Tiền bạc là một phương tiện tài chính được sử dụng trong cộng đồng, đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích và phát triển kinh tế. Nó là một loại “tài sản đặc biệt” có ảnh hưởng sâu rộng đối với từng cá nhân, từng cộng đồng và từng quốc gia. Nhiều câu tục ngữ, câu ca dao, và thơ văn đã nói về tiền bạc, về đồng tiền. Người Pháp có một câu tục ngữ nổi tiếng: “Tiền bạc là người đầy tớ trung thành và là người chủ xấu”.
1. Câu tục ngữ này nhấn mạnh vào tính hai mặt của tiền bạc, phụ thuộc vào cách sử dụng và người sử dụng. Đôi khi, tiền bạc làm “người đầy tớ trung thành”, nhưng đôi khi nó biến thành “người chủ xấu”.
Trên thị trường và trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thấy rõ hơn tính chất “hai mặt” của tiền bạc. Tiền bạc trở thành “người đầy tớ trung thành” khi được sử dụng cho mục đích tốt lành, lương thiện; khi chúng ta làm chủ được nó. Ngược lại, nếu tiền bạc được sử dụng một cách sai lầm, với mục đích xấu xa, nó có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực, thậm chí là tội ác. Khi đó, người sử dụng tiền bạc trở thành tù binh của nó, và tiền bạc trở thành kẻ thù tàn ác. Do đó, câu tục ngữ này khuyên mọi người hãy sống một cuộc sống lương thiện, biết kiểm soát tiền bạc, và tránh xa khỏi sự tham lam, vì tham lam có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực và tội lỗi.
2. Tại sao “tiền bạc trở thành người đầy tớ trung thành?”. Bằng cách lao động để kiếm được tiền bạc, đó là tiền bạc trong sạch, là tài sản đích thực. Người nông dân sau những ngày tháng lao động: cán bộ, công nhân, giáo viên, bác sĩ được nhận lương; các doanh nhân thành đạt (theo pháp luật) trở thành tỷ phú... có thể nói, đó là tiền bạc, tài sản “trong sạch”, đáng trân trọng. Tiền mà họ kiếm được được sử dụng để mua bán, chi tiêu, đáp ứng những nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày, biết chi tiêu có ý thức, tiết kiệm, san sẻ, giúp đỡ người nghèo. Khi đó, “tiền bạc trở thành người đầy tớ trung hành'. Những người sở hữu tiền bạc đó là những ông chủ lương thiện; lòng nhân ái tỏa sáng trong họ.
Qua các hoạt động như cứu trợ nạn nhân chất độc da cam, hỗ trợ bà con vùng bão lụt, giúp đỡ người dân ở những vùng xa xôi, ta thấy xuất hiện nhiều hành động tốt, nhân văn, sự quan tâm của con người. Các em nhỏ trong lớp một, lớp hai... góp ít tiền nhưng có ý nghĩa ủng hộ, cụ già dành một phần nhỏ tiền, cán bộ công nhân viên ủng hộ một ngày lương... mọi người đều muốn chia sẻ, cùng nhau chia sẻ vui buồn, giúp đỡ nhau. Ở những trường hợp như thế, tiền bạc đã làm rõ tình cảm nhân đạo, làm sáng tỏ lòng nhân ái, thể hiện đạo lý “thương người như thể thương thân”.
3. Tiền bạc có một sức mạnh to lớn. “Có tiền có tiên cũng được”, “Tiền bạc như tiên, như Phật, như lò xo đẩy...” - đó là những câu thường được nhiều người nhắc lại.
Tại sao, đôi khi, ở một số nơi, một số người, tiền bạc lại trở thành “người chủ xấu”. Con người thường dễ bị lạc lõng trong vòng xoáy của tiền bạc. Khi con người trở thành nô lệ của tiền bạc, bị lạc lõng trong cuộc sống do tiền bạc thống trị, dùng tiền bạc cho những mục đích không đúng đắn, thì tiền bạc đã trở thành “người chủ xấu” đáng sợ. Con người lúc đó trở thành công cụ bị tiền bạc sai khiến, bị bóc lột.
Trong xã hội, chúng ta thấy rất nhiều người làm tớ cho “ông chủ xấu” tiền bạc. Có những người sống xa hoa, tiêu tiền một cách phung phí như chàng Thúc Sinh trong Truyện Kiều. Có hàng trăm thanh niên say sưa với lối sống xa hoa, lãng phí, sử dụng ma túy, điều này khiến cảnh sát phải đưa họ vào trại giam. Có nhiều quan chức tham nhũng, chỉ cần một chữ ký, một cái “gật đầu” có thể thu về hàng triệu đô la... rồi họ rơi vào tù tội! Cái giá “bán danh bạ vạn, mua danh bạ đồng” từng được công chúng chỉ trích. Khi tham nhũng trở thành vấn nạn quốc gia, tiền bạc thực sự đã trở thành “ông chủ xấu” của không ít quan chức tham nhũng! Chúng ta thấy và khinh bỉ những người, miệng thì nói về lòng nhân ái, lòng trung thực, tinh thần công bằng, nhưng sau lưng lại đếm tiền một cách hối hả, khôn ngoan. Tiền bạc — “ông chủ xấu” đã biến họ thành kẻ “giả dối”, kẻ đạo đức giả.
Có người vì cực khổ mà trở thành tù binh của tiền bạc, điều đáng thương. Có người vì quá tham lam mà cướp, giết người! Vì tiền bạc mà hôn nhân phải tan vỡ. Vì tiền bạc mà con cái giết cha mẹ, cháu giết ông bà, anh em đấm đá nhau, gây ra nhiều vụ án mạng kinh hoàng. Những kẻ lừa đảo, phản bội, các vụ tham ô, lừa đảo, mua bán bằng cấp, học vị (giáo sư rởm, tiến sĩ rởm) đều do “ông chủ xấu' là tiền bạc gây ra!
“Máu tham khiến con người trở nên vô đạo”; 'Tiền bạc làm cho con người mất đi phẩm chất! Nhân ái cần phải đặt lên hàng đầu”; “có tiền, có bạc, có quyền, có con cháu/ Hết tiền, hết quyền, hết sự tôn trọng”: “có tiền làm được mọi việc. Đời trước làm quan cũng thế phải không?”; “‘Tiền bạc làm mất đi giá trị của con người”... đó là những ngạn ngữ, tục ngữ mà nhiều người đã biết nói về “mặt trái” của đồng tiền, chỉ trích tiền bạc là “ông chủ xấu
Sống trên thế gian này, ai cũng mong muốn giàu có, ai cũng hiểu “khổ cực không bằng nghèo đói”.
Trong thời đại kinh tế thị trường, việc kinh doanh để giàu có đã và đang được pháp luật và xã hội khuyến khích, nhiều nông dân trở thành triệu phú, nhiều doanh nhân trẻ có triệu đô đã xuất hiện khắp nơi trên đất nước.
Hãy học hành chăm chỉ, bước vào cuộc sống, phát huy tài năng để cạnh tranh với mọi người và làm giàu để đóng góp vào sự phồn thịnh của đất nước. Câu tục ngữ của người Pháp được đề cập ở đây là bài học sâu sắc, nhắc nhở chúng ta phải sống đẹp, làm giàu bằng lao động, để có một cuộc sống hạnh phúc và viên mãn.
Có tiền bạc mà lương thiện, đầy lòng nhân ái. Có tiền bạc mà không bao giờ bị cuốn vào lòng tham để “biến nhân tâm thành bóng tối của vật chất'.