền thờ Giới Tử Thôi trên núi và đổi tên núi thành Giới Sơn. Vua ra lệnh cho dân không được đốt lửa trong ba ngày từ ngày 3 tháng 3 đến ngày 5 tháng 3 âm lịch và chỉ ăn đồ nguội đã nấu sẵn. Từ đó, Tết Hàn Thực ra đời.
Nguồn gốc của lễ hội Hàn Thực theo truyền thuyết Trung Quốc (nguồn ảnh: Baidu)
Tết Hàn Thực trong tiếng Trung là gì?
Tết Hàn Thực tiếng Trung gọi là 寒食节 /Hánshí jié/. Bên cạnh đó, trong tiếng trung Tết Hàn Thực còn được gọi với những tên gọi khác như: 禁火节 /jìn huǒ jié/、禁烟节 /jìnyān jié/、冷节 /lěng jié/、百五节 /bǎi wǔ jié/. Chữ “Hàn” trong tiếng Hán Việt có nghĩa là “lạnh”, chữ “Thực” có nghĩa là “thức ăn, thực phẩm”, Tết Hàn Thực được hiểu là ngày tết mà mọi người ăn những đồ ăn nguội đã nấu sẵn từ trước.
Từ vựng liên quan đến lễ hội Hàn Thực trong tiếng Trung
吃冷食 /chī lěngshí/: Ăn đồ lạnh, ăn đồ nguội
禁止生火 /jìnzhǐ shēnghuǒ/: Cấm đốt lửa
春秋时代 /chūnqiū shídài/: Thời kỳ xuân thu
寒食节 /hánshí jié/: Tết Hàn Thực
汤圆 /tāngyuán/: Bánh trôi, bánh chay
汤团 /tāngtuán/: Bánh trôi, bánh chay
糯米 /nuòmǐ/: Gạo nếp
糯米粉 /nuòmǐ fěn/: Bột gạo nếp
糯米饭 /nuòmǐ fàn/: Cơm nếp, xôi nếp
糯米糕 /nuòmǐ gāo/: Bánh gạo nếp
卷子 /juǎnzi/: Bánh cuốn
米粉 /mǐfěn/: Bột gạo
绿豆 /lǜdòu/: Đậu xanh
芝麻 /zhīma/: Hạt vừng, hạt mè
椰丝 /yē sī/: Dừa bào sợi
姜 /jiāng/: Gừng
揉 /róu/: Nặn, nhào
祭扫 /jì sǎo/: Cúng mộ
踏青 /tàqīng/: Đạp thanh
祭祀 /jìsì/: Thờ cúng, cúng tế
祭祖 /jì zǔ/: Cúng tổ tiên, bái tổ
礼佛 /lǐfó/: Lễ phật
Một số mẫu câu tiếng Trung về lễ hội Hàn Thực
“寒食节”就是吃冷食的节日。.
/“Hánshí jié” jiùshì chī lěngshí de jiérì./
Tết Hàn Thực là dịp lễ ăn đồ nguội.
2. Hàng năm vào ngày 3 tháng 3 âm lịch, người Trung Quốc tổ chức lễ Hàn Thực.
/Měinián nónglì 3 yuè 3 rì hánshí jié jǔxíng./
Lễ hội Hàn Thực được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm.
3. Trong thời gian lễ hội Hàn Thực, người Trung Quốc thường không thắp lửa trong 3 ngày.
/Hánshí jié qíjiān, zhōngguó rén yībān bù shēnghuǒ 3 tiān/
Trong thời gian lễ Hàn Thực, người Trung Quốc thường không thắp lửa trong 3 ngày.
4. 寒食节期间，越南人仍可用火，并正常烹饪。
/Hánshí jié qíjiān, yuènán rén réng kěyòng huǒ, bìng zhèngcháng pēngrèn./
Trong ngày lễ Hàn Thực, người Việt Nam vẫn sử dụng lửa và nấu ăn như thường lệ.
5. 如今，一些家庭喜欢做多彩的汤圆。
/Rújīn, yīxiē jiātíng xǐhuān zuò duōcǎi de tāngyuán./
Ngay nay, một số gia đình thích làm bánh trôi nhiều màu sắc.
6. 制作汤圆的原料：糯米粉、糖、椰丝
/Zhìzuò tāngyuán de yuánliào: Nuòmǐ fěn, táng, yē sī/
Nguyên liệu để làm bánh trôi: Bột nếp, đường, dừa nạo.
