Thảo dược quý hiếm: Bí quyết chăm sóc hệ hô hấp

1. Tổng quan về thảo dược 1 lá

Thảo dược 1 lá, hay còn được gọi là lan 1 lá, thanh thiên quỳ, trân châu, châu diệp,... là một loại cây đặc biệt. Trong tự nhiên, loại dược liệu này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.

Đặc điểm tự nhiên

Cây 1 lá là một loại cây sống lâu năm với thân ngắn, mọc từ củ, chỉ cao khoảng từ 10 - 20cm. Và đúng như tên gọi, cây chỉ có duy nhất 1 lá, có hình dạng tim tròn, màu tím hồng, gân lá hình chân vịt, mép uốn lượn sóng. Lá có đường kính từ 10 - 25cm, cuống lá dài khoảng từ 10 - 20cm.

Cây 1 lá khi nở hoa tạo thành cụm, chùm với khoảng 15 - 20 bông. Hoa có màu trắng, phớt đốm tím hồng hoặc vàng xanh, khiến đầu cánh hoa trông giống như đèn lồng. Thời điểm nở hoa diễn ra từ tháng 3 - 5. Quả của cây 1 lá có hình thoi, có múi giống như quả khể. Quả có kích thước từ 2 - 3cm. Thời điểm cây ra quả là sau khi hoa rụng, khoảng từ tháng 4 - 6.

Điểm đặc biệt của cây 1 lá là lá chỉ mọc và phát triển sau khi hoa tàn. Do đó, khi cây ra hoa và kết quả thì chúng ta chỉ thấy cây có hoa và quả mà không thấy lá. Điều này làm nổi bật loài cây này so với các giống cây khác trong tự nhiên.

Cây 1 lá duy nhất có một lá mọc lên từ thân sau khi hoa tàn.

Phân bố sinh thái

Cây 1 lá rất kén chọn môi trường sống. Nó chỉ phát triển ở những nơi ẩm ướt, mát mẻ, như trong khe đá, dưới bóng cây hoặc trong đám cỏ dày. Tuy nhiên, các vùng có điều kiện tương tự như đầm lầy, bờ ruộng, ao hồ sông suối thì cây không thích nghi.

Trên thế giới, cây 1 lá phổ biến ở Trung Quốc, Thái Lan. Ở Việt Nam, nó thường được tìm thấy ở các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn. Cũng có mặt ở các tỉnh như Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang, Hoà Bình, Sơn La, Lai Châu,… nhưng số lượng ít hơn.

Bộ phận sử dụng

Tác dụng chữa bệnh của cây 1 lá chủ yếu đến từ lá cây. Lá có thể được sử dụng tươi hoặc phơi khô. Thường vào mùa thu, người ta thu hoạch lá cây. Sau khi thu hoạch, lá được rửa sạch, phơi khô trước khi sử dụng.

Lá cây được rửa sạch, để ráo và phơi dưới ánh nắng nhẹ cho héo. Sau đó, dùng tay vò nhẹ từng lá một, sau đó vò lại một lần nữa với nhiều lá. Cuối cùng, lá được phơi dưới ánh nắng 2 - 3 lần.

Bên cạnh đó, còn có một cách khác để chuẩn bị lá là trụng lá với nước sôi. Đầu tiên, trụng lá với nước sôi một lần rồi trụng qua nước lạnh. Tiếp theo, trụng lá với nước sôi một lần nữa trước khi phơi.

Tóm lại, bất kể phương pháp nào được sử dụng, quan trọng là lá cây 1 lá chuyển sang màu lục đen hoặc tro sẫm. Khi đó, lá sẽ có mùi thơm đặc biệt và có thể bảo quản được lâu trong môi trường thoáng mát, khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời và độ ẩm.

Cây 1 lá được sử dụng toàn bộ, tuy nhiên lá là phần được ưa chuộng nhất.

Thành phần hóa học

Trong cây 1 lá, cụ thể là trong lá cây có chứa các thành phần hóa học sau.

• Flavonoid.
• Triterpenes.
• Sterol.
• Glycosides Cycloartane.
• Nervilia Fordii.

2. Công dụng và cách dùng cây 1 lá

Cây 1 lá có tác dụng giải độc, chữa ho và lao phổi, chữa viêm nhiễm và lở loét, chữa nhiệt miệng và viêm họng cấp tính, kích thích hệ tiêu hóa, bồi bổ cơ thể,… Cách sử dụng cụ thể như sau.

• Giải độc: Sử dụng 2 - 3 lá cây 1 lá phơi khô, cắt nhỏ, đun với nước sôi rồi lấy nước uống, uống 3 lần/ ngày.
• Chữa ho và lao phổi: Sử dụng 10 - 20 lá cây 1 lá đem đi sắc với nước hoặc hấp cách thủy với đường phèn rồi uống. 
• Chữa viêm nhiễm và lở loét: Lá cây tươi rửa sạch, để ráo, giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng da tổn thương. 
• Chữa nhiệt miệng và viêm họng cấp tính: Lá cây tươi rửa sạch, để ráo và nhai thật kỹ, sau đó nhổ ra. 
• Kích thích hệ tiêu hóa: Nếu trẻ biếng ăn, còi cọc, suy dinh dưỡng, nấu 5 - 10g củ cây 1 lá với thịt gà hoặc trứng lợn rồi cho bé ăn kèm với cơm. 
• Bồi bổ cơ thể: Ngâm 1kg lá cây 1 lá khô với 5 lít rượu trong 30 ngày, sau đó đem ra dùng. Mỗi ngày uống 1 ly trong trong bữa ăn. 

Tác dụng chính của cây 1 lá là bổ phế, trị ho, giảm triệu chứng bệnh tích cực

3. Lưu ý khi sử dụng cây 1 lá

Dù sử dụng cây 1 lá để chữa bệnh hay bồi bổ cơ thể thì bạn cũng đừng bỏ qua những lưu ý quan trọng sau.

• Cây 1 lá có đặc điểm hình thái khá giống với cây bát giác liên hoặc cây mã đề nên bạn cần chú ý để tránh bị nhầm lẫn. 

• Lá cây 1 lá nhỏ thường có tác dụng tốt hơn lá to nên cần lưu ý đến thời điểm thu hoạch. 
• Luôn sơ chế cây 1 lá đúng như hướng dẫn để bảo toàn các thành phần dưỡng chất có trong cây.
• Liều dùng khuyến cáo mỗi ngày là từ 12 - 20g đối với sắc uống nước. Nếu dùng để đắp vết viêm nhiễm, lở loét ngoài da thì không cần tính đến liều lượng.
• Để mang lại hiệu quả cao và phòng tránh tác dụng phụ, nên trao đổi với thầy thuốc trước khi sử dụng cây 1 lá để chữa bệnh.

Bạn nên trao đổi với bác sĩ để có được tư vấn, chỉ định phù hợp 

Chúng ta đã cùng tìm hiểu công dụng cũng như các bài thuốc hay từ cây 1 lá. Nếu bạn vẫn còn thắc mắc cần được tư vấn, hoặc đang tìm kiếm địa chỉ khám chữa bệnh chất lượng, có thể an tâm lựa chọn Hệ thống Y tế Mytour.