Thiên thần

Thiên thần (tiếng Anh: fairy, fae) hay nàng tiên là những sinh vật xuất hiện trong các truyền thuyết và thần thoại của nền văn hóa Châu Âu. Họ thường được miêu tả là những thiếu nữ xinh đẹp với đôi cánh lớn, trong suốt ở lưng và thường sử dụng để bay lượn. Thiên thần được xem là những thực thể siêu nhiên, mang trong mình năng lực kỳ bí, sống hòa hợp với thiên nhiên và có khả năng cảm nhận vẻ đẹp của thế giới xung quanh một cách sâu sắc và tinh tế.

Truyền thuyết về các thiên thần không có nguồn gốc duy nhất, mà là sự kết hợp của nhiều tín ngưỡng dân gian từ các nền văn hóa khác nhau. Nhiều câu chuyện cho rằng thiên thần là những thiên sứ bị đày xuống trần gian, hoặc là ác quỷ, linh hồn của người đã khuất, hoặc là tinh linh của thiên nhiên.

Khái niệm

Trong văn học phương Tây, từ fairy khi được dịch sang tiếng Việt thường được gọi là tiên nữ hoặc tiên tộc để chỉ chung các thiên thần. Tuy nhiên, do lỗi dịch thuật, tiên nữ đôi khi bị nhầm lẫn với các sinh vật thần thoại khác như tinh linh, elf, pixie, v.v. Đôi khi tiên nữ cũng được nhắc đến cùng với các loài sinh vật có phép thuật như goblin hoặc gnome. Tuy nhiên, tiên nữ chỉ riêng về những sinh vật có sức mạnh phi thường, khác biệt với Thần Tiên của phương Đông về ngoại hình, tính cách và tâm hồn.

Trong tiếng Nhật, tiên nữ (fairy) được gọi là yousei (Nhật: 妖精 Hepburn: yōsei), có nghĩa là 'yêu tinh'. Thuật ngữ yêu tinh dùng để chỉ các sinh vật phi nhân loại từ phương Tây như goblin, elf, orc hay tiên nữ. Để chỉ các sinh vật tương tự trong thần thoại Nhật Bản, người Nhật sử dụng từ 'yōkai' (妖怪). Trong thần thoại Trung Quốc, yêu quái là những sinh vật hoặc vật vô tri đã trở thành tinh linh sau một quá trình tu luyện, và từ 'yêu tinh' (妖精) cũng để chỉ các sinh vật huyền bí có nguồn gốc từ phương Tây.

Đặc điểm của tiên nữ

Những sinh vật tiên thường được miêu tả là giống người nhưng sở hữu sức mạnh siêu phàm như phép thuật. Nguồn gốc của họ thường không rõ ràng trong văn học dân gian, tuổi thọ có thể khác nhau, và đôi khi được phân loại là ma quỷ hoặc những sinh vật phụ thuộc hoàn toàn vào loài người hoặc thiên sứ. Một số nhà nghiên cứu dân gian cho rằng họ là các bộ tộc bị đánh bại phải sống ẩn dật, hoặc trong tín ngưỡng tôn giáo, thần tiên phải lẩn trốn khi Công giáo ra đời. Những giải thích này không phải lúc nào cũng chính xác và có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau.

Trong nhiều câu chuyện dân gian, để bảo vệ bản thân khỏi tiên, người ta thường dùng sắt lạnh (được coi là thuốc độc chống lại tiên, khiến họ không dám lại gần) hoặc bùa từ thanh lương trà và rau thơm. Tiên được miêu tả là phải tránh tổn hại bằng cách tìm nơi an toàn. Đặc biệt, các câu chuyện dân gian thường nói về cách phòng chống tiên bắt cóc trẻ em để thay thế bằng changeling và cũng bắt cóc người già. Tiên xuất hiện trong nhiều câu chuyện, từ truyện hiệp sĩ thời Trung cổ đến các tác phẩm thần thoại của văn học Victorian và cả trong văn học hiện đại.

Trong văn hóa hiện đại, tiên nữ thường được mô tả là những người trẻ tuổi, đôi khi có cánh, với các đặc điểm và vóc dáng giống con người. Tuy nhiên, hình ảnh của họ có thể khác nhau: từ những sinh vật cao, rực rỡ giống thiên thần (thân thiện) đến những sinh vật nhỏ bé, giống troll. Dù tiên thường được miêu tả là nhỏ bé, kích thước của họ không ảnh hưởng đến khả năng sử dụng phép thuật của họ.

Cánh là đặc điểm nổi bật của tiên nữ thường xuất hiện trong các tác phẩm thời Victorian và nghệ thuật về tiên, nhưng lại rất hiếm trong văn học dân gian. Đôi khi, tiên nhỏ có thể bay rất điệu nghệ, giống như những cánh chim hoặc cánh hoa cúc dại. Ngày nay, tiên thường được mô tả giống như các loài côn trùng có cánh hoặc bươm bướm.

Nhiều loài động vật khác cũng được mô tả như tiên nữ. Đôi khi, chúng được nhầm lẫn với các sinh vật như chó biển (nửa người nửa chó) hoặc kỳ lân nước và chó quỷ, để giữ sự nhất quán về hình dáng.

Trong các câu chuyện cổ tích phương Tây, thường nhắc đến hai loại tiên: Tiên hắc ám và Tiên đỡ đầu.

Tiên đỡ đầu trong các truyện cổ tích là nhân vật với phép thuật hiền hòa, thường giúp đỡ những người tốt và bất hạnh. Bà thường có mái tóc bạc, gương mặt hiền từ và mặc trang phục sáng màu. Ngược lại, tiên hắc ám là nhân vật với phép thuật độc ác, thường gây hại cho người khác, với mái tóc dài, gương mặt dữ tợn và trang phục tối màu.

Tiên nữ phương Đông

Khác biệt với tiên tộc phương Tây, Tiên Nữ (仙子) trong Đạo giáo được mô tả là những nàng tiên với vẻ đẹp thanh thoát và không vướng bụi trần, tỏa ra hương thơm dễ chịu. Họ được cho là bất tử và luôn giữ được vẻ trẻ trung, tâm hồn trong sáng. Trang phục của tiên nữ thường được mô tả là màu sáng. Các tiên nữ thường sống trên trời (tiên cung, tiên giới, tiên cảnh) và ít khi hạ phàm, chỉ hạ phàm khi cần cứu giúp nhân thế. Họ có khả năng phép thuật để dễ dàng biến hóa và linh hoạt. Công việc chính của họ trên thiên đình là múa, đàn, hát để phục vụ giải trí cho Ngọc Hoàng và các vị tiên khác, đồng thời hỗ trợ các vị tiên khác.

Trong các câu chuyện cổ tích và truyền thuyết, thường nhắc đến mối tình của Hằng Nga Tiên Nữ và Hậu Nghệ.

Âm nhạc

• Hình ảnh của tiên nữ
• Hai nàng tiên
• Hibiki No Shirabe (Bài hát của tiên nữ)
• Nàng tiên đi đâu?
• Tiên nữ từ Jamaica
• Tiên nữ và tình yêu

• Câu chuyện cổ tích
• Thần nữ
• Pixie
• Elf
• Tinh linh
• Thánh nữ

Ghi chú

Liên kết ngoài