Tết Hàn Thực Trung Quốc có gì đặc sắc?
Tết Hàn Thực xuất phát từ Trung Quốc, vậy vào ngày này tại Trung Quốc có những hoạt động đặc sắc nào? Dưới đây là những hoạt động truyền thống vào Tết Hàn Thực tại Trung Quốc
Hạn chế sử dụng lửa và ăn đồ nguội
Trong quá khứ, tết Hán Thực 寒食节 còn được gọi là tết không khói, người ta cấm đốt lửa và chỉ ăn đồ nguội vào ngày này. Hầu hết người dân Sơn Tây cấm lửa và ăn đồ ăn lạnh trong một ngày, thậm chí có một số nơi cấm lửa trong cả ba ngày tết. Tuy nhiên hiện nay tập tục hạn chế sử dụng lửa chỉ còn xuất hiện tại những vùng nông thôn tại Trung Quốc, trong các thành phố lớn người Trung Quốc đã bỏ tập tục hạn chế sử dụng lửa trong ngày này.
Cúng thờ tổ tiên
Vào ngày này, người Trung Quốc thường đi viếng mộ, thể hiện sự tôn trọng đối với thế hệ trước. Mọi người thường làm sạch mộ và thắp hương cầu mong sự phù hộ của tổ tiên. Điều này cũng là một nét đẹp văn hóa của người Phương Đông, bao gồm cả Việt Nam.
Các hoạt động truyền thống tại Trung Quốc
Ngoài việc kiêng dùng lửa và ăn đồ nguội, cúng bái tổ tiên, người Trung Quốc cũng có một số hoạt động dân gian như chơi xích đu, chọi gà, đánh trăn, đua thuyền,... Những trò chơi dân gian này được tổ chức suốt 3 ngày tết tại nhiều nơi ở Trung Quốc.
Ở Việt Nam có tổ chức lễ hội Hàn Thực không? Tết Hàn Thực 2024 diễn ra vào ngày nào?
Ở Việt Nam, cũng có tổ chức lễ hội Hàn Thực và lễ hội này cũng được khởi nguồn từ Trung Quốc. Tuy nhiên, sau khi được nhập khẩu vào Việt Nam, nghi lễ này cũng có sự thay đổi theo văn hóa và phong tục của người Việt. Khác với Lễ hội Hàn Thực của Trung Quốc, nơi mà lửa thường không được đốt trong ba ngày và chỉ ăn đồ nguội được chuẩn bị trước đó, Ở Việt Nam, người dân vẫn có thể sử dụng lửa và nấu ăn bình thường.
Tết Hàn Thực của người Việt còn được biết đến với cái tên dân gian là Tết Bánh trôi bánh chay. Lễ hội Bánh trôi bánh chay tại Việt Nam thể hiện rõ nét văn hóa, lối sống độc đáo của người Việt, mang ý nghĩa tưởng nhớ về cội nguồn, tổ tiên và tri ân những người đã khuất.
Vào mỗi dịp Tết, mọi thành viên gia đình ngồi lại quây quần bên bàn ăn, sum họp gia đình. Vào ngày này, các gia đình Việt Nam sẽ chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để cúng Phật, cúng tổ tiên, thậm chí cúng vua ở nhiều nơi, để bày tỏ lòng thành kính của mình.
Bàn cơm ngày Tết bao gồm hương, hoa, trái cây tươi và trầu cau, tránh sử dụng quả có gai để bày ngũ quả. Trên bàn thờ cũng phải có một cốc nước sạch để thể hiện tâm hồn trong sạch, thanh tịnh của chủ nhân nhà khi làm lễ.
Đồng thời, bàn cúng ngày Tết không thể thiếu bánh trôi, bánh chay, luôn phải có 5 hoặc 3 đĩa bánh trôi và 3 bát bánh chay được dâng lên bàn thờ.
Vào năm 2024, Tết Hàn Thực sẽ diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, tức là thứ năm ngày 11 tháng 4 dương lịch.
Tết Hàn Thực ở Việt Nam và Trung Quốc có những đặc điểm tương đồng nhưng vẫn tồn tại những khác biệt, bạn có thể trải nghiệm ngày Tết đặc biệt này ở cả hai quốc gia để có những trải nghiệm thú vị hơn nhé!
