Thiên tài nhỏ tuổi là một cá nhân dưới mười tuổi tạo ra những thành tựu có giá trị trong lĩnh vực cụ thể, tương đương với khả năng của người trưởng thành trong nghề.
Thuật ngữ wunderkind (tiếng Đức: Wunderkind, nghĩa là 'đứa trẻ kỳ diệu') thường được dùng như từ đồng nghĩa với thiên tài nhỏ tuổi, đặc biệt trong các mô tả của truyền thông. Wunderkind cũng dùng để chỉ những người đạt được thành công sớm trong sự nghiệp của họ.
Khả năng ghi nhớ của thiên tài nhỏ tuổi
Chụp Positron cắt lớp trên các thiên tài toán học cho thấy họ có khả năng giữ thông tin liên quan lâu dài trong trí nhớ làm việc (LTWM). Ví dụ, nhân viên phục vụ có thể nhớ đơn hàng của nhiều khách hàng cùng lúc, nhưng lại kém hơn trong việc nhận diện dãy số. Chụp Positron cũng giúp xác định các vùng não liên quan đến việc thao tác con số.
Một người không nổi bật trong toán học lúc nhỏ đã tự học các thuật toán để tính toán nhanh chóng và trở thành người tính nhẩm xuất sắc. Chụp PET cho thấy các vùng não đặc biệt mà anh sử dụng để giải quyết các vấn đề phức tạp. Các vùng não này liên quan đến trí nhớ thị giác và không gian, cùng với khả năng hình ảnh não bộ. Một số khu vực khác có thể liên quan đến việc liên hệ con số với vỏ não thị giác.
Thiên tài ở Việt Nam
Tại Việt Nam, chưa có thống kê chính thức về các thiên tài. Quan niệm về 'thiên tài' cũng gây tranh cãi. Một số người hy vọng họ sẽ trở thành nhân tài giúp đất nước, trong khi truyền thông thường làm quá vấn đề, tạo áp lực cho thiên tài và có thể khiến tài năng bị suy giảm. Một số khác xem thiên tài là 'đứa trẻ tài năng đặc biệt' và tin rằng nếu được chăm sóc đúng cách, họ sẽ phát triển tài năng.
Do tài năng thường xuất hiện trong giai đoạn phát triển tư duy cảm tính, thiên tài ngày nay có thể phát huy trong các lĩnh vực cá nhân như văn học, nghệ thuật, âm nhạc, thể thao, và đôi khi là công nghệ thông tin. Trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kinh tế hiện tại, thiên tài chưa tham gia nhiều do tính chất cộng đồng và yêu cầu tư duy tập thể.
Lịch sử
Các thiên tài được công nhận rộng rãi trong lịch sử.
- Nguyễn Hiền (1234-1256) đỗ trạng nguyên năm 13 tuổi, quê ở làng Dương A, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường, hiện thuộc xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.
- Đào Sư Tích (1348-1396) đỗ trạng nguyên vào năm Giáp Dần (1374), quê ở làng Cổ Lễ, huyện Nam Chân (sau đổi thành huyện Trực Ninh), phủ Thiên Trường, hiện thuộc tỉnh Nam Định.
- Nhà thơ Trần Đăng Khoa, sinh năm 1958, đã có thơ đăng báo khi mới 8 tuổi, quê ở làng Trực Trì, xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
- Đặng Thái Sơn, sinh năm 1958 tại Hà Nội, hiện là công dân Canada, được nhạc sĩ Isaac Katz phát hiện khi 16 tuổi, sau đó học tại Nhạc viện Quốc gia Tchaikovsky ở Moskva và trở thành nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng thế giới.
Hiện đại
Danh sách chưa được công nhận rộng rãi.
- Nguyễn Ngọc Trường Sơn, sinh năm 1990, trở thành kiện tướng cờ vua khi gần 15 tuổi, quê ở thành phố Rạch Giá, Kiên Giang.
- Đỗ Nhật Nam
- Nguyễn Dương Kim Hảo
- Nguyễn Bình
- Phan Thiên Bạch Anh, sinh năm 2000, nổi bật trong làng âm nhạc Việt Nam
- Chế độ tài năng
- Thiên tài cờ vua
- Danh sách thiên tài
- Nhân tài Việt Nam