Tết Trung thu: Xuất phát, ý nghĩa & những điều thú vị ít biết

Tết Trung thu là một trong những lễ hội đặc biệt nhất trong năm, với không khí phấn khích của việc đốt đèn lồng, cắt bánh, và thời khắc đoàn tụ gia đình dưới ánh trăng tròn ngày 15 tháng 8 Âm lịch.

Tết Trung thu, còn được biết đến với cái tên Lễ hội trăng rằm, được tổ chức vào ngày 15/8 âm lịch hàng năm. Lễ hội này đưa đến niềm vui cho trẻ em và người lớn thông qua các hoạt động thú vị như đèn lồng, chị Hằng và chú Cuội, cùng với những câu chuyện cổ tích lâu đời.

1. Tết Trung thu năm nay là ngày nào? Tết Trung thu 2023 là ngày mấy?

Tết Trung thu, còn gọi là Tết Đoàn viên, diễn ra vào ngày Rằm tháng Tám theo lịch âm hàng năm. Mùa thu với thời tiết dễ chịu được xem là thời điểm tuyệt vời để tụ họp và ăn mừng trong văn hóa truyền thống của người Việt.

Tết Trung thu năm 2023 sẽ diễn ra vào ngày 15/8/2023 âm lịch, tức ngày 29/9/2023 (thứ 6) dương lịch.

2. Nguyên tắc gốc nguồn Tết Trung thu kể về những câu chuyện hấp dẫn

Văn hóa Trung Quốc có 3 câu chuyện kỳ thú liên quan đến nguồn gốc Tết Trung thu: Hằng Nga, Hậu Nghệ và vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng. Tuy nhiên, tại Việt Nam, nguồn gốc của Tết Trung thu thường được liên kết với chú Cuội và cây đa trong truyện cổ tích.

Thêm vào đó, trong sách sử, mùa thu tháng Tám thường được coi là thời điểm lý tưởng cho các cuộc họp mặt, gặp gỡ trai gái và tạo duyên. Lễ hội này còn gắn liền với ngày vua Lý tạ ơn thần Rồng, nguyên nhân mang mưa đến, giúp vụ mùa màu mỡ, đem lại hạnh phúc và thịnh vượng.

2.1. Truyền thuyết về Hằng Nga trong câu chuyện Tết Trung thu

Truyện kể rằng từ lâu xưa, trên trời có đồng thời xuất hiện 10 ông mặt trời chiếu ánh xuống trái đất, làm cho thế giới trở nên nóng bức, nước biển cạn kiệt, con người không thể sống. Vì sự nguy cơ này, người anh hùng Hậu Nghệ đã leo lên đỉnh núi cao và sử dụng cây cung thần để bắn rụng 9 ông mặt trời, chỉ để lại một mặt trời duy nhất. Hành động này đã đem lại lòng kính trọng và yêu mến từ mọi người.

Chẳng bao lâu sau đó, Hậu Nghệ đã kết hôn với Hằng Nga, một người vợ xinh đẹp và tốt lành. Một ngày kia, Hậu Nghệ tình cờ gặp Vương mẫu nương nương trên đỉnh núi Côn Lôn và nhờ cô cho một viên thuốc trường sinh bất tử. Khi uống viên thuốc, anh sẽ ngay lập tức biến thành tiên trên trời. Tuy nhiên, vì anh không muốn xa vợ, anh đã giao thuốc cho Hằng Nga để cất giữ. Thật không may, điều này đã bị một học trò của Hậu Nghệ, là Bông Môn, phát hiện và âm mưu cướp thuốc thần trong lúc Hậu Nghệ vắng nhà. Không còn cách nào khác, Hằng Nga đành phải uống hết viên thuốc vào bụng. Sau đó, nàng bỗng trở nên nhẹ nhàng, rời xa mặt đất và bay lên cung trăng - nơi gần gũi với nhân gian nhất vì nhớ chồng và trở thành tiên.

