Buzz
Mưa axit, một trong những thảm họa tự nhiên, ảnh hưởng tiêu cực đến con người, động vật và môi trường.
Định nghĩa của mưa axit là gì?
Gọi chính xác là lắng đọng axit, mưa axit bao gồm mưa, tuyết, sương mù, mưa đá, có giá trị pH dưới 5,6. Phân loại thành lắng đọng ướt và lắng đọng khô, lắng đọng ướt ám chỉ chất ô nhiễm rơi xuống cùng mưa hoặc tuyết, còn lắng đọng khô liên quan đến chất chua từ không khí kèm theo bụi rơi xuống ngày không mưa.
Mưa axit gây hại nghiêm trọng đến rừng, nguồn nước, đất, gây chết động vật và thủy sinh, xói mòn cấu trúc thép như cầu, phong hóa các tòa nhà và tượng đá, cũng như gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Kể từ những năm 1970, nhiều quốc gia đã cố gắng giảm thải SO2 và NOx vào không khí với kết quả tích cực. Ngoài ra, NOx còn được tạo ra từ sét đánh, và SO2 từ các vụ phun trào núi lửa.
Mưa axit khi có pH dưới 4,7 biến chì hữu cơ trong đất thành chì vô cơ, gây ức chế phân chia tế bào rễ cây, làm cho vi sinh vật, nấm, virus và các mầm bệnh khác xâm nhập và gây hại cây; pH dưới 3,5 trực tiếp gây hại cho lá cây, gây héo và chết cây. Vì vậy, mưa axit được gọi là 'thần chết trên bầu trời'.
Ở Việt Nam, mưa axit đã xuất hiện ở Cà Mau vào năm 1998. Cà Mau không phải là khu công nghiệp phát triển, nên ngoài các nguyên nhân như giao thông, cháy rừng, đốt rừng,... cần xem xét tới khói từ công nghiệp, hoạt động núi lửa và các nguyên nhân từ các nước láng giềng như Indonesia, Philipines, Malaysia, được gió mang đến. Tại Cần Thơ, tần suất mưa axit trung bình trong 10 năm là 58%, ở Tây Ninh cũng là 57,9%.
Quá trình hình thành mưa axit
Có nhiều nguyên nhân gây ra hiện tượng mưa axit như núi lửa phun trào hoặc cháy rừng... Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do con người. Mưa axit chủ yếu được hình thành do con người thải ra một lượng lớn chất có tính axit vào khí quyển. Ví dụ, ở Trung Quốc, mưa axit chủ yếu do đốt than có hàm lượng lưu huỳnh cao, phần lớn là axit sunfuric, ít axit nitric hơn.
Trong các chất đốt tự nhiên như than đá và dầu mỏ chứa lượng lớn lưu huỳnh, trong không khí chứa nhiều nitơ. Quá trình đốt sinh ra các khí độc như: lưu huỳnh dioxide và nitơ dioxide. Khí này hòa tan với hơi nước tạo thành axit sunfuric và axit nitric. Khi mưa, hạt axit tan vào nước mưa làm giảm pH. Nếu pH dưới 5,6 gọi là mưa axit. Nước mưa chứa chua, có thể tan bụi kim loại và oxide kim loại trong không khí như oxide chì,... làm nước mưa độc hơn đối với cây cối, động vật và con người.
Nguy hại của mưa axit
1. Mưa axit làm chua đất, mất dinh dưỡng, thay đổi cấu trúc đất, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng; cũng gây ra bệnh cho cây trồng và côn trùng, giảm năng suất.
2. Mưa axit gây tổn thương cho rừng. Lá cây tiếp xúc với mưa axit càng lâu, gây hại càng nặng.
3. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Kim loại nặng như thủy ngân và chì xâm nhập vào cơ thể qua thức ăn, gây ung thư và suy giảm trí tuệ; sương mù axit xâm nhập vào phổi gây phù phổi hoặc tử vong; sống trong môi trường axit lâu ngày làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như xơ cứng động mạch và nhồi máu cơ tim.
4. Mưa axit có thể làm tan lớp xi măng đã cứng trên bề mặt các vật liệu xây dựng phi kim loại như bê tông, vữa và gạch vôi cát, tạo ra các lỗ rỗng và vết nứt, làm giảm độ bền và gây hỏng công trình.
Mưa axit được phát hiện lần đầu vào năm 1952 nhưng cho đến những năm 1960, các nhà khoa học mới bắt đầu nghiên cứu và quan sát hiện tượng này. Thuật ngữ 'mưa axit' được đề xuất bởi Robert Angus Smith vào năm 1972. Người ta đã nhận ra rằng mưa axit gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường sống, trong xây dựng, và bảo tồn di sản lịch sử... Phát hiện tại Đức vào năm 1984 chỉ ra rằng hơn một nửa khu rừng ở miền Tây nước này đang bị phá hủy với mức độ đa dạng và lượng gỗ bị hủy khoảng 800 triệu USD. Tương tự, ở Thụy Sĩ, khoảng 12 triệu cây bị thiệt hại (chiếm 14% diện tích rừng), trong khi ở Hà Lan, diện tích rừng bị hủy lên đến 40%. Mưa axit 'tiêu diệt' khu rừng bằng cách rửa trôi chất dinh dưỡng và vi sinh vật có ích, làm suy giảm sức đề kháng của cây cối, khiến chúng dễ bị nhiễm bệnh và ký sinh trùng. Lá cây chịu mưa axit bị hỏng và khô cằn... Thông thường là loài cây rất nhạy cảm với mưa axit.
