Tết Trung Thu là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của hoạt động Trung thu

Phong tục Tết Trung thu là một phần không thể thiếu trong văn hóa và tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Vậy Tết Trung thu là gì? Nguồn gốc Tết Trung thu như thế nào? Đây có thể là câu hỏi mà nhiều người đang quan tâm và tìm kiếm đáp án. Hãy cùng Mytour khám phá rõ về nguồn gốc và ý nghĩa đầy sắc màu của ngày lễ đầy ý nghĩa này.

Ngày Tết Trung thu là gì?

Ngày Tết Trung thu là một trong những ngày lễ quan trọng trong nền văn hóa Á Đông, đặc biệt ở Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á khác. Tết Trung thu thường diễn ra vào mùa thu, thường là vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, tức khoảng tháng 9 dương lịch.

Đây là dịp để gia đình tụ họp, thưởng thức không khí ấm áp và thể hiện lòng tri ân đối với tổ tiên. Ngày này cũng được coi là Tết của trẻ em, với nhiều hoạt động và lễ hội đặc biệt để mang lại niềm vui cho các em. Hãy cùng Mytour khám phá nguồn gốc và ý nghĩa Tết Trung thu dưới đây:

Nguồn Gốc của Tết Trung thu

Theo truyền thuyết cổ xưa, nguồn gốc của Tết Trung thu liên quan đến thời Đường, thời kỳ vua Duệ Tôn, niên hiệu Văn Minh. Theo câu chuyện, đêm rằm tháng Tám, trăng sáng và gió mát, nhà vua gặp một ông lão đầu bạc như tuyết, thực sự là một tiên giáng thế. Tiên này tạo ra chiếc cầu vồng nối giữa trái đất và mặt trăng, giúp nhà vua khám phá cung Quảng. Từ đó, quyết định tổ chức Tết Trung thu được hình thành.

Kể từ khoảnh khắc đó, ngày Tết Trung thu đã được mang vào Việt Nam và trở thành một phần quan trọng của văn hóa dân gian. Trong dịp này, người ta tổ chức nhiều hoạt động như bày cỗ với bánh hình mặt trăng, treo đèn lồng kết hoa, múa lân và hát. Trẻ em tham gia rước đèn và nhiều nơi có cuộc thi đèn lồng. Gia đình thường bày cỗ đặc biệt cho trẻ em, với ông tiến sĩ giấy đặt ở vị trí cao nhất, cùng bánh trái và hoa quả.

Nguồn Gốc của Tết Trung thu còn có những khía cạnh khác. Các nhà khảo cổ học cho rằng Tết Trung thu đã xuất hiện từ thời cổ đại và được ghi chép trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Văn bia chùa Đọi năm 1121 kể rằng, trong thời nhà Lý, Tết Trung thu trở thành lễ hội chính thức được tổ chức tại Thăng Long với đua thuyền, múa rối nước và rước đèn.

Ý Nghĩa của Tết Trung thu

Ý Nghĩa của Tết Trung thu là gì? Suốt hàng ngàn năm, con người luôn cảm nhận sự kết nối đặc biệt giữa cuộc sống và mặt trăng. Mặt trăng tròn và mặt trăng khuyết, niềm vui và nỗi buồn, sự đoàn tụ và chia xa - tất cả được tượng trưng qua mặt trăng. Chính vì vậy, trăng tròn trở thành biểu tượng của sự sum họp và Tết Trung thu còn được gọi là Tết của đoàn viên.

Trong ngày này, theo truyền thống Việt Nam, mọi thành viên trong gia đình mong muốn quây quần bên nhau, tụ họp để cùng làm cỗ cúng gia tiên. Khi bầu trời đêm buông xuống, mặt đất rạng ngời dưới ánh trăng vàng, cả xóm làng hội tụ lại để thấu hiểu nước chè xanh, thưởng thức bánh Trung thu, ngắm trăng lung linh và sắp xếp hoa quả cùng bánh kẹo để tặng cho trẻ em vui chơi. Đây là thời điểm rước đèn lồng, múa lân, ngắm trăng, và phá cỗ truyền thống.

