Thanh minh là gì? Tết thanh minh năm 2024 diễn ra vào ngày nào?

Tết Thanh Minh, mặc dù không phải là một trong những ngày lễ lớn nhưng lại mang đậm nét văn hóa của Việt Nam. Vậy ý nghĩa của ngày Tết Thanh Minh là gì và năm nay nó rơi vào ngày nào theo lịch Dương? Hãy cùng Mytour khám phá nhé!

Tết Thanh Minh là dịp để bày tỏ lòng kính trọng đối với tổ tiên, là nét văn hóa sâu sắc trong lòng người Việt. Trong ngày này, mọi người thường về thăm mộ tổ tiên của mình.

Tết Thanh Minh có ý nghĩa gì và năm nay nó rơi vào ngày nào theo lịch Dương? Hãy cùng Mytour tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Tết Thanh Minh năm 2024 rơi vào ngày nào theo lịch Dương?

Ngày lễ Tết Thanh Minh không có ngày cố định mà thường bắt đầu từ ngày 4-5/4 (sau khi kết thúc tiết xuân phân) và kết thúc vào khoảng 20-21/4 dương lịch (khi bắt đầu Tiết Cốc Vũ). Trong ngày này, con cháu quay về thăm mộ tổ tiên, dọn dẹp và cúng tổ tiên, mong muốn họ sẽ bảo vệ và phù hộ cho gia đình luôn an lành.

Năm 2024, Tết Thanh Minh rơi vào thứ năm, ngày 4/4/2024 (26/2/2024 Âm lịch).

Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tết Thanh Minh.

Nguồn gốc của Tết Thanh Minh.

Theo Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, Tết Thanh Minh là một trong 24 tiết khí, được lập lịch theo quan niệm của các quốc gia phương Đông.

Thanh minh, nghĩa là khí trong, minh là sáng sửa. Tết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông chí 105 ngày.

Tết Thanh Minh kéo dài khoảng 15 - 16 ngày, và ngày đầu tiên được gọi là Tết Thanh Minh. Trong năm 2024, Tết Thanh Minh sẽ nhằm vào ngày 4/4 Dương lịch (26/2 Âm lịch), sau khi kết thúc tiết xuân phân và kéo dài đến ngày 20/4.

Ngoài Tết Thanh Minh, vào những ngày đầu năm tháng 3 còn có Hội Đạp Thanh, còn gọi là hội giẫm cỏ. Đây là một lễ hội có nguồn gốc từ Trung Quốc, trong dịp này nam nữ đều sắm sửa quần áo để cùng đi chơi xuân. Hiện nay ở Việt Nam không còn lễ hội này nhưng vẫn có thể biết qua đoạn thơ trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.

'Thanh minh trong tiết tháng ba, Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh, Gần xa nô nức yến anh, Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân, Dập dìu tài tử giai nhân, Ngựa xe như nước áo quần như nêm'

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh.

Với người Việt Nam, Tết Thanh Minh là thời điểm quay về với tổ tiên. Dù ở xa nhưng vào ngày này, gia đình quây quần sau khi đi tảo mộ. Mọi người thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên bằng cách giữ gìn sạch sẽ mộ phần.

Trong dịp Tết Thanh Minh, các khu nghĩa trang thường đông đúc, thể hiện đạo lý 'Uống nước nhớ nguồn' của người Việt Nam. Việc này nhấn mạnh tình cảm hiếu thảo và lòng biết ơn đối với gia đình và tổ tiên khi còn sống.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, người dân đi tảo mộ và làm lễ cúng gia tiên để tri ân, tưởng nhớ người thân đã mất và thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng tổ tiên.

Bên cạnh đó, mọi người còn quét dọn cho những mộ vô chủ, thể hiện lòng nhân văn và đạo lý tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau.

Tết Thanh Minh có phải Tết Hàn Thực không?

Theo TS.KTS Vũ Thế Khanh, mặc dù Tết Thanh Minh và Tết Hàn Thực có những năm trùng ngày, nhưng 2 ngày này có ý nghĩa và nguồn gốc hoàn toàn khác nhau.

Tết Thanh Minh là ngày đầu trong tiết thanh minh, là 1 trong 24 tiết khí mỗi năm, kéo dài từ ngày 4 - 5/4 đến ngày 20 - 21/4 hàng năm.

