Buzz
Giấc mơ khởi nghiệp từng tạo nên những cuộc cách mạng, nhưng giờ đây lại dần trở nên mờ nhạt. Có điều gì đang diễn ra?
Thực tế là thế hệ Boomer đã có Bill Gates, Steve Jobs và Jeff Bezos; Gen X có Sergey Brin, Elon Musk, Travis Kalanick và Peter Thiel; ngay cả Millenial cũng không thiếu Mark Zuckerberg.
Tuy nhiên, những người lớn tuổi nhất trong thế hệ Gen Z hiện đã 27 tuổi mà vẫn chưa có ai nổi bật xứng đáng làm biểu tượng.
Theo BI, thời kỳ của những nhà sáng lập trẻ tuổi có khả năng thay đổi toàn bộ ngành nghề dường như đã khép lại. Số lượng người dưới 30 tuổi sở hữu công ty vào năm 2015 đã giảm đến 65% so với những năm 1980.
Một nghiên cứu từ Harvard Business Review vào năm 2018 cho thấy những nhà sáng lập thành công nhất trong thời gian gần đây bắt đầu công ty ở độ tuổi trung bình là 45.
Có phải không gặp thời?
Một số chuyên gia cho rằng nhiều lao động Gen Z đã quá được nuông chiều, dẫn đến sự tự mãn, không mấy quan tâm đến công việc, mà chú trọng vào việc duy trì sự cân bằng cuộc sống và thỏa mãn cái tôi cá nhân.
Trong lĩnh vực công nghệ, Gen Z luôn khát khao vượt qua mọi giới hạn, nhưng cho đến nay, vẫn chưa có một nhà khởi nghiệp nào đủ tầm để đại diện cho thế hệ này.
Tuy nhiên, theo BI, Gen Z cũng đang đối mặt với những khó khăn riêng khi gia nhập vào một thế giới công nghệ hoàn toàn khác biệt so với thế hệ trước, nơi mà việc khởi nghiệp để tạo ra những "kỳ lân" (startup được định giá tỷ USD) khó khăn hơn rất nhiều và bị giám sát chặt chẽ hơn so với thời của Steve Jobs hay Bill Gates.
Chính những thách thức này khiến Gen Z phải đặt câu hỏi rằng liệu họ có nên hy sinh quá nhiều cho một tỷ lệ thành công quá nhỏ nhoi hay không?
Giáo sư thỉnh giảng Jerry Neumann từ Đại học Columbia cho biết các nhà khởi nghiệp Gen Z vẫn giữ được sự nhiệt huyết và trí tuệ như 20 năm trước, nhưng bản thân ngành công nghệ không còn bùng nổ như trước kia.
Trong thời kỳ của thế hệ Millenials, Internet vẫn còn mới mẻ, chưa có nhiều quy định, và phần lớn thành công trong khởi nghiệp không phải là để phá vỡ mà là để định nghĩa lại thị trường.
Nhiều ý tưởng từ smartphone cho đến mạng xã hội đã ra đời trong giai đoạn này.
Thế nhưng, Gen Z lại lớn lên trong một môi trường mà các tập đoàn công nghệ đã chiếm lĩnh thị trường nhiều năm, khiến cho cơ hội cho những startup mới nổi gặp nhiều rào cản, thường xuyên bị thâu tóm hoặc chèn ép.
Các tập đoàn như Microsoft, Apple, Meta (Facebook), Google và Amazon đều đầu tư hàng tỷ USD vào nghiên cứu và khởi nghiệp.
Hệ quả là Gen Z đổi mới công nghệ trên một thị trường đã bão hòa, dẫn đến việc các startup của họ bị mua lại bởi những gã khổng lồ.
Tất nhiên, đây là con đường dẫn đến thành công, kiếm được nhiều tiền và trở thành tỷ phú, nhưng không phải là con đường mà Steve Jobs, Mark Zuckerberg hay Elon Musk đã trải qua.
