Buzz
Trong buổi thảo luận giới thiệu cuốn sách Tính chuyên chế của chế độ nhân tài diễn ra vào chiều ngày 15/6 tại ĐH Fulbright Việt Nam, các nhà giáo đã nêu ý kiến về câu chuyện về “nhân tài” mà tác giả Michael Sandel đã phân tích dựa trên tình hình thực tế ở nước Mỹ, đồng thời liên kết với thực tại ở Việt Nam và những vấn đề cần được chú ý.
Giáo sư Michael Sandel, một triết gia chính trị từ Đại học Harvard, đã trở nên quen thuộc với độc giả Việt Nam qua các tác phẩm trước đây như Phải, Trái, Đúng, Sai và Tiền không mua được gì?. Cuốn sách mới nhất của ông - The Tyranny of Merit (Tính chuyên chế của chế độ nhân tài) - đã được viết trong thời gian đại dịch để khuyến khích mọi người suy nghĩ lại về những vấn đề phức tạp của toàn cầu hóa, đặc biệt là khái niệm về tài năng, thành công và giá trị.
Tài năng có nguồn gốc từ đâu
Xuất phát từ câu chuyện về xã hội Mỹ hiện đại và “giấc mơ Mỹ” của nhiều người,
Theo GS Sandel, chế độ nhân tài không chỉ tạo ra một cuộc đua đầy gay go để đạt được thành tích cao, mà còn tạo ra sự phân cực trong hệ thống giáo dục và xã hội, đặc biệt là ở tầng lớp trí thức.
Theo bà Bùi Việt Lâm, Đại diện Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN, bất bình đẳng có thể được thấy ở Việt Nam qua sự khác biệt về giáo dục giữa trẻ em ở nông thôn và thành thị.
Cũng theo TS Nguyễn Nam, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam (Trường Đại học Fulbright Việt Nam), giáo dục kèm theo sự chăm chỉ và trách nhiệm có thể giúp con người tiến bộ qua con đường học vấn và đạt được thành công, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế nhất định. Ông chỉ ra rằng vẫn tồn tại sự phân biệt rất sâu sắc giữa các trường đại học danh tiếng và trường đại học phổ thông ở trên toàn thế giới và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Ông đã chỉ ra rằng thực tế, tỷ lệ học sinh nghèo tại Harvard chỉ là khoảng 1,8% trong khi ở Princeton lại chỉ là 1,3%.
“Chìa khóa dẫn đến thành công chỉ có giá trị tương đối. Chúng ta chấp nhận rằng trong xã hội vẫn tồn tại sự bất công. Tuy nhiên, cần phải giáo dục cho trẻ em hiểu rằng họ may mắn khi có những điều này và có trách nhiệm đóng góp cho cộng đồng. Đây là điều mà chúng ta đang thiếu khi tôn vinh chế độ nhân tài. Những người tài năng cần nhận ra rằng họ đến từ đâu và vị trí của họ, rằng họ không thể trở nên xuất sắc một mình nếu thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, cộng đồng và xã hội. Đó là câu chuyện về giáo dục đạo đức và việc khẳng định lại niềm tin đạo đức”, ông Nam khẳng định.
Thế hệ trẻ phải đối mặt với áp lực thành công
Mặt tích cực của chế độ nhân tài là cơ hội và chất lượng giáo dục được tập trung và ngày càng cải thiện. Là một người thuộc thế hệ 8X được học từ mô hình trường chuyên, lớp chọn, bà Bùi Việt Lâm cảm thấy may mắn khi được học cùng với những bạn học giỏi, có động lực để phấn đấu. Tuy nhiên, khi nhìn lại quá trình học ở trường chuyên ngày trước và bây giờ, bà lại có nhiều suy nghĩ khác biệt.
“Trường chuyên được tạo ra với mục tiêu rất tốt, nhưng khi áp dụng các tiêu chuẩn, nó trở thành gánh nặng cho các trường, giáo viên và học sinh, làm thay đổi mục tiêu của giáo dục rất nhiều. Tôi tin rằng các em học sinh khi bắt đầu học luôn mang trong mình niềm vui rất sáng sủa, nhưng vì áp lực thành tích, chúng ta dần quên đi niềm vui ban đầu khi bước vào lớp học”, bà chia sẻ.
Sau khi tham gia vào công tác tuyển sinh và trò chuyện với nhiều bạn trẻ, bà Lâm nhận ra rằng các bạn trẻ luôn lo lắng về một vấn đề: “Ước gì có cách khác để đánh giá bản thân”.
Theo quan điểm của tôi, đánh giá sức mạnh của một người không thể chỉ dựa vào điểm số, bởi đó chỉ như một cây thước kẻ chỉ có thể đo được những đường thẳng. Nếu không có tiêu chuẩn khác để đánh giá năng lực, tiềm năng và vẻ đẹp của các em học sinh, các em sẽ không có cơ hội để thể hiện bản thân mình, không có cơ hội để trở nên đặc biệt.
“Cuộc sống của những người có tài năng trẻ luôn là một điều ai cũng nhìn thấy, và chính vì lý do đó, chúng ta phải đấu tranh với nhau để có công việc tốt, thu nhập cao, địa vị xã hội và sự tôn trọng, sự ngưỡng mộ từ mọi người. Tuy nhiên, cũng có một mặt tiêu cực là các bạn trẻ ngày nay càng cảm thấy mất phương hướng hơn bao giờ hết vì áp lực từ đồng trang lứa. Họ luôn sợ rằng họ không đủ tốt, sợ bị đánh giá, sợ thua kém bạn bè và do đó họ cũng không biết mình thực sự muốn gì, muốn trở thành ai”, bà Bùi Việt Lâm phân tích.
Từ câu chuyện về những tài năng ở Mỹ và thực trạng giáo dục ở Việt Nam, Tính chuyên chế của hệ thống tài năng mang lại nhiều vấn đề cần thảo luận và đề xuất giải pháp. Thay vì tự mãn với tài năng và thành tựu của mình hoặc quá bi quan về áp lực từ đồng trang lứa, chúng ta có thể tìm ra sự cân bằng giúp vượt qua những định kiến về thành công và hạnh phúc hơn.
Theo thông tin từ Zingnews
