1. Ghép thận là gì?
Ghép thận là một trong những phẫu thuật phổ biến trong lĩnh vực ghép tạng được thực hiện cho nhóm bệnh nhân mắc suy thận mạn tính ở giai đoạn IIIb, IV.
Khá nhiều người hiểu lầm rằng ghép thận là quá trình thay thế thận cũ của bệnh nhân bằng quả thận mới từ người hiến tặng. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy, thận mới được hiến tặng sẽ được cấy vào ngoại bề mạng bụng, thường ở vùng hố chậu phải khi lấy thận trái hoặc ngược lại, hoặc có thể ghép cùng bên, tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân.
Ghép thận là phẫu thuật để khôi phục chức năng thận bằng cách đưa thận từ một người khác vào cơ thể
Thận được hiến tặng sẽ được kết nối với các mạch máu và hệ tiết niệu để đảm bảo chức năng hoạt động tương tự như thận bình thường. Cần phải loại bỏ một hoặc cả hai thận khi chúng bị đa nang, viêm nặng, nhiễm trùng hoặc hẹp động mạch. Quá trình ghép thận đòi hỏi nhiều yếu tố, từ chuyên môn của bác sĩ đến trang thiết bị y tế và phù hợp với chỉ số sinh học của người nhận.
2. Thận ghép sống được bao lâu?
Ghép thận là một cuộc phẫu thuật lớn ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống của bệnh nhân. Dù thận được chuyển từ người hiến tặng nhưng không đảm bảo hoạt động hiệu quả như thận gốc.
Câu hỏi về thời gian thận ghép sống bao lâu luôn là mối quan tâm của nhiều bệnh nhân.
Do đó, việc thắc mắc về thời gian thận ghép sống bao lâu luôn là điều khiến nhiều bệnh nhân lo lắng khi được chỉ định phẫu thuật ghép thận. Theo các báo cáo y học, sau khi ghép thận, sức khỏe của bệnh nhân thường ổn định, và tuổi thọ có thể kéo dài từ 15 - 20 năm, thậm chí có thể lên đến hơn 20 năm tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và lối sống hoặc các vấn đề y tế khác. Với một số bệnh nhân không gặp phải các biến chứng, thận được hiến tặng có thể hoạt động khỏe mạnh trong thời gian dài hơn.
3. Các vấn đề phức tạp sau phẫu thuật ghép thận
Ngoài vấn đề về thời gian thận ghép sống bao lâu, các biến chứng sau phẫu thuật cũng là điều làm lo lắng bệnh nhân và gia đình. Tình trạng sức khỏe ổn định của bệnh nhân sau khi hoàn thành phẫu thuật chỉ là một trong các yếu tố quan trọng trong việc đánh giá thành công của ca ghép thận. Bởi vì biến chứng có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào trong vòng 12 tháng sau khi cơ thể tiếp nhận thận được hiến tặng. Một số biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật ghép thận bao gồm:
Các biến chứng sau khi thực hiện ghép thận có thể phát sinh trong năm đầu tiên.
- Biến chứng về miễn dịch: Trạng thái phản ứng tự miễn dịch khi cơ thể phản ứng không tương thích với thận được ghép, có thể xảy ra một hoặc nhiều lần trong năm đầu tiên sau phẫu thuật. Ngoài ra, có thể xuất hiện bệnh thận mạn tính sau ghép, nhưng tỷ lệ mắc thường ít hơn so với trạng thái thải ghép.
- Biến chứng về bệnh nội tiết như suy thận, hội chứng suy thận, tổn thương ống thận hoặc các bệnh lý như cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tăng huyết cầu đột biến, rối loạn lipid máu, v.v.
- Biến chứng về nhiễm trùng, xuất huyết, giảm bạch cầu, viêm độc tố thận, viêm túi thận, v.v., do cơ thể phản ứng không phù hợp trong quá trình sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
4. Những lưu ý quan trọng sau phẫu thuật ghép thận
Hầu hết các bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật ghép thận thường có tình trạng sức khỏe yếu và có thể đang mắc nhiều bệnh nền khác do suy thận mạn tính kéo dài. Điều này đòi hỏi sự chăm sóc và điều trị phù hợp để có thể phục hồi hiệu quả sau phẫu thuật. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng về chăm sóc và sinh hoạt cho những người sau phẫu thuật ghép thận:
Bệnh nhân sau khi thực hiện ghép thận cần tuân thủ các chỉ định và hướng dẫn từ bác sĩ
- Tuân thủ cách sử dụng thuốc theo đúng loại và liều lượng mà bác sĩ đã hướng dẫn. Không tự ý sử dụng các phương pháp điều trị khác mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ.
