Liệu số phận của đàn chuột có thể phản ánh cho nhân loại không?
Con người luôn khao khát sống trong một nơi yên bình, không bị ảnh hưởng bởi bệnh tật, chiến tranh hoặc bạo lực. Mặc dù thực tế, thiên đường có thể không tồn tại, nhưng với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, chúng ta đang tiến gần hơn đến một cái gọi là 'thiên đường' trong quan điểm của người xưa.
Năm 1798, nhà kinh tế học người Anh Thomas Malthus đã đưa ra thuyết về dân số, chỉ ra rằng sự gia tăng dân số không nhất thiết dẫn đến sự thịnh vượng, mà ngược lại có thể gây ra sự suy yếu trong xã hội. Điều này được gọi là bẫy Malthusian (hoặc bẫy dân số).
Các thí nghiệm động vật đã liên tục đưa ra những kết quả đáng lo ngại, về một khủng hoảng có thể bắt nguồn từ nguyên nhân về dân số. Trong số đó, có cuộc thí nghiệm đáng sợ trên chuột của John B. Calhoun, một nhà nghiên cứu động vật.
John B. Calhoun đặc biệt quan tâm đến việc nghiên cứu các loài chim, từ khi 15 tuổi đã có các bài báo được đăng trên các tạp chí chuyên ngành. Năm 1947, ông đã tìm kiếm mảnh đất gần 1000 mét vuông từ người hàng xóm để thực hiện thí nghiệm.
John B. Calhoun quyết định xây dựng một 'thành phố chuột', nơi mà loài chuột có thể sống một cách thoải mái nhất. Cuối cùng, ông đặt tên cho nơi này là 'Thành phố chuột'.
Thành phố chuột có diện tích lớn không hề nhỏ, có thể chứa đến 5000 con chuột. John B. Calhoun cung cấp đầy đủ thức ăn và nước uống cho các con chuột của mình, đồng thời có dịch vụ y tế đảm bảo. Hạn chế duy nhất là những con chuột chỉ có thể di chuyển trong thành phố chuột.
Thí nghiệm thành phố chuột lần đầu tiên.
Ban đầu, John B. Calhoun đưa 5 con chuột mang thai vào thành phố chuột nhưng số lượng chuột không bao giờ vượt quá 200, ổn định ở mức 150, nhỏ hơn rất nhiều so với sức chứa tối đa của thành phố chuột. Thí nghiệm đầu tiên thất bại.
5 năm sau thất bại của thí nghiệm thành phố chuột đầu tiên, John B. Calhoun tham gia Bộ Sức khỏe Tâm thần Quốc gia và có điều kiện tốt hơn để thiết kế một thí nghiệm chuột hoàn hảo hơn.
Lúc đó, John B. Calhoun đã có một nhóm làm việc cùng mình, họ cải tiến môi trường thí nghiệm cũ. Thành phố được chia thành 4 khu vực được bao quanh bởi lưới dây điện dài khoảng 4,5 mét và rộng 4 mét. Mỗi khu vực đều có thức ăn và nước uống không giới hạn. Ngoài ra, John B. Calhoun còn trang bị 'khu nhà' nhiều tầng, nơi có các cầu thang xoắn ốc để chuột di chuyển.
Mô hình thành phố chuột phiên bản đầu tiên.
Nhóm cư dân chuột ở các khu vực bao gồm 32 con, số lượng đực và cái bằng nhau và đều là những con chuột trưởng thành có thể giao phối. Theo kế hoạch, chúng sẽ sinh sản nhanh chóng và sớm vượt qua con số 40. Tuy nhiên, John B. Calhoun không dừng lại ở đó, ông sẽ cho chúng sinh sản đến số lượng 80 và quan sát sự thay đổi của chúng.
Sau một thời gian, ở cả 4 khu vực, những con chuột đực mạnh mẽ sẽ chiếm lĩnh nhiều con cái hơn. Những con chuột đực yếu chỉ có thể trốn trong những góc nhỏ. Kỳ lạ là một số con chuột yếu không chỉ giao phối với cái mà còn với con đực mạnh mẽ hơn, và con đực đó không từ chối.
Có 3 loại chuột đực yếu. Loại đầu tiên là Toàn tính luyến ái, chúng không tham gia vào cuộc cạnh tranh xã hội nhưng sẽ cố gắng giao phối với bất kỳ con chuột nào. Nhưng vì cái đã bị đực mạnh 'chiếm' lấy, nên chúng chỉ giao phối với con cái cùng loài.
Loại thứ 2 được John B. Calhoun gọi là 'Kẻ du hành giấc mơ', chúng di chuyển rất chậm và ít tương tác với con chuột khác, không tham gia hoạt động xã hội.
Loại thứ 3 là 'Kẻ thám hiểm', cũng là Toàn tính luyến ái nhưng cách đó không hoàn toàn giống loại đầu tiên. Chúng sẽ điên cuồng theo đuổi con cái ngay cả khi bị con đực mạnh tấn công. Đây là loại cực kỳ cực đoan.