"Để trở thành người tiếp theo như Mark Zuckerberg hoặc Elon Musk, bạn cần phải là người tiên phong, tức là tạo ra cuộc cách mạng trong một ngành công nghiệp, xây dựng một lĩnh vực hoàn toàn mới," giáo sư Kimberly Eddleston từ Đại học Northeastern cho biết.
Theo bà Eddleston, nhờ chiến lược mua lại các đối thủ tiềm năng và đầu tư vào startup, nhiều ông lớn vẫn duy trì vị thế của mình, từ đó hạn chế sự trỗi dậy của Gen Z.
Chẳng hạn, dù Facebook không còn hấp dẫn như năm 2009, nhưng gần một nửa dân số thế giới vẫn sử dụng các sản phẩm khác nhau của Meta. Đáng chú ý, phần lớn các sản phẩm này là nhờ vào việc mua lại, như Instagram và WhatsApp, mà không có đối thủ mới nào nổi bật.
Nguồn vốn đâu?
Theo tờ BI, một lý do khác khiến các nhà khởi nghiệp Gen Z gặp khó khăn là thị trường vốn đầu tư mạo hiểm đã trở nên bão hòa. Các nhà đầu tư hiện nay ưu tiên lợi nhuận thay vì chỉ nghe những lời hứa về một cuộc cách mạng toàn ngành.
Từ quý IV/2021 đến quý IV/2023, vốn đầu tư mạo hiểm vào các startup đã giảm mạnh từ 52,8 tỷ USD xuống còn 10,6 tỷ USD, mức thấp nhất kể từ năm 2019.
Ngay cả những lời hứa của Elon Musk về taxi điện tự lái cũng không còn thu hút được nhà đầu tư, khi cổ phiếu giảm 9% vào ngày Tesla ra mắt Cybercab.
Sự gia tăng lãi suất cùng với những bê bối của Adam Neumann và Elizabeth Holmes đã khiến chính phủ và nhà đầu tư thắt chặt quản lý, cẩn trọng hơn khi rót vốn vào thị trường.
"Các nhà đầu tư giờ đây không còn bị hấp dẫn bởi những lời phóng đại, họ muốn thấy lợi nhuận thực sự đứng sau đó," nhà khởi nghiệp 22 tuổi Alexandra Debow chia sẻ về dự án chia sẻ ảnh Swsh.
Tất nhiên, với cơn sốt trí thông minh nhân tạo (AI) hiện nay, Gen Z vẫn có cơ hội, nhưng chủ yếu là để làm giàu hơn là để tạo ra đột phá.
Nhà đồng sáng lập Alexandr Wang của Scale AI đã trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới ở tuổi 27 với tài sản ròng 2 tỷ USD. Tuy nhiên, Wang vẫn chưa đạt được tầm vóc như Mark Zuckerberg khi chỉ dựa vào công nghệ AI có sẵn.
Một số cái tên nổi bật như Elizabeth Holmes lại đang ở tù. Sam Fried Bankman, từng được Forbes vinh danh trong danh sách 30 Under 30, giờ đây cũng phải chịu cảnh sau song sắt.
Cuối cùng, việc Gen Z đặt giá trị bản thân lên trên hết cũng tạo ra vấn đề.
Trong một cuộc khảo sát của Deloitte, khoảng 40% người lao động trẻ cho biết họ đã từ chối những nhà tuyển dụng không phù hợp với giá trị của mình hoặc từ chối công việc mà họ cho là phi đạo đức.
Rõ ràng, Gen Z muốn sự thoải mái hơn trong công việc, nhưng sự thoải mái không thể tạo nên những cuộc cách mạng toàn ngành.
Trớ trêu thay, nguyên nhân một phần đến từ sự bành trướng của Internet, mạng xã hội và câu chuyện về cân bằng cuộc sống, thay vì làm việc quá sức như nhiều "chuyên gia" vẫn thường nói.
*Nguồn: Business Insider
