Thanh Sang

Thanh Sang (2 tháng 2 năm 1943 – 21 tháng 4 năm 2017) là một trong những danh ca cải lương vĩ đại của Việt Nam, nổi bật trên sân khấu cải lương miền Nam bên cạnh các tên tuổi như Thanh Nga, Bạch Tuyết, Ngọc Giàu, Phượng Liên, Thành Được, Hùng Cường, Phương Quang, Diệp Lang. Ông và Nghệ sĩ Thanh Nga được coi là một trong những cặp đôi lý tưởng nhất trong làng cải lương.

Tên nghệ danh

Thực ra, ông dự định lấy nghệ danh là Thanh San, với chữ San nghĩa là núi, để bày tỏ lòng kính trọng đối với thầy ông là Sơn. Tuy nhiên, do lỗi của người làm áp phích quảng cáo, tên được ghi nhầm thành Thanh Sang, và ông quyết định giữ lại tên này.

Cuộc đời và sự nghiệp

Tên thật của ông là Nguyễn Văn Thu, sinh ngày 2 tháng 2 năm 1943 tại xã Hòa Hiệp, Phước Hải. Ông có quê nội ở Bình Định và quê ngoại ở Tuy Hòa, Phú Yên. Thanh Sang là một Phật tử và có pháp danh là Chơn Từ.

Cha của ông đã tham gia Chiến tranh Đông Dương và hy sinh vào năm 1949. Mẹ ông phải vất vả làm lụng để nuôi 4 đứa con nhỏ, trong đó ông là con trai duy nhất. Do đó, từ năm 8 tuổi, ông đã phải đi biển đánh cá để phụ giúp gia đình và kiếm tiền học chữ.

Vì gia đình sống gần rạp Cải lương Hải Lạc, ông bị mê hoặc bởi nghề hát cải lương. Ban đầu, ông thường nhại lại các giọng hát của Thành Công, Chín Sớm, và Út Trà Ôn rất giống, được bà con khen ngợi.

Năm 1960, đoàn cải lương Ngọc Kiều của bầu Hoàng Kinh, Ngọc Đán đến Hải Lạc biểu diễn. Khi diễn vở Chiều đông gió lạnh về, ông Thu thường được đưa vào thay thế khi các kép bị ốm. Bầu Hoàng Kinh đã đặt cho ông nghệ danh là Thanh Sang.

Năm 1962, ông được bầu Hoàng Kinh giao vai Đông Nhật trong vở Tuyết phủ chiều đông, thay thế cho Hùng Cường. Ông diễn rất thành công và từ đó trở thành một kép chính trong đoàn Cải lương Ngọc Kiều.

Vào năm 1964, ông gia nhập đoàn 'Hoa mùa xuân', sau đổi thành 'Dạ lý hương'. Trong cùng năm, ông vinh dự nhận Huy chương Vàng giải Thanh Tâm với vai Tạ Tốn trong vở 'Cô gái Đồ Long'. Dù vai diễn này yêu cầu thể hiện một nhân vật mù rất khó, ông đã hoàn thành xuất sắc đến mức được gọi là Kim Mao Sư Vương – tên của nhân vật Tạ Tốn. Thành công này đã giúp ông từ một chàng ngư dân chưa qua trường lớp trở thành ngôi sao nổi bật của sân khấu.

Trong thập niên 1970, ông kết hợp với Thanh Nga và tạo nên một cặp đào kép lý tưởng trong sân khấu cải lương, được yêu mến và nhớ mãi cho đến ngày nay.

Sau năm 1975, ông tiếp tục ghi dấu ấn với các vai diễn nổi bật như Trần Minh trong vở Bên cầu dệt lụa, Thi Sách trong vở Tiếng trống Mê Linh, và Lê Hoàn trong vở Thái hậu Dương Vân Nga,...

Năm 1985, ông ngừng biểu diễn trong các đoàn văn nghệ và chỉ tập trung vào việc thu băng đĩa cũng như hát theo yêu cầu. Ba năm sau, ông cùng đoàn nghệ sĩ Việt Nam sang Paris để biểu diễn.

Năm 2001, ông gặp phải vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và phải tạm ngừng hoạt động trên sân khấu một thời gian dài.

Vào ngày 4 tháng 3 năm 2007, Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đêm diễn '50 năm một tình yêu nghệ thuật' dưới sự chỉ đạo của Bạch Tuyết để vinh danh 50 năm sự nghiệp nghệ thuật của ông.

Sau nhiều năm chiến đấu với bệnh tật tuổi già, Thanh Sang đã qua đời vào lúc 0 giờ 25 phút sáng ngày 21 tháng 4 năm 2017 tại nhà riêng, thọ 74 tuổi.