Trong khi đó, Tết Hàn Thực xuất phát từ một điển tích cổ ở Trung Quốc với ý nghĩa tưởng nhớ của vua Tấn Văn Công đến Giới Tử Thôi. Tết Hàn Thực kéo dài từ 3/3 - 5/3 Âm lịch hàng năm.

Người Việt thường làm gì trong Tết Thanh Minh?

Tết thanh minh đi tảo mộ.

Đối với người Việt Nam, ngày Tết Thanh Minh là ngày để con cháu tưởng nhớ hướng về tổ tiên nguồn cội mình. Con cháu sẽ chuẩn bị lễ vật và thắp hương trước mộ của người đã khuất, sau đó sẽ tiến hành dọn dẹp mộ phần mong tổ tiên phù hộ cho con cháu khỏe mạnh bình an. Sau khi tảo mộ, các thành viên cùng nhau về nhà lập mâm cơm dâng lên bàn thờ gia tiên và cùng nhau ăn uống sum vầy, trò chuyện bên nhau gắn kết tình nghĩa huyết thống trong gia đình mình.

Những người xa quê có thể về tảo mộ, sửa sang nơi yên nghỉ của tổ tiên vào bất kỳ thời điểm nào, miễn là còn trong tiết Thanh Minh.

Thanh minh cúng gì?

Trong ngày này ngoài việc tảo mộ thì tục cúng hay chuẩn bị mâm cỗ cũng là một phần quan trọng được nhiều người coi trọng. Mọi người trong gia đình sẽ đi chợ mua đồ để chuẩn bị mâm cúng, tùy theo phong tục và địa phương mâm cúng chuẩn bị sẽ khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là một mâm cơm bình thường để mời cơm ông bà tổ tiên cùng nhau ăn uống sum vầy chứ không khoa trương hay mở yến tiệc linh đình.

Sắm lễ Tiết Thanh Minh

Sắm lễ thường gồm: Thịt, gà, rượu, giò chả.

+ Mâm cơm cúng đầy đủ gồm xôi, gà, canh măng, miến xào.

+ Hương, hoa, đèn, trầu cau, tiền vàng, hoa quả.

Ở ngoài mộ

Khi làm lễ tảo mộ, người thân sắp xếp đồ cúng ngoài mộ. Họ lưu ý đặt chung hoa quả và tiền vàng, nhưng lễ mặn thì đặt riêng. Sau đó, thắp nhang và đèn, chỉ nên cắm 1 hoặc 3 nén, kiêng kỵ cắm 2 nén và vái 3 lần để tỏ lòng thành với quan thổ công thổ địa rồi mới mời gia tiên trở về và bắt đầu đọc bài khấn vái cho tiết thanh minh.

Đợi hương tàn, mọi người tiến hành ra khu lăng mộ của gia đình thắp hương và xin phép ông bà cho mình được dọn dẹp. Lễ cúng hoàn tất, mọi người dọn dẹp, sửa sang. Khi tuần hương được 2/3 lúc này mọi người có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và ra về.

Ở tại gia

Cúng lễ tiết thanh minh tại nhà cần lưu ý những điều sau:

Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt là bàn thờ gia tiên.

Chuẩn bị mâm cỗ trước ở nhà để sau khi làm lễ tảo mộ có thể tiến hành cúng.

Thắp hương và khấn vái giống như các nghi thức cúng khác. Cần lòng thành và giữ thái độ trang trọng để thể hiện lòng kính trọng với ông bà tổ tiên.

Những điều cần chú ý trong Tết Thanh Minh

Những điều cấm kỵ trong Tết Thanh Minh:

• Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh, cần lưu ý những điều sau để tránh gặp phải xui xẻo:
• Khi đi qua mộ người khác, tránh giẫm đạp hoặc chạm vào đồ cúng của họ, việc này có thể mang lại xui xẻo, đặc biệt với trẻ em và thanh niên cần chú ý.
• Phụ nữ trong thời kỳ hành kinh, mang thai hoặc bị phong hàn thấp khớp không nên tham gia tảo mộ, vì khí lạnh và năng lượng tiêu cực ở đó.
• Chụp ảnh kỷ niệm thường xuyên được thực hiện khi dọn dẹp mộ. Tuy nhiên, không nên chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang để tôn trọng không gian này.
• Khi dọn dẹp mộ, cần làm sạch sẽ và kiểm tra tình trạng mộ để tránh chuột, rắn bò vào bên trong.
• Tránh nói chuyện hoặc chỉ trỏ vào mộ người khác để tránh gây xui xẻo cho bản thân và thể hiện sự tôn trọng với người đã khuất.

