Tây Ninh là điểm đến nổi tiếng với văn hóa và lịch sử ở miền Đông Nam Bộ. Trong khi rừng Chàng Riệc đại diện cho cuộc chiến tranh đấu gian khổ của dân tộc vào những năm 1900, thì tháp cổ Bình Thạnh lại là biểu tượng của văn hóa hàng ngàn năm trước.
Thông tin tổng quan về tháp cổ Bình Thạnh
Địa chỉ: ấp Bình Phú, xã Bình Thạnh, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh
Tháp cổ Bình Thạnh là một trong ba kiệt tác kiến trúc đại diện cho văn hóa Óc Eo còn sót lại ở Nam Bộ và vẫn tồn tại đến ngày nay. Nằm ven sông Vàm Cỏ Đông, cách trung tâm thành phố Tây Ninh khoảng 50 km về hướng Đông Nam.
Ngôi tháp này được xây dựng từ thế kỷ VIII – IX, hiện nay đã có niên đại hơn một nghìn năm. Khu vực của tháp Bình Thạnh ban đầu có ba tòa, nhưng chỉ còn lại một tòa chính được trùng tu vào năm 1998, hai tòa khác đã bị sụp đổ chỉ còn lại phế tích.
Tháp cổ Bình Thạnh và tháp Chóp Mạt Tây Ninh được phát hiện thông qua tài liệu khảo cổ học từ thế kỷ XX và được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia từ năm 1993.
Tháp cổ Bình Thạnh là một trong ba ngôi tháp đặc trưng của văn hóa Óc Eo còn tồn tại ở Nam Bộ
Đi đến tháp cổ Bình Thạnh
Từ trung tâm thành phố Tây Ninh, bạn đi theo Quốc lộ 22B hướng về trung tâm huyện Gò Dầu, đến ngã ba ấp Voi huyện Bến Cầu, rẽ phải vào đường Tỉnh lộ 786. Tiếp tục đi khoảng 20 km, bạn sẽ thấy ngã rẽ dẫn đến tháp cổ Bình Thạnh.
Tuy nhiên, không có biển chỉ dẫn ở đây, vì vậy bạn cần phải quan sát kỹ. Nếu bạn nhìn thấy bảng “Di tích lịch sử văn hóa” trên đường đi, điều đó có nghĩa là bạn đã gần khu vực của tháp cổ.
Bản đồ hướng dẫn từ trung tâm thành phố Tây Ninh đến tháp cổ Bình Thạnh
Khám phá giá trị lịch sử và kiến trúc tại tháp cổ Bình Thạnh
3.1 Giá trị lịch sử của tháp cổ Bình Thạnh
Tháp cổ Bình Thạnh là một minh chứng cho sự biến động của lịch sử Việt Nam trong hơn 1000 năm qua. Đây là ngôi tháp duy nhất với tường đá gần như còn nguyên vẹn từ khi được phát hiện vào năm 1886, cũng là một di sản kiến trúc quý hiếm thuộc nền văn hóa Óc Eo vẫn giữ nguyên lối thiết kế ban đầu.
Ngoài ra, tháp cổ Bình Thạnh còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống, tôn giáo, và tín ngưỡng của người Phù Nam xưa. Các họa văn, phù điêu trên tháp thường là hình ảnh hoa lá cách điệu, thần linh, và sinh thực khí... là những biểu tượng phổ biến trong Ấn Độ giáo, được người dân Phù Nam thờ cúng hàng nghìn năm trước.
Thể hiện qua kiến trúc và điêu khắc tinh tế trên tháp cổ Bình Thạnh, đã phản ánh sự phát triển cao của văn hóa Óc Eo thời kỳ đó. Đây là một nguồn tư liệu quý giá mà các nhà nghiên cứu luôn mong muốn khám phá thêm về các giá trị văn hóa, lịch sử đặc biệt tại khu di tích này.
Khám phá thêm, việc phát hiện ra ngôi tháp cổ hơn 1000 năm tuổi càng làm sáng tỏ hơn về vị thế của Tây Ninh trong quá khứ, là điểm nối giao thương và giao lưu của nhiều nền văn hóa lớn từ thời cổ đại, trước khi người Việt đặt chân đến vào thế kỷ 17.
3.2 Khám phá lối kiến trúc tinh xảo tại tháp cổ Bình Thạnh
Tháp cổ Bình Thạnh nằm trên một gò đất cao giữa cánh đồng lúa thuộc xã Bình Thạnh, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Ngôi tháp được xây bằng gạch nung, tồn tại giữa những hàng cây, tạo ra một không gian yên bình và mát mẻ, thu hút những ai yêu thích khám phá.
Giống như các đền tháp Chăm ở miền Trung, tháp cổ Bình Thạnh được xây dựng bằng cách xếp các phiến đá và gạch nung chồng lên nhau mà không cần chất kết dính.
Ngôi tháp được xây trên nền đất hình vuông, cao 10m và mỗi cạnh dài 5m, có bốn mặt hướng Đông - Tây - Nam - Bắc và một cửa chính duy nhất hướng về Đông.
Cửa chính được thiết kế rất ấn tượng, rộng 1m và cao khoảng 2m. Phía dưới cửa là bậc thềm tam cấp bằng đá và phía trên có một phiến đá lớn, được chạm nổi hoa văn tinh xảo.
Các mặt tường phía Tây, Nam, Bắc cũng được trang trí cửa giả và phù điêu hoa văn tinh xảo như cửa chính. Bên trong tháp, không gian không quá rộng, chủ yếu dành cho việc thờ phụng Linga và Yoni - biểu tượng của thần Shiva trong Ấn Độ giáo.
Nhờ lối kiến trúc độc đáo và kỹ thuật điêu khắc tinh tế, tháp cổ Bình Thạnh trở thành điểm check-in lý tưởng không kém tọa độ cây thốt nốt trái tim Tây Ninh, thu hút nhiều bạn trẻ.
Thưởng thức các hình ảnh tại tháp cổ Bình Thạnh
Tháp cổ Bình Thạnh nhìn từ trên cao, nổi bật giữa dòng cây xanh
Bảng di tích lịch sử văn hóa đặt tại tháp cổ Bình Thạnh
Cửa chính của ngôi tháp hướng về phía Đông
Phần nền của ngôi tháp hình vuông, có tổng chiều cao 10m và mỗi cạnh dài 5m
Trên cửa chính của tháp cổ Bình Thạnh là một phiến đá lớn, được chạm nổi với nhiều hoa văn tinh xảo
Các mặt tường khác cũng được trang trí bằng những hoa văn tinh xảo
Phù điêu tượng thần đã được trùng tu và làm mới lại
Phần chân của tháp cũng được trang trí với các hoa văn hình hoa lá độc đáo
Tháp cổ Bình Thạnh được xây dựng bằng cách xếp các tấm gạch nung chồng lên nhau mà không cần sử dụng chất kết dính
Bên trong tháp được sử dụng làm nơi thờ phụng Linga và Yoni
Kiến trúc của tháp cổ Bình Thạnh được thiết kế theo dạng hình vuông và thu nhỏ dần khi đến phần đỉnh
Ngoài ra, tại tháp cổ Bình Thạnh còn còn lại các phế tích của hai tháp khác đã sụp đổ