Thanh kiếm hai tay

Thanh kiếm hai tay (từ tiếng Đức có nghĩa là 'kiếm hai tay'), là loại kiếm được sử dụng nhiều nhất trong thời kỳ Phục hưng. Nó còn được biết đến với những tên gọi khác như Bidenhänder, Bihänder hay Doppelhänder. Trong võ thuật phương Tây, vũ khí này còn được gọi là Đại kiếm. Nó có nguồn gốc từ Thụy Sĩ và sau đó được quân đội Áo và các quốc gia Đức sử dụng.

Mặc dù đã được sử dụng tại Đức từ thế kỷ 14, thanh danh của nó nổi bật hơn vào thế kỷ 16 khi Zweihänder trở thành vũ khí đặc trưng của các binh đoàn Landsknecht dưới thời Hoàng đế Maximilian I. Các tài liệu ghi nhận rằng Zweihänder được dùng bởi các binh sĩ Landsknecht để chặt đổ những hàng giáo dày đặc của quân địch, điều này giúp phá vỡ sự phòng thủ và làm giảm khó khăn cho các cuộc tấn công của kỵ binh và binh sĩ sử dụng vũ khí thông thường.

Trong số những người sử dụng Zweihänder, Pier Gerlofs Donia là người nổi bật nhất. Ông được biết đến với khả năng sử dụng nó một cách thành thạo, mạnh mẽ và hiệu quả đến mức có thể chặt đầu nhiều đối thủ chỉ với một nhát vung kiếm. Thanh Zweihänder của Pier hiện đang được trưng bày tại bảo tàng Frisian từ năm 2008. Nó có chiều dài lên đến 213 cm và nặng 6,6 kg.

Thông số kỹ thuật

Zweihänder có thể đạt chiều dài lên đến 180 cm (6 ft) tổng cộng, với lưỡi kiếm dài từ 120 đến 150 cm (4–5 ft) và chuôi kiếm dài từ 30 đến 45 cm (1–1½ ft). Trọng lượng của thanh kiếm thường dao động từ 2 kg đến 3,2 kg (4½–7 lb). Đặc biệt, một thanh Zweihänder được sử dụng cho các nghi lễ có thể nặng tới 7 kg (16 lb), và do đó không phù hợp cho chiến đấu.

Có một số kiểu Zweihänder nhẹ hơn và ngắn hơn. Những phiên bản đầu của loại kiếm này thường có tổng chiều dài khoảng 150 cm (5 ft) và trọng lượng chỉ khoảng 1½ kg (3 lb 5 oz).

Đặc điểm thiết kế

Cán bảo vệ tay cầm có thể rất đơn giản hoặc được trang trí công phu. Chuôi kiếm thường có hình dáng phình ra, giống như trái tim hoặc quả lê. Phần gốc của lưỡi kiếm, gọi là ricasso hay Fehlschärfe (nghĩa là 'phần không được mài sắc'), thường không có các cạnh sắc bén như phần lưỡi còn lại. Điều này cho phép người sử dụng nắm vào phần gốc để kéo dài chiều dài cánh tay, biến kiếm thành một vũ khí cán dài hiệu quả. Phần chuôi có thể có các chi tiết hình vòng và cán bảo vệ tay cầm dài tới 35 cm (14 in) theo chiều ngang. Trên lưỡi kiếm, cách cán bảo vệ tay cầm khoảng 10–20 cm (4–8 in), có những vấu lồi hay gờ nổi hình móc gọi là Parierhaken (nghĩa là 'móc bảo vệ tay') giúp ngăn chặn vũ khí đối phương trượt xuống phần gốc của kiếm.

Ứng dụng trong trận chiến

Theo các tài liệu sau thời Trung cổ, các phiên bản sớm và thực tiễn của Zweihänder được sử dụng để phá vỡ đội hình của các binh sĩ cầm giáo và thương dài của đối phương, cụ thể là chặt đứt các ngọn giáo rồi tấn công lính đánh thương.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng đây có thể là những câu chuyện được thêm thắt bởi thế hệ sau, và mục đích chính của Zweihänder có thể chỉ là để trưng bày. Tuy nhiên, ý niệm về công dụng của thanh Zweihänder ít nhất đã được nhắc đến vào thế kỷ 17, nếu không phải là cuối thế kỷ 16. Một biên niên sử Ba Lan năm 1597 mô tả hình ảnh tưởng tượng về một chiến binh sử dụng Zweihänder chống lại lính cầm kích trong trận chiến.

Các chiến binh được huấn luyện sử dụng Zweihänder (được trao danh hiệu Meister des langen Schwertes bởi Hội anh em Thánh Máccô) nhận mức lương gấp đôi so với lính bộ binh thông thường (do đó họ được gọi là Doppelsöldner, nghĩa là 'lính đánh thuê kép'). Những lính này thường có nhiệm vụ bảo vệ các khẩu đội pháo.

Tác phẩm năm 1510, Goliath Fechtbuch, mô tả cách chiến đấu bằng những thanh kiếm có kích thước tương tự như Zweihänder nhưng không có các ngạnh hình móc trên lưỡi kiếm, dẫn đến tranh cãi về việc liệu chúng có phải là Zweihänder hay không. Những thanh kiếm này được cầm giống như các loại trường kiếm. Dù có thể tranh luận, nhưng dựa trên sự thật rằng Zweihänder và trường kiếm có cách sử dụng tương tự nhau, có thể thấy Zweihänder được điều chỉnh để phù hợp với kích thước lớn hơn.

Một chiến binh thành thạo với Zweihänder có thể dễ dàng chặt đầu hoặc cắt tay chân của lính đánh thương và kỵ binh đối phương, thậm chí có thể chặt đứt giáo và ngựa của kẻ thù. Người sử dụng Zweihänder cũng có thể áp dụng kỹ thuật 'bán kiếm' bằng cách một tay cầm phần gốc lưỡi kiếm không có cạnh sắc, tay kia nắm chuôi kiếm và tấn công đối phương bằng cả hai tay.

Ghi chú

Liên kết tham khảo

• Bài viết của Anthony Shore (Tạp chí Võ thuật Phương Tây) (tiếng Anh)
• Vấn đề về trọng lượng của Đại kiếm hai tay, viết bởi John Clements (tiếng Anh)