Các Hoạt Động Tết Trung thu Truyền Thống

Các hoạt động Tết Trung thu là gì? Một ngày lễ truyền thống đầy màu sắc và tươi vui, được người dân Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á tổ chức để tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng tri ân, và tạo niềm vui cho trẻ thơ. Dưới đây là một số hoạt động truyền thống về phong tục Tết Trung thu thường được thực hiện:

Rước Đèn Trung thu

Sự hào hứng và mong đợi của trẻ nhỏ luôn rõ ràng trên gương mặt họ khi dịp Tết Trung thu đang đến gần. Phong tục Tết Trung thu của mọi nhà đều tự hào chuẩn bị những chiếc đèn lồng tuyệt đẹp cho các em, và trẻ con được dạy múa và hát, sẵn sàng để đón đợi thứ lễ hội này đặc biệt.

Có những hoạt động vui chơi và cuộc thi sôi động được tổ chức cả tại nhà trường và trong các gia đình. Người lớn cũng tràn đầy sự phấn khích và mong đợi, sẵn sàng tham gia vào không gian ấm cúng của Tết Trung thu. Cùng nhau, họ phá cỗ, rước đèn, và tạo ra một không gian đầy ấm áp, đoàn kết, và vui vẻ.

Múa Lân

Khắp các khu phố, làng xóm, và thậm chí cả những con phố đông đúc ở thành thị đều sôi động bởi âm nhạc trống và sự xuất hiện đầy màu sắc của múa lân. Thường, các buổi biểu diễn múa lân diễn ra vào ngày 14 và trong đêm rằm 15, cũng như đêm 16 của tháng Tám âm lịch.

Bày Cỗ Trung thu

Trong dịp Tết Trung thu, mỗi gia đình Việt Nam trình bày một bữa cỗ đặc biệt, tươi đẹp với đủ loại hoa quả như bánh Trung thu, kẹo, bưởi, thị, dưa hấu, hồng, quả na, và nhiều loại hoa quả khác. Cách bày cỗ và trang trí nó thường thay đổi tùy thuộc vào từng gia đình và sở thích riêng.

Thường thì bàn cỗ Trung thu sẽ có một điểm nhấn thu hút, đó là chiếc chó được tạo nên từ những tép bưởi, với đôi hạt đậu đen tạo thành đôi mắt sáng lấp lánh. Xung quanh, có nhiều loại bánh Trung thu và bánh dẻo được tạo hình với các hình dạng như lợn mẹ và đàn lợn con đáng yêu, hoặc hình cá chép. Bên cạnh đó, bàn cỗ còn được trang trí bằng đủ loại hoa quả tươi ngon, tạo nên một bức tranh rực rỡ về màu sắc và hương vị truyền thống.

Làm đồ chơi Trung thu

Khi Tết Trung thu đến, trên khắp các phố phường, bạn có thể bắt gặp nhiều đồ chơi Trung thu được bày bán. Không chỉ là việc mua sắm, nhiều người còn tự tay chế tạo những đồ chơi độc đáo để làm cho Tết Trung thu trở nên thú vị hơn đối với trẻ nhỏ.

Có nhiều loại đồ chơi Trung thu phổ biến, bao gồm mặt nạ, đèn ông sao, đầu sư tử và nhiều loại khác. Ở Việt Nam, tỉnh Tuyên Quang nổi tiếng với việc tự sản xuất các chiếc đèn Trung thu khổng lồ. Từ tháng 5 và 6, các tổ dân phố bắt đầu chuẩn bị cho ngày hội trăng rằm bằng cách tạo ra những mô hình đồ chơi có hình dạng, kích cỡ và sự sống động, tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt. Dự kiến có tới 90 mô hình đèn Trung thu được trình diễn trong năm nay (2022).