Hậu Nghệ trở về và khi biết chuyện, anh đứng trước trời và gọi tên vợ. Anh kinh ngạc phát hiện rằng mặt trăng hôm nay đặc biệt sáng rực, và còn có một hình bóng trông thật giống vợ mình. Anh đã quyết định lập bàn hương và đặt những món đồ mà Hằng Nga thích lên để thờ phượng nàng trên cung trăng. Từ đó, phong tục “bái nguyệt” trong đêm Trung thu cũng đã truyền khắp dân gian.

2.2. Sự tích vua Đường Minh Hoàng và ngày Tết Trung thu

Theo truyền thuyết, vào đêm rằm tháng Tám âm lịch, mặt trăng tròn và chiếu sáng rõ như gương. Vua Đường Minh Hoàng nhìn thấy điều này và quyết định đi dạo để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của mặt trăng. Lúc đó, ông tình cờ gặp một người đạo sĩ có khả năng siêu phàm, đã biến một lúc ông lên cung trăng để chiêm ngưỡng khung cảnh đẹp và thưởng thức điệu múa của các nàng tiên xinh đẹp.

Khi trở về Hoàng cung, vua vẫn ấn tượng bởi cảnh tượng thần kỳ của cung trăng vào đêm rằm, vì vậy, vào ngày 15/8 âm lịch hàng năm, vua đã ra lệnh để nhân dân tổ chức các bữa tiệc ăn mừng, rước đèn linh đình và tham gia các buổi ca múa hát. Kể từ đó, việc tổ chức tiệc và rước đèn trong đêm rằm tháng Tám đã trở thành một truyền thống dân gian và là nguồn gốc của Tết Trung thu ngày nay.

2.3. Truyền thuyết về chú Cuội và sự khai sinh của ngày Trung thu

Kể một câu chuyện, xa xưa có một nàng tiên xinh đẹp tên là Hằng Nga, mà cô yêu thương trẻ con và thường xuống trần gian chơi cùng các đứa trẻ, mặc dù bị cấm. Một ngày nọ, Ngọc Hoàng tổ chức cuộc thi làm bánh nhân ngày rằm. Người nào làm được chiếc bánh ngon và độc đáo nhất sẽ được thưởng. Hằng Nga đã đến thăm và gặp một chàng trai hóm hỉnh tên là Cuội. Cuội đã giúp Hằng Nga kết hợp tất cả nguyên liệu và nướng bánh. Thú vị thay, những chiếc bánh thơm ngon và đẹp mắt đã khiến các đứa trẻ khen ngợi không ngớt.

Hằng Nga mang chiếc bánh đó để tham dự cuộc thi ở Thiên Đình. Trước khi chia tay, Cuội đã nắm tay cô và cả hai cùng bay lên cung trăng bên cạnh cây đa ở làng. Chiếc bánh của Hằng Nga và Cuội đã đoạt giải nhất và được gọi là bánh Trung thu. Hằng Nga đã dành phần thưởng được ban bởi Ngọc Hoàng để hẹn rằm tháng Tám hàng năm, cô và Cuội có thể xuống trần gian để chơi cùng các đứa trẻ. Từ đó, Tết Trung thu đã ra đời và tồn tại đến ngày nay.

2. Ý nghĩa của Tết Trung thu

Mặc dù có nhiều câu chuyện về nguồn gốc của Tết Trung thu, tuy nhiên, ý nghĩa chung của nó là tôn vinh vẻ đẹp của mặt trăng và hy vọng vào cuộc sống tươi vui và hạnh phúc. Suốt hàng ngàn năm, con người đã luôn tin rằng có mối liên kết giữa cuộc sống và ánh trăng.

Hình ảnh trăng tròn tháng 8 trở thành biểu tượng của sự đoàn kết, tình thân và tương thân. Trước kia, ngày Tết này còn có ý nghĩa đặc biệt khi được sử dụng để tiên đoán mùa màng và tương lai của đất nước dựa trên ánh sáng trăng rằm.