- Vệ sinh không gian sinh hoạt, đồ ăn uống và người chăm sóc cần được đảm bảo nghiêm ngặt để tránh nhiễm trùng. Bởi vì hệ miễn dịch của người sau ghép thận thường suy giảm, vi khuẩn có thể dễ dàng xâm nhập gây viêm nhiễm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng đe doạ tính mạng.
- Theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe, ghi chép đầy đủ và chi tiết các chỉ số như cân nặng, huyết áp, nhiệt độ, thực đơn dinh dưỡng, ... hàng ngày để hỗ trợ bác sĩ có thêm thông tin trong quá trình tái khám. Từ đó, bác sĩ có thể đánh giá tiến triển bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp với cơ thể bệnh nhân.
- Bệnh nhân sau khi phẫu thuật cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng nghiêm ngặt: hạn chế lượng muối, dầu mỡ, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và dưỡng chất để tránh quá tải cho thận và cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể thực hiện những bài tập nhẹ tại chỗ hoặc đi bộ theo hướng dẫn của bác sĩ. Hạn chế hoạt động mạnh trong khoảng thời gian 6 - 12 tháng sau khi ghép thận để tránh tình trạng mệt mỏi và ảnh hưởng đến vết mổ.
5. Các thắc mắc thường gặp khác về ghép thận
Không chỉ là câu hỏi về tuổi thọ của thận sau ghép mà bệnh nhân còn có nhiều câu hỏi khác liên quan đến phương pháp phẫu thuật này, như:
5.1. Ai được chỉ định ghép và cho thận?
- Người nhận thận cần có sức khỏe ổn định và không mắc các bệnh như: ung thư, nhiễm khuẩn, cường giáp, xơ gan, viêm gan, các bệnh xã hội như HIV, giang mai, lao, triệu chứng viêm thận,...
- Người hiến tặng không được có tiền sử nang thận, sỏi thận, đang điều trị ung thư hoặc mắc các bệnh dễ truyền nhiễm như viêm gan, HIV, giang mai, lậu, phụ nữ mang thai, tiểu đường, các bệnh về phổi, tim mạch,...
Luôn đánh giá tình trạng người cho và người nhận thận theo nguyên tắc tiêu chuẩn
Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng với các chỉ số sức khỏe thông qua các xét nghiệm chuyên sâu để đánh giá tình trạng của người nhận thận. Đồng thời, khi xác định được thận phù hợp, các chỉ định kiểm tra sức khỏe và tiền sử bệnh của người hiến tặng cũng được thực hiện và kiểm tra theo tiêu chuẩn quy trình ghép thận.
5.2. Nơi tìm kiếm người hiến thận?
Thận hiến từ người sống khỏe mạnh hoặc người đã qua đời với mong muốn hiến tạng. Thường, người trong gia đình có cùng huyết thống có khả năng tương thích cao hơn với bệnh nhân khi có chỉ định ghép thận.
Cho những bệnh nhân không tìm thấy người hiến từ gia đình, có thể tìm kiếm người không cùng huyết thống hoặc liên hệ với bệnh viện hoặc Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia để hỗ trợ tìm kiếm.
Tại Việt Nam, mọi hình thức mua bán tạng đều bị cấm để đảm bảo việc cho tặng diễn ra trên nguyên tắc tự nguyện.
5.3. Sau ghép thận cần thực hiện chạy thận nhân tạo không?
Hầu hết các bệnh nhân sau khi ghép thận thành công đều không cần sử dụng chạy thận nhân tạo và có thể tiếp tục sinh hoạt như bình thường. Tuy nhiên, trong trường hợp suy thận tái phát sau một thời gian dài hoặc gặp phải các vấn đề sức khỏe phức tạp khác, bác sĩ có thể đưa ra chỉ định sử dụng chạy thận nếu cần thiết.