
Theseus (tiếng Hy Lạp: Θησεύς, UK /ˈθiːsjuːs/, US /ˈθiːsiəs/, Greek: [tʰɛːseú̯s]) là một anh hùng nổi bật trong thần thoại Hy Lạp. Ông là vua sáng lập thành Athens, con trai của Aethra và Aegeus. Có nhiều truyền thuyết cho rằng ông là con trai của Poseidon, do Aethra đã có một đêm cùng lúc với cả hai người hoặc Poseidon đã biến thành Aegeus. Theseus là một anh hùng sáng lập, tương tự như Perseus, Cadmus hay Heracles, những người đã chiến thắng kẻ thù và được tôn vinh trong trật tự tôn giáo và xã hội. Trong khi Hercules là anh hùng của Doria, Theseus là người sáng lập Athens và được xem là nhà cải cách vĩ đại.
Khi mười bảy tuổi, Theseus được mẹ dẫn đến một tảng đá lớn và bảo rằng dưới đó là kỷ vật của cha. Chàng đã đẩy hòn đá ra và tìm thấy đôi dép và thanh kiếm. Trong hành trình đến Athens, Theseus đã tiêu diệt nhiều kẻ thù. Đầu tiên là Periphetes, tiếp theo là gã khổng lồ Sinis, người có sở thích buộc nạn nhân vào hai cây thông rồi làm nạn nhân nát bét khi cây bật lên. Theseus đã đánh bại Sinis và trừng phạt hắn theo cách hắn đã làm với người khác. Chàng thậm chí cưỡng hiếp con gái Sinis là Perigune, khiến cô sinh ra một đứa trẻ tên Melanippus. Khi đến Isthmus, Theseus giết con lợn được nuôi bởi bà già Phaea, giống như sư tử Nemea và Hydra, con của Typhoon và Echidna. Thử thách thứ tư của chàng là vượt qua vùng biển Megara, nơi có tên cướp Sciron, con trai của Poseidon, người bắt nạn nhân rửa chân rồi đá họ xuống vực nước cho con rùa biển ăn thịt. Theseus đã lừa Sciron và để hắn bị chính con rùa của mình xơi tái. Tiếp theo, Theseus gặp Cercyon, vua xứ Eleusis, người thách đấu với bất kỳ ai vào lãnh thổ của hắn. Theseus đã đấu vật và bóp cổ Cercyon đến chết. Thử thách cuối cùng là giết tên khổng lồ Procrustes, cũng là con của Poseidon, người dùng giường bằng vàng để hành hạ người ta, kéo dài hoặc chặt ngắn cơ thể tùy thuộc vào kích thước của giường. Theseus đã lừa Procrustes vào giường và giết hắn.
Khi Theseus đến Athens, chàng không tiết lộ danh tính của mình. Những người làm công đã nhầm chàng với một cô gái vì tóc dài và vẻ mặt nữ tính của chàng. Nhưng họ đã hoảng sợ khi thấy chàng ném một chiếc xe vào họ. Ageus đã tiếp đón Theseus nhiệt tình nhưng vẫn nghi ngờ sức mạnh của người khách lạ này. Vợ của Ageus, Medea, ngay lập tức nhận ra Theseus là con trai của vua Ageus. Bà ta lo rằng Theseus có thể trở thành vua thay vì con trai bà và định đầu độc chàng, nhưng Nhà Vua đã nhận ra thanh kiếm và đôi dép nên đã từ bỏ kế hoạch. Hai cha con nhận nhau và đuổi mẹ con Medea ra khỏi Athens.