3. Những điều thú vị ít người biết về Tết Trung Thu

3.1. Tại sao Tết Trung thu diễn ra vào ngày 15/08 Âm lịch hàng năm?

Tết Trung thu xảy ra vào ngày Rằm tháng 8 (ngày 15/8 Âm lịch) hàng năm. Khi đó, mùa thu đang đến và theo tín ngưỡng dân gian, đây là ngày trăng tròn, sáng đẹp nhất. Tết Trung thu cũng trùng với mùa thu, thời gian thu hoạch lúa nước trong văn hóa dân tộc.

3.2. Các tên gọi đặc biệt của Ngày Tết Trung thu

Tết Trung thu tại Việt Nam được gọi bằng nhiều tên gọi khác nhau, mỗi cái tên mang theo ý nghĩa và biểu tượng riêng biệt:

Tết Rằm tháng Tám: Tên gọi liên quan đến ngày Tết, lễ hội diễn ra vào Rằm tháng 8 âm lịch.

Tết Trung thu: Tên gọi tượng trưng cho thời điểm Tết diễn ra giữa mùa Thu.

Tết trông Trăng: Tên gọi gợi nhớ hình ảnh ngắm trăng trong đêm hội.

Tết Đoàn viên: Tết Trung thu mang ý nghĩa đoàn tụ, khi thành viên gia đình tụ họp, uống trà và thưởng trăng cùng nhau. Nó còn được gọi là Tết Thiếu nhi, mang niềm vui đến cho các em nhỏ.

3.4. Phong tục truyền thống Tết Trung thu tại Việt Nam

Đêm hội trăng rằm tháng 8 tại Việt Nam đem đến nhiều hoạt động đặc biệt, tạo niềm vui cho trẻ em cùng những kỷ niệm đáng nhớ:

Rước đèn lồng Trung Thu

Khi Tết Trung thu đến gần, mọi gia đình sẽ chuẩn bị cho các em nhỏ những chiếc đèn lồng sáng rực và đáng yêu. Đây là một phần không thể thiếu để tham gia phong tục rước đèn Trung thu tại trường học hoặc trong làng xóm.

Múa lân hồi hộp

Không khí Tết Trung thu bùng nổ qua âm thanh sôi động của tiếng trống trong những buổi biểu diễn múa lân. Hoạt động múa lân Trung thu thường diễn ra vào các đêm hội vào ngày 14, 15 và 16.

Chuẩn bị mâm cỗ trung thu

Trong dịp Tết Trung Thu, mỗi gia đình Việt Nam đều trang hoàng mâm cỗ với các loại bánh kẹo và trái cây như bưởi, thị, hồng, quả na và dưa hấu. Tại một số nơi, mâm cỗ Trung thu được trang trí độc đáo với hình thù sáng tạo từ trái cây và bánh nướng. Mâm cỗ trung thu không chỉ dùng để cúng trăng mà còn để tôn vinh tổ tiên và cầu mong mọi điều an lành và thịnh vượng.

>>> Ghi chú quan trọng: Tìm hiểu 1001 ý tưởng trang trí Tết Trung thu thú vị và độc đáo nhất năm 2023

Tự làm bánh Trung thu

Bánh trung thu biểu tượng cho tình đoàn kết, hạnh phúc và đã trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi dịp Tết trăng rằm. Ngày nay, bánh trung thu có nhiều mẫu mã đa dạng với thành phần nguyên liệu phong phú, mang đến nhiều lựa chọn cho mọi người, từ việc thưởng thức đến việc biếu tặng. Hơn nữa, làm bánh trung thu theo phong cách truyền thống cũng là sự lựa chọn được yêu thích của nhiều gia đình khi có cơ hội tụ tập bên nhau.