Những việc nên thực hiện trong Tết Thanh Minh:

• Thăm mộ ông bà, tổ tiên, thể hiện lòng kính biết ơn với các thế hệ trước.
• Dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng, chuẩn bị tiếp đón ông bà tổ tiên.
• Thực hiện lễ cúng thanh minh ngoài mộ và tại nhà, bày tỏ lòng hiếu thảo, biết ơn ông bà, tổ tiên.

Tham khảo thêm: Tết Thanh Minh nên làm gì để cả năm may mắn?

Văn khấn dành cho ông bà vào ngày Tiết thanh minh

Văn khấn Tết Thanh Minh ngoài mộ

Đồ cúng tảo mộ trong Tiết Thanh Minh thường bao gồm: Hương, đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), hoa quả.

Con kính chúc phúc cho chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy linh hồn...

Hôm nay là ngày...

Trong dịp này:...

Chúng con...

Ở địa điểm:...

Chúng con và gia đình, nhờ sự cống hiến của tổ tiên, nhờ đức tích và lòng tận hiến của... trong việc xây dựng hạnh phúc, chúng con thấy lòng bồi hồi với những linh hồn vô thường, chân thành đặt lễ vật, trầu cau, hương hoa, thắp nhang, kính mời hồn linh... quay về và nhận lấy bữa tiệc của sự tận hiến.

Chúng con xin phép được sửa sang và trang trí mộ, làm cho chắc chắn hơn. Dựa vào sự che chở của Phật Thánh, sự che chở của trời đất, và niềm tin vào sự che chở của Thần linh, chúng con mong muốn được an ổn và yên bình. Chúng con hướng lời cầu xin về phước lành và hạnh phúc, hy vọng làm việc thiện, thực hiện những hành động lành mạnh, và cúng dường những vị thần linh, để mang lại phước lành cho gia đình và tất cả mọi người.

Xin linh thiêng chứng giám, nhận lễ vật, che chở cho con cháu, xua tan điều dữ, đem lại điều lành. Duy trì sự thịnh vượng trong gia đình, phát triển hạnh phúc, con cháu được ơn của Phật Thánh.

Chúng con thành tâm thể hiện lòng thành, xin được chứng giám.

Sau khi hoàn thành lễ khấn, đợi hết 2/3 tuần hương, lúc này mọi người tiến hành tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và trở về nhà để cúng thần và tổ tiên.

Văn khấn Tết Thanh Minh tại nhà

Tùy thuộc vào mỗi gia đình, có thể cúng mâm cỗ với đủ loại món như xôi, gà luộc, hoặc giò, canh măng, miến, thêm một đĩa xào,... hoặc chỉ thắp hương thông thường với hoa quả tươi, trà, thuốc lá... để thông báo với tổ tiên, ông bà đã qua về ngày Thanh Minh.

Gia chủ trang nghiêm, đứng trước bàn thờ, thắp hương, đốt đèn, sau đó lên tiếng khấn:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy tổ tiên, họ hàng bên trong và bên ngoài gia tộc...

Con kính lạy bà tổ cô ông, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ trong nhà.

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Hôm nay con đảm nhiệm trách nhiệm phụng thờ với tên là..., tuổi..., sinh tại xã..., huyện..., tỉnh..., cùng với toàn bộ gia đình. Trước bàn thờ gia tiên, con kính dâng lên lời cúi đầu, bái lễ.

Kính mời thổ công Táo Quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng các vật phẩm lòng thành nhân dịp Tết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng minh và hưởng lễ.

Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà... phù hộ độ trì, chuẩn bị tâm lý và sắp xếp cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, mùa hè ba tháng và mùa đông chín tháng đều tươi mát. Điều lành đến, điều dữ đi, công việc của gia đình chơi chơi xổ sốu thuận lợi và gặp nhiều may mắn.

Chúng con kính dâng lễ bạc từ tâm thành, cúi xin gia tiên chứng giám lòng thành của toàn bộ gia đình.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Đọc thêm: Thông tin chi tiết về lễ vật Tết Thanh Minh

Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn sẽ hiểu thêm về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ Tết Thanh Minh, từ đó cùng gia đình thăm viếng và tưởng nhớ tổ tiên.

Mua gạo chất lượng, ngon ngọt tại Mytour: