Thí nghiệm khe Young do Thomas Young thực hiện lần đầu vào khoảng năm 1805, là một thí nghiệm quang học chiếu ánh sáng qua hai khe hẹp để quan sát các vân giao thoa trên màn hình phía sau.
Các vân giao thoa chứng tỏ ánh sáng lan truyền dưới dạng sóng, từ đó thí nghiệm này chứng minh tính chất sóng của ánh sáng và củng cố lý thuyết sóng ánh sáng Huygens.
Thí nghiệm khe Young có thể áp dụng cho các chùm electron hoặc nguyên tử để minh chứng lưỡng tính sóng-hạt, hoặc đơn giản là quan sát với sóng nước.
Lịch sử
Trước khi thí nghiệm khe Young được tiến hành, tính chất sóng của ánh sáng chỉ là một giả thuyết, mặc dù giả thuyết này giải thích khá tốt hiện tượng khúc xạ. Đây là trung tâm của cuộc tranh luận giữa hai trường phái: Isaac Newton với lý thuyết ánh sáng hạt và Christiaan Huygens với lý thuyết sóng ánh sáng.
Vào khoảng năm 1805, nhà vật lý Thomas Young người Anh thực hiện thí nghiệm của mình. Ông cắt một lỗ nhỏ trên cửa sổ, phủ bằng một tấm bìa dày có một lỗ nhỏ và sử dụng gương để làm lệch hướng chùm tia sáng mảnh xuyên qua đó. Sau đó, ông đặt một thẻ nhỏ dày khoảng 1/13 inch với hai khe nhỏ vào giữa chùm tia, chia nó thành hai luồng ánh sáng. Kết quả là các vân giao thoa (dải sáng và dải tối) hiện lên trên tường.
Hiện tượng quan sát chỉ có thể giải thích nếu hai chùm tia sáng lan truyền như sóng. Các dải sáng trên tường là nơi hai đỉnh sóng gặp nhau, trong khi dải tối là nơi một đỉnh sóng giao thoa với một bụng sóng. Thí nghiệm của Young đã chứng minh rằng ánh sáng lan truyền như sóng.
Năm 1924, nhà vật lý Pháp Louis de Broglie đã đề xuất rằng electron và các hạt vật chất khác cũng có tính chất sóng; ví dụ, bước sóng của chúng liên quan trực tiếp đến động lượng qua công thức de Broglie.
Clinton Joseph Davisson và Lester Halbert Germer đã tiến hành các thí nghiệm để kiểm tra tính chất sóng của electron tại Phòng thí nghiệm Bells. Họ đã lặp lại thí nghiệm khe Young, thay vì dùng ánh sáng, họ sử dụng chùm electron và quan sát các vân giao thoa của electron. Thời điểm chính xác của thí nghiệm này chưa được xác định. Theo Peter Rodger, biên tập viên khoa học của tạp chí Physics Today, ông lần đầu tiên đọc về thí nghiệm này vào năm 1961, do nhà vật lý Claus Joensson từ Đại học Tueblingen (Tây Đức) thực hiện. Tuy nhiên, có thể thí nghiệm đã được thực hiện trước đó.
Liên kết bên ngoài
- 10 thí nghiệm đẹp nhất của Science Lưu trữ 2006-04-27 tại Wayback Machine
- Thí nghiệm khe đôi