>>> Tham khảo: Hướng dẫn làm bánh trung thu chay đa dạng nhân và đậu xanh thơm ngon năm 2023

Tự làm đồ chơi theo chủ đề Trung thu

Không khí ngày Tết Trung thu trở nên phấn khích với đủ loại đồ chơi được bày bán tại cửa hàng, từ trống, mặt nạ đến đèn ông sao và đầu sư tử... Một số gia đình và địa phương còn tự chế tạo những đồ chơi Trung thu đa dạng về kích thước để ăn mừng Tết đoàn viên.

>>> Bài viết hữu ích: Tổng hợp 15 cách làm đèn Trung thu sáng tạo và ý nghĩa

Hát trống quân

Tại một số vùng miền Bắc, phong tục hát trống quân vẫn tồn tại trong đêm hội trăng rằm. Đây là một truyền thống lâu đời, là hình thức hát đối đáp giữa nam và nữ để vui chơi và kết bạn suốt đời.

Tặng quà Trung thu

Nhân dịp Tết Trung thu, mọi người thường tặng quà nhau để thể hiện tình quan tâm và sự gắn kết gia đình. Các món quà phổ biến nhất cho Tết Trung thu bao gồm bánh trung thu và đèn lồng dành cho trẻ em.

>>> Gợi ý: Tổng hợp những lời chúc Tết Trung thu hay nhất năm 2023 để tạo ấn tượng

Phá cỗ Trung thu dưới ánh trăng đêm Rằm

Vào đêm Rằm tháng Tám, mọi người cùng nhau phá cỗ Trung thu và thưởng thức hương vị của các loại bánh kẹo, trái cây đã bày biện. Đây là hoạt động được nhiều người mong đợi, cả trẻ nhỏ lẫn người lớn, với khoảnh khắc đầm ấm, sum vầy bên mâm cỗ.

Tết Trung thu ở mỗi quốc gia có nét độc đáo riêng

Ngoài Việt Nam, nhiều quốc gia châu Á khác cũng tổ chức lễ hội trăng Rằm tháng Tám theo các phong tục đặc trưng. Dưới đây là những nét văn hóa đặc sắc trong truyền thống đón Tết Trung thu của một số quốc gia tiêu biểu:

Tết Trung thu truyền thống tại Trung Quốc

Trung thu được xem là một trong những lễ hội quan trọng của người Trung Quốc, kèm theo nhiều nghi lễ như tế trăng, thắp đèn lồng, thả đèn hoa đăng, múa lân, giải câu đố. Đây còn là dịp gia đình sum vầy, thưởng thức bữa cơm đoàn viên. Theo truyền thống, người Trung Quốc thường tổ chức uống rượu và ngắm trăng vào ngày lễ này, nên được gọi là Tết ngắm trăng.

Hàn Quốc đón Tết Trung thu

Tại Hàn Quốc, Tết Trung thu được gọi là Chuseok, có nghĩa là “đêm mùa thu” hoặc “đêm trăng đẹp nhất trong năm”, và kéo dài trong ba ngày (từ ngày 14 đến 16/8 âm lịch). Đây là thời điểm mà người dân Hàn Quốc trở về quê hương và sum họp cùng gia đình để thực hiện các nghi lễ cúng bái, đi tảo mộ và tặng quà cho nhau. Điều này nhằm biểu dương lòng biết ơn tổ tiên và cầu mong một mùa màng bội thu và cuộc sống thịnh vượng.

Người Hàn Quốc có món bánh đặc trưng cho dịp Trung thu là Songpyeon. Món bánh có hình vầng trăng khuyết hoặc hình bán nguyệt và được làm từ bột gạo, đậu xanh, đường và lá thông.

Tết Trung thu Nhật Bản

Ở Nhật Bản, Tết Trung Thu được gọi là Tsukimi hoặc Otsukimi, có nghĩa là “ngắm trăng”. Truyền thống này đã được du nhập vào Nhật từ hàng nghìn năm trước, nhằm tôn vinh vẻ đẹp của trăng tròn mùa thu và thể hiện tình yêu, sự trân quý thiên nhiên trong văn hóa Nhật Bản.