Các tên gọi khác của ngày Tết Trung thu

Ngày Tết Trung thu có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo quốc gia và khu vực. Dưới đây là một số tên gọi phổ biến cho ngày này:

Tết Thiếu nhi

Tết Trung thu, hay còn được biết đến với cái tên Tết Thiếu Nhi, là một ngày đặc biệt dành riêng cho các thiên thần nhỏ để họ cảm nhận niềm vui và tham gia vào những hoạt động ý nghĩa. Ngày nay, Tết Trung thu đã trở thành một lễ hội mà trẻ con háo hức chờ đợi, trong khi người lớn thường đang bận rộn với cuộc sống hàng ngày.

Trong ngày lễ này, các bé trên khắp đất nước tham gia vào các tiết mục văn nghệ, ca hát, hoặc tham gia các trò chơi dân gian. Họ có cơ hội tận hưởng màn múa lân, múa rồng hoành tráng trên các con phố và tại các trung tâm văn hóa dành cho thanh thiếu niên.

Tết Đoàn viên

Tết Trung thu thường được gọi là 'Tết Đoàn Viên,' một biệt danh phổ biến thể hiện ý nghĩa đoàn kết gia đình. Trong những ngày lễ này, các thành viên trong gia đình hội tụ lại, tận hưởng không khí yên bình của Tết Trung thu. Họ cùng nhau ngồi quanh bàn cỗ đầy ắp bánh trái và thưởng thức tiếng cười đùa của các đứa trẻ.

Không gì sánh kịp với những khoảnh khắc quý giá khi gia đình sum họp, nhìn thấy đám trẻ vui đùa dưới ánh đèn lồng lung linh. Mọi hình ảnh tuổi thơ trỗi dậy trong khoảnh khắc đặc biệt này. Vì thế, cái tên 'Tết Đoàn Viên' được tạo ra để thể hiện tinh thần đoàn kết và tương thân tương ái của ngày lễ này.

Tết Hoa đăng

Tết Trung thu ở Trung Quốc thường đi kèm với một hoạt động thú vị - thả hoa đăng. Trong dịp này, không chỉ treo đèn lồng trước nhà, mà còn thả những chiếc lồng đèn hình hoa đăng lên bầu trời hoặc trôi trên mặt nước. Những chiếc lồng thường mang theo những ước nguyện và lời cầu nguyện, được thắp sáng bằng ngọn nến.

Ở một số địa phương, hoa đăng bay lên trời, biểu tượng cho lời cầu nguyện của con người đến các vị thần và tiên. Trong khi đó, tại Việt Nam, còn có tên gọi khác như 'Tết Hoa Đăng' mặc dù không phổ biến, nhưng vẫn có những nơi tổ chức hoạt động thả hoa đăng trên mặt hồ hoặc sông, thu hút sự chú ý của đông đảo người tham gia và người ngắm nhìn. Tết Hoa Đăng không chỉ là một phần của lễ hội Trung thu mà còn là cơ hội để mọi người thể hiện lòng tôn kính và kỳ vọng vào tương lai.

Tết Trông Trăng

'Tết Trông Trăng' thường được dùng để mô tả hoạt động ngắm trăng ở những vùng quê, nơi ánh trăng tỏa sáng rực rỡ từ mọi góc nhìn. Dịp này, mọi người thường sắp đặt các mâm cỗ trái cây và trang trí chúng thành những hình dáng độc đáo như chú chó từ bưởi, đặc biệt là bánh Trung thu.

Ngày Tết Trung thu là thời kỳ mặt trăng rạng ngời và tròn nhất trong năm, tạo điều kiện cho gia đình sum họp, thưởng thức khung cảnh tuyệt vời này và cùng nhau tham gia trong không khí Trung thu. Với sự rạng ngời và huyền bí của mặt trăng, Tết Trung thu còn được biết đến với cái tên quen thuộc 'Tết Trông Trăng.'

Tổng hợp thông tin về Tết Trung thu và nguồn gốc của nó, bài viết cho thấy Tết Trung thu không chỉ là lễ hội truyền thống mà còn là dịp quan trọng để tôn vinh tình gia đình, thắp lên lửa tình thân thiết và thể hiện lòng đoàn kết cộng đồng, gìn giữ những giá trị văn hóa đẹp đẽ.

• Xem thêm các bài viết trong chuyên mục: Mẹo vặt, Xu hướng