Ông từng hợp tác với nhiều bạn diễn nổi tiếng như NSƯT Thanh Nga, Tiến sĩ - NSND Bạch Tuyết, nghệ sĩ Phượng Liên, NSND Lệ Thủy, NSƯT Mỹ Châu, NSND Thanh Kim Huệ, Thùy Trang, Thanh Tú, NSƯT Hùng Minh, NSND Diệp Lang, Bảo Quốc, NSND Minh Vương, Văn Ngà, NSND Út Trà Ôn, NSƯT Út Bạch Lan, và nhiều người khác. Trong số đó, Thanh Nga là người để lại ấn tượng sâu đậm nhất, với sự kết hợp tạo thành cặp đôi 'sóng thần' nổi tiếng vào thập niên 1970.

Đánh giá

Giọng hát của ông được ca ngợi vì sự trầm buồn và mùi mẫn, kết hợp với lối diễn xuất chân thật và tài năng, đã chinh phục trái tim của khán giả suốt 50 năm qua.

Trong số những vai diễn đáng nhớ nhất của Thanh Sang, không thể không nhắc đến vai Trần Minh 'khố chuối' trong tác phẩm kinh điển Bên cầu dệt lụa. Vào thời kỳ cải lương là món ăn tinh thần không thể thiếu với nhiều khán giả, Thanh Sang và các đồng nghiệp đã mang đến những vở diễn có giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện triết lý và nhân nghĩa. Vai Trần Minh 'khố chuối' là một trong những vai diễn nổi bật trong sự nghiệp của ông. Các cảnh Trần Minh chăm sóc mẹ bệnh tật, đối đáp nhân nghĩa với người anh em Nhuận Điền (do Thanh Tú đảm nhận), và tình cảm với người đẹp Quỳnh Nga... được Thanh Sang thể hiện rất chân thực. Gương mặt sáng láng, vẻ ngoài nho nhã, cùng chất giọng trầm ấm của ông đã tạo nên hình ảnh tiêu biểu cho nhân vật. Chỉ cần một câu 'Mẹ ơi' hay 'Quỳnh Nga...', với câu vọng cổ nhẹ nhàng và ánh mắt đượm buồn, ông đã chạm đến trái tim khán giả và khiến họ rơi nước mắt. Lối diễn xuất tự nhiên của ông không chỉ chinh phục khán giả mà còn đặt ra một tiêu chuẩn khó vượt qua cho các nghệ sĩ sau này khi thể hiện vai Trần Minh.

Các vai diễn mà ông đã thể hiện đều trở thành dấu ấn không thể thay thế, luôn gắn liền với tên tuổi của ông.

Danh hiệu và giải thưởng

• 1964: Giải Thanh Tâm cho vai diễn Tạ Tốn trong vở Cô gái Đồ Long
• 1993: Được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú

Các vai diễn nổi bật

Ông đã tham gia nhiều vở cải lương nổi tiếng, trong đó không thể không nhắc đến các vai diễn đặc sắc như Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn trong vở Cô gái Đồ Long, Trần Minh trong Bên cầu dệt lụa, Thi Sách trong Tiếng trống Mê Linh, và Lê Long Hồ trong Tuyệt tình ca,...

• Bên cầu dệt lụa (vai Trần Minh)
• Cô gái Đồ Long (vai Kim Mao Sư Vương Tạ Tốn)
• Đêm lạnh chùa hoang (vai Bạch Long Sứ)
• Đời cô Hạnh (vai ba của Hạnh)
• Đời cô Lựu (vai Võ Minh Thành)
• Đường gươm Nguyên Bá (vai Vua)
• Khi rừng mới sang thu (vai Tạ Tử Lăng)
• Kim Vân Kiều (vai Kim Trọng)
• Kiếp nào có yêu nhau (vai Lý Trọng Phu)
• Kiều Nguyệt Nga (vai Lục Vân Tiên)
• Lấy chồng xứ lạ (vai Tâm)
• Máu nhuộm sân chùa (vai Dư Phong)
• Mưa rừng (vai Khanh)
• Người tình trên chiến trận (vai Tiêu Minh)
• Nửa đời hương phấn (vai Tùng)
• Sân khấu về khuya (vai Lĩnh Nam)
• Tần nương thất (hay Nỗi buồn con gái) (vai Đảnh)
• Thái hậu Dương Vân Nga (vai Lê Hoàn)
• Tiếng hạc trong trăng (vai Tô Điền)
• Tiếng trống Mê Linh (vai Thi Sách)
• Tuyệt tình ca (vai Lê Long Hồ)

Những bản tân cổ và vọng cổ nổi bật

Những câu nói nổi tiếng

Đánh giá về Thanh Sang

Chú giải

Tham khảo thêm

• Thanh Sang – 50 năm cống hiến cho nghệ thuật cải lương Lưu trữ ngày 21 tháng 5 năm 2008 tại Wayback Machine – Báo Bình Dương
• Nhìn lại 50 năm sự nghiệp ca hát của Thanh Sang Lưu trữ ngày 20 tháng 5 năm 2008 tại Wayback Machine – Báo Lao động