Vào Trung thu, người Nhật thường mặc trang phục truyền thống, mang đồ cúng đến đền thờ và trang hoàn nhà cửa bằng cây cỏ lau. Thay vì lựa chọn bánh Trung Thu, người Nhật ưa chuộng bánh gạo tsukimi dango, khoai môn và uống trà khi thưởng thức vẻ đẹp trăng rằm.

Trung thu tại Singapore

Tết Trung Thu ở Singapore được gọi là lễ hội lồng đèn hoặc lễ hội bánh Trung thu và diễn ra vào ngày rằm tháng 8 Âm lịch hàng năm. Trong ngày này, trẻ em thường cùng nhau múa hát, ngắm trăng và tham gia phá cỗ. Khắp các con phố ở Singapore được trang trí bằng hàng ngàn đèn lồng và các biểu tượng đặc trưng của mùa lễ Trung Thu.

Ngoài Singapore, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, Tết Trung thu cũng là mùa lễ hội đặc sắc trong nhiều nền văn hóa như: Thái Lan, Lào, Campuchia, Myanmar, Philippines, Triều Tiên... Mỗi quốc gia đều có những hoạt động đa dạng và mang màu sắc riêng biệt trong dịp này.

Bên cạnh tham gia các phong tục truyền thống, dịp Trung thu 2023 năm nay bạn có thể dành tặng người thân, bạn bè chuyến du lịch đáng nhớ đến với miền di sản và những thiên đường biển xanh, cát trắng như: Đà Nẵng, Phú Quốc, Nha Trang, Hội An… Hành trình du lịch sẽ càng thêm trọn vẹn với trải nghiệm nghỉ dưỡng thảnh thơi tại khách sạn, resort Vinpearl đẳng cấp.

Hệ thống nghỉ dưỡng Vinpearl sở hữu những ưu thế vượt trội về vị trí với không gian sang trọng, tiện nghi và đa dạng dịch vụ, tiện ích như: nhà hàng, bar, spa, hồ bơi ngoài trời, bãi biển riêng, kids club…

Đặc biệt, mỗi dịp Trung thu, khách sạn, resort Vinpearl còn mang đến cho du khách không khí lễ hội trăng rằm náo nức, tràn đầy hứng khởi với nhiều hoạt động hấp dẫn như: múa Lân sư rồng, rước đèn trông trăng, học làm bánh Trung thu truyền thống, học làm tranh Đông Hồ, đèn lồng… Tất cả sẽ giúp bạn và người thân có kỳ nghỉ giàu trải nghiệm và đáng nhớ trong ngày Tết Trung thu.

Bạn hãy booking phòng Vinpearl Phú Quốc, Nha Trang, Hội An, Nam Hội An, Đà Nẵng, Hạ Long… để tận hưởng không gian nghỉ dưỡng đẳng cấp và trải nghiệm mùa lễ hội trăng rằm đầy thú vị!

Trên đây là những thông tin về Tết Trung thu - dịp lễ hội truyền thống đặc sắc và ý nghĩa ở Việt Nam và các quốc gia châu Á. Dù có nhiều tên gọi và giai thoại về nguồn gốc, nhưng Trung thu vẫn luôn là dịp sum vầy, gắn kết để mọi người cùng nhau tận hưởng những phút giây đặc biệt và nguyện cầu muôn điều may mắn.

>>> Hãy đặt phòng tại Vinpearl Phú Quốc, Nha Trang, Hội An, Nam Hội An, Đà Nẵng, Hạ Long... để sẵn sàng cho một kỳ nghỉ Trung thu đáng nhớ, tràn đầy trải nghiệm!

>>> Xem và đặt voucher, combo, tour du lịch tại Phú Quốc, Nha Trang, Hội An, Đà Nẵng... để nhận nhiều ưu đãi hấp dẫn cho một kỳ nghỉ thảnh thơi và trọn vẹn!