Thị trấn ngầm ở Thổ Nhĩ Kỳ

Thị trấn cổ Derinkuyu đã bị bỏ hoang trong nhiều thập kỷ cho đến khoảng 60 năm trước, một người đàn ông khi phá bỏ bức tường trong tầng hầm của mình đã tình cờ phát hiện một thị trấn rộng lớn dưới lòng đất, từng là nơi sinh sống của 20.000 người.

Nằm dưới lòng đất của thung lũng ống khói nổi tiếng ở vùng Cappadocia (Thổ Nhĩ Kỳ), một thành phố khổng lồ đã tồn tại hàng nghìn năm.

Đi qua Thung lũng Tình yêu của Cappadocia, đất tơi xốp được cuốn lên không trung bởi cơn gió dữ. Sườn đồi màu hồng và vàng tô điểm cho phong cảnh kỳ ảo với những hẻm núi đỏ và những khối đá hình ống khói xa xa. Nơi này khô cằn, gió lốc và tuyệt đẹp. Hàng thiên niên kỷ trước, môi trường núi lửa ở khu vực miền trung Thổ Nhĩ Kỳ này đã tạo ra những tháp hình nón xung quanh. Những “ống khói cổ tích” này hiện thu hút hàng triệu du khách đến tham quan bằng cách đi bộ hoặc lên khinh khí cầu.

Dưới bề mặt của Cappadocia, một kỳ quan có tỷ lệ khổng lồ không kém đã tồn tại trong hàng nghìn năm - một thị trấn ngầm có thể ẩn náu cho tới 20.000 cư dân. Thành phố cổ Elengubu, hiện được biết đến với tên Derinkuyu, nằm sâu hơn 85m dưới mặt đất. Là thành phố ngầm lớn nhất thế giới, nó đã hoạt động liên tục trong hàng nghìn năm, đổi chủ từ người Phrygian sang người Ba Tư và sau đó là người Byzantine.

Cuối cùng, vào những năm 1920, thị trấn này đã bị bỏ hoang bởi người Hy Lạp Cappadocia, sau khi họ thất bại trong cuộc chiến tranh Hy Lạp - Thổ Nhĩ Kỳ và đồng loạt rút lui về Hy Lạp. Không chỉ phát hiện ra những hang động trải dài hàng trăm mét, mà còn có hơn 200 khu phố riêng biệt dưới lòng đất có thể được kết nối qua mạng lưới hầm, tạo nên một mạng lưới ngầm to lớn.

Theo hướng dẫn viên Suleman, Derinkuyu được “phát hiện lại” vào năm 1963 bởi một người dân địa phương giấu tên, người liên tục mất gà của mình. Trong quá trình sửa chữa nhà, ông phát hiện ra những con gà đã biến mất qua một khe nhỏ trong tầng hầm. Sau khi điều tra kỹ hơn, ông đã phát hiện một con đường tối tăm. Đây là con đường đầu tiên trong số hơn 600 con đường được phát hiện trong các nhà riêng dẫn đến thành phố Derinkuyu dưới lòng đất.

Quá trình khai quật bắt đầu ngay lập tức, tiết lộ một mạng lưới phức tạp bao gồm những nhà, kho, chuồng, trường học, xưởng rượu và thậm chí cả một nhà thờ. Đó là một nền văn minh được giấu kỹ dưới lòng đất. Thành phố hang động này nhanh chóng trở thành điểm đến của hàng nghìn du khách và vào năm 1985, nó đã được UNESCO đưa vào danh sách Di sản Thế giới.

Ngày xây dựng chính xác của thành phố vẫn còn là một điều tranh cãi, nhưng cuốn sách Anabasis, viết bởi Xenophon của Athens vào khoảng năm 370 TCN, là tác phẩm cổ nhất đề cập đến Derinkuyu. Trong sách, ông đề cập đến những người Anatolia, sống dưới lòng đất thay vì trong những hang động truyền thống của khu vực.

Theo ông Andrea De Giorgi, phó giáo sư nghiên cứu lịch sử tại Đại học Florida (Mỹ), Cappadocia rất phù hợp cho loại công trình ngầm này do đất thiếu nước và đá dễ dàng uốn cong. “Địa hình của khu vực tạo điều kiện cho việc đào các không gian dưới lòng đất”, ông nói, giải thích rằng việc khắc loại đá tuff địa phương khá dễ dàng, chỉ cần sử dụng các công cụ đơn giản như xẻng và cuốc.

Nhưng vẫn còn nhiều bí ẩn về ai là người xây dựng Derinkuyu. Theo ông A. Bertini, một chuyên gia về Địa Trung Hải, nền tảng của mạng lưới hang động thường được cho là do người Hittite xây dựng, “những người có thể đã khai quật một vài tầng đầu tiên khi họ bị người Phrygian xâm chiếm vào khoảng năm 1200 TCN”. Giả thuyết này được hỗ trợ bởi những vật dụng từ thời Hittite được tìm thấy bên trong Derinkuyu.

Tuy nhiên, phần lớn thành phố có khả năng được xây dựng bởi người Phrygians, những kiến trúc sư thời kỳ đồ sắt có kỹ năng cao vào cuối thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên.

Ngày nay, bạn có thể trải nghiệm cuộc sống dưới lòng đất với chỉ 60 lira Thổ Nhĩ Kỳ (khoảng 56 nghìn VND). Hãy đi xuống những hầm hẹp, đen tối, với những bức tường dày sau hàng thế kỷ. Được chiếu sáng mờ nhạt bởi ánh đèn, những khối đá nặng một nửa tấn chặn mỗi cánh cửa, và chỉ mở từ bên trong. Những lỗ nhỏ ở trên cánh cửa lớn này cho phép cư dân tấn công những kẻ xâm lược mà vẫn giữ một khoảng cách an toàn.

Mỗi tầng của thành phố được lập kế hoạch cho một mục đích cụ thể. Chuồng gia súc được đặt gần mặt đất nhất để giảm mùi và khí độc, cũng như cung cấp cách nhiệt cho những tháng lạnh. Các tầng khác của thành phố bao gồm nhà ở, hầm rượu, trường học và không gian hội họp. Ở tầng hai, có một trường truyền giáo Byzantine với trần nhà hình vòm và các phòng học. Có chứng cớ cho thấy rằng họ sản xuất rượu vang từ những căn phòng này, thấy được sự sẵn lòng của cư dân sống dưới lòng đất.

Nhưng điều đáng chú ý nhất là hệ thống thông gió phức tạp và giếng nước, cung cấp không khí trong lành và nước sạch cho toàn bộ thành phố. Derinkuyu được xây dựng với sự tập trung vào hai yếu tố này. Hơn 50 trục thông gió và một giếng nước sâu 55m đều giúp cư dân sống dưới lòng đất có không khí và nước sạch.

Mặc dù Derinkuyu được xây dựng tài tình, nhưng không phải là thành phố ngầm duy nhất ở Cappadocia. Nhiều thành phố khác cũng được kết nối với Derinkuyu qua các đường hầm, với một số hầm kéo dài tới 9km. Tất cả đều có lối thoát hiểm để trở lại mặt đất khi cần. Và vẫn còn nhiều bí mật khám phá về Cappadocia. Năm 2014, một thành phố ngầm mới và có thể lớn hơn đã được tìm thấy bên dưới thành phố Nevsehir.