Buzz
Thắng lợi của Mtao Mxây bao gồm tóm tắt nội dung chính, phân tích dàn ý, cấu trúc, giá trị nội dung và nghệ thuật, cũng như bối cảnh sáng tác, sự ra đời của tác phẩm và tiểu sử, quan điểm và sự nghiệp sáng tác văn học giúp học sinh nắm vững môn văn 10
Thắng lợi của Mtao Mxây
1. Nguyên gốc
a. Sử thi Đăm Săn
- Đăm Săn (hay còn được biết đến với tên gọi Bài ca chàng Đăm Săn) là một trong những sử thi nổi tiếng của người dân tộc Ê-đê
- Sử thi Đăm Săn thường được truyền bá theo hình thức kể chuyện dân dã, khi mà người già trong làng không chỉ kể mà còn hát, sử dụng biểu cảm khuôn mặt và cử chỉ để tái hiện câu chuyện trong các buổi tập trung bên lửa trại qua nhiều đêm, tại các nhà dài trên chòi rẫy, trong các lễ hội hoặc vào những khoảnh khắc lặng lẽ trong cuộc sống hàng ngày
- Nghe kể về Đăm Săn là một phần không thể thiếu trong văn hóa truyền thống của người dân tộc Ê-đê
b. Đoạn trích về Chiến thắng của Mtao Mxây
- Nội dung chính: Trong lúc Đăm Săn và những người nô lệ lên rừng làm việc, Mtao Mxây đã đến làng cướp bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây đấu đá để cứu vợ. Lần đầu tiên, anh thách thức Mtao Mxây đọ dao nhưng hắn sợ và không đồng ý. Khi Đăm Săn đe dọa đốt nhà, hắn mới chịu xuống và sử dụng khiên để múa. Mtao Mxây đảo khiên múa, phát ra tiếng kêu lạch cạch; còn Đăm Săn, mỗi lần xốc lên, anh vượt qua một đồi núi, chạy nhanh như gió trong khi Mtao Mxây chỉ bước nhẹ nhàng chạy từ bãi đông qua bãi tây. Mtao Mxây bảo Hơ Nhị ném một miếng trầu nhưng Đăm Săn đã chứng minh sức mạnh bằng cách nắm bắt và ăn miếng trầu đó, từ đó sức mạnh của anh tăng lên gấp bội. Đăm Săn tiếp tục múa khiên và đâm vào Mtao Mxây nhưng không thể thủng áo giáp của hắn. Nhờ sự giúp đỡ từ trời cao, Đăm Săn ném một cái chày tròn vào tai của kẻ thù, giành chiến thắng và đem đầu Mtao Mxây ra bày trước mọi người. Anh cứu được vợ và tất cả nô lệ của Mtao Mxây đều quyết định theo anh. Cả làng tổ chức một buổi tiệc lớn để chúc mừng chiến thắng của Đăm Săn và chào đón những thành viên mới trong cộng đồng
- Đoạn trích này nằm ở phần giữa của sử thi
2. Thể loại
- Sử thi là một dạng tác phẩm dân gian tự sự có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, tạo ra những hình tượng nghệ thuật tráng lệ, hùng vĩ để kể về một hoặc nhiều biến cố quan trọng xảy ra trong đời sống cộng đồng thời xưa.
- Nội dung của sử thi có phạm vi rộng lớn, đề cập đến những sự kiện quan trọng của quá khứ, phản ánh toàn bộ đời sống văn hóa, lịch sử của cộng đồng, thể hiện sự phát triển của tộc người đó qua các giai đoạn khác nhau.
- Về mặt nghệ thuật, sử thi là những câu chuyện được kể bằng văn xuôi xen lẫn văn vần, sử dụng các thành ngữ, tục ngữ, từ ngữ cổ, và mang đậm nét văn hóa dân gian trong ngôn từ.
- Sử thi được phân chia thành 3 loại:
+ Sử thi anh hùng của dân gian
+ Sử thi cổ điển
+ Sử thi về anh hùng
3. Cấu trúc
- Phần 1: Từ đầu đến “Đăm Săn hạ gục Mtao Mxây”: Cảnh trận chiến giữa hai thủ lĩnh với chiến thắng thuộc về Đăm Săn.
- Phần 2: Tiếp theo là “Họ về ngoại ô làng, sau đó nhập làng”: Cảnh Đăm Săn và các tù nhân trở về sau chiến thắng.
- Phần 3 (Còn lại): Cảnh Đăm Săn mừng rỡ sau chiến thắng.
4. Đào sâu vào chi tiết
a. Hình tượng của Đăm Săn trong trận đấu với Mtao Mxây
- Hiệp một:
+ Trong khi Mtao Mxây múa khiên, Đăm Săn vẫn giữ vẻ bình tĩnh, thản nhiên → Điều này cho thấy sự gan dạ của anh chàng.
+ Mtao Mxây đã rõ ràng bộc lộ sự kém cỏi nhưng vẫn tự tin phô trương.