Ngoài ra, hành vi xã hội giữa các con chuột xảy ra thường xuyên hơn, bao gồm việc ăn uống chung. Một số chuột cái cũng bỏ rơi chuột con hoặc gián đoạn quá trình chăm con trong hành vi xã hội.
Hơn nữa, chuột cái ngày càng bị chuột đực ép buộc giao phối. Do ảnh hưởng của androgen (nội tiết tố nam), chúng thể hiện hành vi giết con. Tỷ lệ tử vong của chuột con lên đến 96% và vấn đề sinh sản của toàn bộ đàn chuột gần như bị đình trệ.
John B. Calhoun sau đó chọn ra 4 con chuột đực và cái mạnh nhất để cố gắng khôi phục quần thể chuột nhưng không có con nào sống sót đến khi cai sữa. Thí nghiệm thành phố chuột lần nữa phải dừng lại.
Sau này, John B. Calhoun đã thực hiện nhiều thí nghiệm tương tự nhưng kết quả vẫn không khả quan, đàn chuột đều chết.
Năm 1962, John B. Calhoun công bố kết quả của 6 lần thí nghiệm, mọi kết quả đều cho thấy hành vi bất thường do mật độ dân số quá cao, được gọi là Tha hóa hành vi (Behavioral sink).
John B. Calhoun.
Không từ bỏ mục tiêu, John B. Calhoun tiếp tục tạo ra một khu nhà cho loài chuột được gọi là 'Vũ trụ số 25'. Toàn bộ thí nghiệm này kéo dài 11 năm từ khi lên kế hoạch đến khi kết thúc.
Vũ trụ số 25 là một thiên đường thực sự dành cho loài chuột: Không chỉ có nguồn thực phẩm và nước không giới hạn, mà cả các lưới điện cũng được loại bỏ. 16 khu vực sống bao quanh một quảng trường rộng ở trung tâm và thức ăn nước uống được phân phối khắp mọi nơi. Dự kiến có thể chứa 3840 con chuột.
Lần này, John B. Calhoun chọn 4 con đực và 4 con cái để bắt đầu thí nghiệm. Sau đó, ngoài chăm sóc y tế, ông không can thiệp vào quần thể chuột này nữa.
Ban đầu, chúng không thích nghi với môi trường sống mới và mất một thời gian để làm quen, thậm chí chúng còn chiến đấu với nhau dẫn đến thương tích và tử vong.
Vào ngày thứ 104, chuột bắt đầu vào giai đoạn mới. Chúng sinh sản nhanh chóng và số lượng tăng gấp đôi sau 55 ngày. Sự tăng trưởng tiếp tục cho đến ngày thứ 315, sau đó bắt đầu giảm đi.
Tương tự như các thí nghiệm trước, từ thời điểm này, các chuột mạnh sẽ chiếm ưu thế ở một khu vực cụ thể, trong khi các chuột yếu sẽ tập trung ở trung tâm và chỉ quanh quẩn ở đó.
Tuy nhiên, các chuột đực không thể đối đầu với tất cả các đối thủ của mình trong thế hệ mới, chúng quá mệt mỏi khi phải bảo vệ lãnh thổ và cái của mình. Trong thời gian đó, các chuột cái phải đồng thời làm cha mẹ, chăm sóc con và bảo vệ tổ. Họ trở nên hung dữ hơn, thậm chí tấn công con của mình.
Vào ngày thứ 560, John B. Calhoun nhận thấy rằng, quần thể chuột đã sụp đổ, sự diệt vong chỉ còn là vấn đề thời gian. Số lượng chuột không còn tăng nữa, và đạt mức tối đa khoảng 2200 con.
Vũ trụ số 25.
Từ ngày thứ 560 trở đi, đây là giai đoạn diệt vong. Hầu hết các chuột con trong giai đoạn này đều gặp vấn đề về tinh thần. Họ bị bỏ rơi khi còn nhỏ, thiếu sự chăm sóc của mẹ. Đàn chuột dần mất đi khả năng làm cha mẹ.
Trong khi đó, các con đực không còn quan tâm đến việc giao phối hoặc cạnh tranh với nhau. Họ sống thảnh thơi, tận hưởng cuộc sống với thức ăn dồi dào và tập trung vào việc chăm sóc bản thân. John B. Calhoun gọi họ là 'con chuột mỹ nam', và đây là dấu chấm hết cho xã hội chuột của ông. Ông dự đoán rằng, con chuột đực cuối cùng sẽ chết vào ngày thứ 1780, và sau đó Vũ trụ số 25 sẽ kết thúc.
Có thể số phận của đàn chuột đó đã là tượng trưng cho con người không? Chắc chắn không ai có đáp án chính xác, nhưng ít nhất nó đã thúc đẩy chúng ta suy ngẫm về tương lai của xã hội.