Buzz
Với tác giả và tác phẩm Thạch Sanh trong Ngữ văn lớp 6, sách Kết nối tri thức mang đến một cái nhìn toàn diện về nội dung quan trọng nhất của tác phẩm, bao gồm cấu trúc, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, và cả dàn ý...
Tác giả và tác phẩm: Thạch Sanh - Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức
I. Truyện dân gian
1. Định nghĩa:
- Truyện dân gian là loại hình văn học phổ biến trong dân gian, thường có yếu tố hư cấu, kỳ ảo, và thường kể về cuộc sống và số phận của các nhân vật trong cộng đồng xã hội. Truyện dân gian thường thể hiện quan điểm về cuộc sống, lý tưởng đạo đức và công bằng của người dân xưa.
2. Một số đặc điểm của truyện dân gian
- Trong truyện cổ tích thường thể hiện các mâu thuẫn trong gia đình, xã hội, phản ánh số phận của các cá nhân và biểu hiện ước mơ thay đổi số phận của họ.
Ví dụ: Trong câu chuyện Tấm Cám, mâu thuẫn giữa Tấm và hai mẹ con Cám được mô tả, phản ánh số phận và niềm mơ ước về công bằng, hạnh phúc của dân chúng.
- Các nhân vật trong truyện cổ tích thường đại diện cho các loại người khác nhau trong xã hội, thường được phân thành hai loại: tích cực (tốt, thiện) và tiêu cực (xấu, ác).
Ví dụ: Trong Tấm Cám, Tấm đóng vai trò nhân vật tích cực, trong khi Cám và mẹ kế là nhân vật tiêu cực.
- Các chi tiết, sự kiện thường mang tính hoang đường, kỳ ảo.
Ví dụ: Trong câu chuyện Tấm Cám, việc ông Bụt xuất hiện và giúp đỡ Tấm được xem là một chi tiết hoang đường, kỳ ảo.
- Câu chuyện được kể theo thứ tự thời gian tuyến tính, thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.
Ví dụ: Trong câu chuyện Tấm Cám, các sự kiện chính diễn ra theo thứ tự thời gian như sau:
Bắt đầu câu chuyện → Xúc tép xảy ra → Câu chuyện về cá bống → Đến hội làng → Trải qua thử thách → Tấm kết hôn với vua → Tấm bị hại bởi mẹ con Cám → Các lần biến hình của Tấm → Tấm trừng trị mẹ con Cám → Tấm gặp vua nhờ trầu cánh phượng → Kết thúc câu chuyện với việc Tấm trở về và trừng trị mẹ con Cám.
- Lời kể trong truyện cổ tích thường bắt đầu bằng những từ ngữ chỉ không gian, thời gian không rõ ràng. Tùy thuộc vào ngữ cảnh, người kể có thể thay đổi một số chi tiết trong lời kể, tạo ra nhiều phiên bản khác nhau của cùng một câu chuyện.
Ví dụ: Lúc xửa lúc xưa, có hai chị em ruột khác mẹ, chị tên là Tấm, em tên là Cám. Sau khi mẹ Tấm mất, vài năm sau, cha Tấm cũng qua đời, Tấm sống với dì ghẻ, mẹ Cám. Bà mẹ kế này độc ác, bắt Tấm làm tất cả công việc nặng nhọc từ việc nhà đến việc chăn trâu. Trong khi đó, Cám được ưu ái và không phải làm gì cả. (Tấm Cám)
II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm
1. Thể loại:
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
+ Theo Bùi Mạnh Nhị (biên soạn), Văn học dân gian: những tác phẩm được lựa chọn, NXB Giáo dục, 2008, tr244-247.