- Hiệp 2:
+ Đăm Săn khiến Mtao Mxây sợ hãi và bỏ chạy với các bước nhảy nhót khác nhau → thể hiện sức mạnh của Đăm Săn và sự yếu đuối của Mtao Mxây.
+ Mtao Mxây van xin Hơ Nhị ném một miếng trầu → biểu hiện sự yếu đuối hơn nữa
+ Đăm Săn chiếm được miếng trầu → sức mạnh của anh chàng ngày càng tăng lên
- Hiệp ba:
+ Đăm Săn múa quả quyết và đuổi theo Mtao Mxây
+ Đăm Săn đâm vào áo giáp của Mtao Mxây nhưng không làm thủng được. Anh phải kêu cầu sự giúp đỡ của thần linh
- Hiệp tư:
+ Đăm Săn nhận được sự hỗ trợ từ thần linh
+ Anh ta đuổi theo và hạ gục kẻ thù
→ Với cách miêu tả song hành, so sánh phóng đại, Đăm Săn vượt xa Mtao Mxây về mọi mặt: tài năng, sức mạnh, phẩm chất và phẩm vị. Việc cưới vợ chỉ là lời nói, cái quan trọng hơn là anh ta đã mở rộng biên giới, giành được sự tôn vinh từ cộng đồng → Đăm Săn là một anh hùng sử thi đích thực
b. Tư duy của cộng đồng về chiến thắng của Đăm Săn
* Cư dân làng Mtao Mxây
- Mỗi khi Đăm Săn kêu gọi, mọi người luôn đồng lòng (số 3 biểu trưng cho sự đồng thuận): “Không thể không đi, lãnh đạo của chúng ta đã ra đi, mùa màng của chúng ta đã bị hủy hoại, chúng tôi sẽ ở với ai.”
→ Họ đồng lòng coi Đăm Săn như lãnh tụ, như anh hùng của mình.
- Mỗi lời đáp lại mang tính biến đổi, phát triển, động đậy
→ Qua ba lần trao đổi, lòng trung thành không điểm chê của mọi nô lệ đối với Đăm Săn ngày càng rõ ràng.
- Mọi người cùng theo Đăm Săn ra về như trong một buổi hội: “Đoàn người đông đúc như bầy ong, dày đặc như bầy kiến, ùn ùn như đàn mối.”
- Ý nghĩa:
+ Thể hiện sự đoàn kết cao độ giữa quyền lợi cá nhân của anh hùng và khát vọng của cộng đồng, dân tộc.
+ Thể hiện tình cảm, lòng phục tùng của cộng đồng đối với cá nhân anh hùng → Đồng thời cũng là biểu hiện của tinh thần dân tộc.
* Tư duy của cư dân Đăm Săn
- Nồng hậu chào đón người anh hùng chiến thắng trở về
- Đồng lòng đáp lại lời kêu gọi của tù trưởng: tổ chức tiệc mừng chiến thắng → hân hoan, vui vẻ, tự hào
* Thái độ của các vị tù trưởng xung quanh
- “Nhà Đăm Săn...các tù trưởng từ xa xôi đều đến” → họ kéo đến để ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn như thể là chiến thắng của họ chính mình
→ Anh hùng được cả cộng đồng tôn vinh tuyệt đối
c. Phong cảnh của buổi tiệc mừng chiến thắng
- Hình ảnh của Đăm Săn hòa nhập vào không khí vui mừng của cả làng:
+ Đám đông đông đúc
+ Buổi tiệc mừng phát sóng
- Đám đông xem Đăm Săn không chỉ là một người mạnh mẽ về thể chất mà còn là biểu tượng của sức mạnh và quyền uy không giới hạn trong ánh nhìn kính trọng của dân làng → việc phóng đại cách miêu tả tạo ra ấn tượng sâu sắc với độc giả
d. Ý nghĩa của nội dung
Giữ gìn danh dự, yêu thương gia đình và mong muốn cuộc sống bình yên, thịnh vượng của cả tộc – đó là những cảm xúc cao quý nhất khiến Đăm Săn chiến đấu và đánh bại kẻ thù.
e. Ý nghĩa về nghệ thuật
* Nghệ thuật so sánh, tăng cường:
- So sánh như là lốc gạch, như là những dải sao sáng
- So sánh leo lên đỉnh:
+ Phần mô tả cảnh Đăm Săn múa khiên
+ Phần mô tả đám đông đông đảo: “Tôi tớ...mang đồ vận.”
+ Phần mô tả thân hình mạnh mẽ của Đăm Săn: “bắp chân...dài thẳng.”
- So sánh đối lập: diễn tả cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây
- Các hình ảnh, sự vật được sử dụng để so sánh được lấy từ thế giới tự nhiên, từ không gian bao la của vũ trụ.
→ Để vinh danh chiều cao tối thượng của anh hùng, khát vọng không biên giới của cộng đồng Ê-đê về một tương lai mạnh mẽ, phồn thịnh.
Bản đồ tư duy - Chiến thắng Mtao Mxây
