Buzz
Khái niệm của thị trường
Thị trường cấp một là gì?
Thị trường sơ cấp (hay còn gọi là thị trường phát hành) là nơi giao dịch các chứng khoán mới được phát hành hoặc IPO (Initial Public Offering) lần đầu tiên công khai. Thị trường chứng khoán sơ cấp còn được biết đến với các tên gọi như thị trường cấp một hay thị trường phát hành.
Thị trường cấp hai là gì?
Thị trường thứ cấp là nơi mà các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp được giao dịch. Hoạt động giao dịch trên thị trường thứ cấp chỉ thay đổi quyền sở hữu các chứng khoán đã phát hành mà không tăng vốn cho nền kinh tế.
Tính năng của thị trường chứng khoán
Tính năng của thị trường chứng khoán sơ cấp
Thị trường chứng khoán sơ cấp chủ yếu hoạt động trong việc huy động vốn cho nền kinh tế. Tổ chức phát hành có vai trò quan trọng trong việc huy động vốn, trong khi nhà đầu tư mua các sản phẩm chứng khoán (như cổ phiếu, trái phiếu,...) đóng vai trò nhà đầu tư.
Chính phủ hoặc chính quyền địa phương phát hành trái phiếu để thu hút dòng tiền nhàn rỗi từ cá nhân và tổ chức nhằm giải quyết vấn đề thiếu ngân sách và cung cấp vốn cho các dự án hạ tầng và phúc lợi cộng đồng. Doanh nghiệp cũng có thể phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu để huy động vốn phát triển kinh doanh. Tất cả tiền từ việc bán các sản phẩm này sẽ thuộc về tổ chức phát hành.
Tính năng của thị trường chứng khoán thứ cấp
Thị trường chứng khoán thứ cấp là nơi để giao dịch chứng khoán đã phát hành trên thị trường sơ cấp, đảm bảo tính thanh khoản của chúng. Nhà đầu tư có thể tự do mua bán chứng khoán và có thể nhận lợi nhuận từ cổ tức, lãi suất hoặc từ việc mua bán với giá khác biệt. Việc tăng tiền mặt trên thị trường này không dẫn đến tăng vốn đầu tư cho doanh nghiệp, nhưng giá trị thị trường tăng cũng mang lại lợi ích cho doanh nghiệp.
Đặc điểm của thị trường
Thị trường chứng khoán sơ cấp hoạt động không liên tục, chỉ mở ra khi có các đợt phát hành chứng khoán mới từ các tổ chức phát hành đăng ký.
Tính đặc thù của thị trường chứng khoán thứ cấp là hoạt động giao dịch liên tục và có tính cạnh tranh cao. Quá trình giao dịch là việc chuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán và thu lợi từ chênh lệch giá hoặc cổ tức, lãi suất.
Về mặt khối lượng và tần suất giao dịch, thị trường chứng khoán sơ cấp có tần suất giao dịch sôi nổi và khối lượng lớn hơn nhiều so với thị trường chứng khoán thứ cấp.
Nguyên lý hoạt động của thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán hoạt động dựa trên 3 nguyên lý cơ bản: nguyên lý trung gian, nguyên lý đấu giá và nguyên lý công khai.
Nguyên lý trung gian trên thị trường thứ cấp đòi hỏi mọi giao dịch mua bán chứng khoán phải thông qua một bên trung gian, tức là tổ chức hoặc cá nhân (hay còn gọi là môi giới). Các nhà môi giới sẽ tư vấn đầu tư và thực hiện các lệnh giao dịch mua bán, nhận hoa hồng từ nhà đầu tư.
Nguyên lý đấu giá trên thị trường thứ cấp là giá chứng khoán được xác định thông qua các phiên đấu giá giữa các lệnh mua bán trên thị trường. Có hai hình thức chính là đấu giá trực tiếp và đấu giá tự động.
Đấu giá trực tiếp diễn ra khi các nhà môi giới gặp nhau trực tiếp trên sàn giao dịch và thực hiện đấu giá.
Đấu giá tự động là khi các nhà môi giới nhập lệnh vào hệ thống của Sở giao dịch chứng khoán, hệ thống này sẽ tự động tính toán và xác định giá thị trường có khối lượng giao dịch khớp cao nhất. Đây thường xảy ra trong phiên giao dịch ATO, ATC.
Nguyên lý công khai trên thị trường thứ cấp: Tất cả các hoạt động trên thị trường chứng khoán phải được công khai và minh bạch. Sở giao dịch công bố đầy đủ thông tin về giao dịch, các tổ chức niêm yết phát hành chứng khoán cần công khai đầy đủ thông tin theo quy định pháp luật định kỳ.
Mối quan hệ giữa thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp
Thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp có mối liên hệ mật thiết không thể tách rời. Thị trường chứng khoán sơ cấp cung cấp nền tảng và điều kiện để các chứng khoán lưu thông trên thị trường thứ cấp. Thị trường chứng khoán thứ cấp đảm bảo lưu thông các chứng khoán được phát hành trên thị trường tới các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân.
Thị trường sơ cấp hay thứ cấp quan trọng hơn? Việc đánh giá vai trò của hai thị trường là rất khó vì vai trò và mục tiêu của chúng không thể tách rời. Thị trường sơ cấp cung cấp chứng khoán để lưu thông trên thị trường thứ cấp. Ngược lại, nếu thiếu thị trường thứ cấp, thị trường sơ cấp sẽ khó vận hành thuận lợi.
Phân loại hai cấp thị trường chứng khoán là vô cùng quan trọng đối với quá trình tiếp cận và duy trì sự ổn định của thị trường chứng khoán ở Việt Nam hiện nay.