3. Phương thức diễn đạt: Tự thuật
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ ba
5. Tóm tắt:
Thạch Sanh từ nhỏ đã mồ côi cha mẹ, sống lang thang dưới tán cây đa và chỉ có một cái búa mà cha để lại làm gia sản. Lý Thông, thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, đã quyết định kết nghĩa huynh đệ với chàng. Thạch Sanh sau đó đến sống cùng với Lý Thông và gia đình của hắn. Trong khu vực có một con quái vật nguy hiểm, hàng năm dân làng phải hiến một người để nó ăn thịt. Khi đến lượt Lý Thông, hắn đã lừa dối Thạch Sanh để chàng đi thay mình. Thạch Sanh đã giết chết quái vật, nhưng Lý Thông lại lừa chàng và bỏ trốn, lấy công lao của Thạch Sanh. Trong một ngày, khi hoàng đế chọn phò mã, công chúa bị một con đại bàng bắt đi. Thấy tình cảnh, Thạch Sanh đã bắn chết con đại bàng và sau đó theo dấu máu vào hang để cứu công chúa. Tuy nhiên, Lý Thông lại một lần nữa lừa dối Thạch Sanh bằng cách lấp đầy hang và giấu chàng dưới vực. Thạch Sanh đã đấu tranh và giết chết đại bàng, cứu được con của vua. Vì công lao, Thạch Sanh được tặng nhiều vàng bạc, nhưng chàng chỉ xin một cây đàn và trở về gốc đa. Tâm hồn của quái vật và đại bàng đã bị an ủi, và Thạch Sanh bị bắt vào tù. Trong nhà tù, chàng đã kéo ra cây đàn và kể về nỗi oan của mình. Lý Thông cuối cùng đã bị trừng phạt và Thạch Sanh đã được hoàng đế kết hôn với công chúa. Các nước vây quanh, nhưng sau khi nghe Thạch Sanh hát và thưởng thức bữa ăn của chàng, họ kính trọng rút quân về nước.
6. Cấu trúc:
Bao gồm 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “đốn củi kiếm ăn”): Hoàn cảnh xuất thân của Thạch Sanh.
+ Phần 2 (tiếp đó đến “bị sét đánh chết”): Những thử thách và thành tựu của Thạch Sanh
+ Phần 3 (phần còn lại): Thạch Sanh kết hôn công chúa, lên ngôi vua và dẹp yên binh lính của các nước vassal.
7. Ý nghĩa nội dung:
Thạch Sanh là một câu chuyện cổ tích về một người anh hùng tiêu biểu, người đã tiêu diệt quái vật, giải cứu người bị hại, phản bội kẻ xấu, và đối đầu với quân thù xâm lược. Câu chuyện thể hiện mong muốn và hy vọng về đạo đức, công bằng xã hội, và lý tưởng nhân văn, sự yêu hòa bình của nhân dân Việt Nam.
8. Giá trị nghệ thuật:
+ Truyện sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng kỳ diệu và độc đáo, đầy ý nghĩa (việc ra đời và lớn lên của Thạch Sanh, cung tên vàng, cây đàn thần, niêu cơm thần…)
+ Xây dựng hai nhân vật trái ngược nhau
III. Hiểu sâu về tác phẩm
1. Sự ra đời và trưởng thành của Thạch Sanh
- Lớn lên mồ côi cha mẹ và phải tự mình kiếm sống bằng nghề kiểm củi.
- Sống lẻ loi dưới gốc cây đa.
- Với duy nhất một lưỡi búa làm gia sản.
→ Phản ánh lòng dũng cảm và niềm tin vào khả năng của con người thông thường.
2. Những thử thách và thành tựu của Thạch Sanh
- Bị mẹ con Lý Thông lừa đi miếu hoang để chết. Thạch Sanh giết được quái vật, thu được cung tên vàng, nhưng bị Lý Thông đánh cắp công lao.
- Khi xuống cứu công chúa, Thạch Sanh bị Lý Thông phản bội bằng cách lấp kín lối ra.
- Thạch Sanh giết đại bàng, cứu được con trai của vua Thủy Tề và được tặng một cây đàn thần.
- Bị hồn của quái vật và đại bàng trả thù, Thạch Sanh bị vu oan và bị giam vào ngục.
+ Tự làm sáng tỏ sự vô tội của mình.
+ Trung thực kể lại toàn bộ câu chuyện.
→ Thạch Sanh bị vạch mặt trắng trợn. Vua quyết định phạt hai mẹ con Lí Thông nhưng Thạch Sanh không giết mà cho về quê làm ăn. Trên đường về, họ gặp tai nạn bị sét đánh chết và biến thành con bọ hung. Sự việc này phản ánh quan niệm về báo ứng ác của nhân dân Việt Nam.
→ Thạch Sanh là một chàng trai can đảm, tài năng, trung thực, đơn giản và khoan dung.
3. Thạch Sanh lấy công chúa, lên làm vua và làm yên lòng quân lính của các nước vassal
- Nhà vua cho Thạch Sanh lấy công chúa làm vợ, lễ cưới của họ hoành tráng không thể tin nổi.
- Khi hoàng tử bị công chúa từ chối, tức giận, binh lính của mười tám nước tập kết đánh chiếm.
- Thạch Sanh một mình đứng trước quân giặc, với cây đàn trong tay, âm nhạc của chàng khiến lính địch phải đầu hàng và chấp nhận bữa cơm thưởng thức sau trận thua.
- Thạch Sanh lên làm vua.
